वाशिङ्टन (बीबीसी)। जून ३ मा, इमानुएल क्याफर्टी संयुक्त राज्यको स्यान डिएगो शहरमा ग्यास र बिजुली अनुसन्धान गर्ने कामबाट फर्किरहेका थिए।

४७ बर्षे मेक्सिकन अमेरिकी इमानुएल कम्पनीको ट्रकबाट फर्कदै थिए। यो तातो दिउँसो थियो, त्यसैले उनले कारको शिसा खोलेका थिए र यसबाट दाहिने हात बाहिर निकालेका थिए।
तर, अर्को केहि घण्टामा केही हुनेवाला थियो जसमा उनको जागिर जाँदै थियो र उनी नश्लवादी घोषित हुँदै थिए। र यो सबै केवल उनको औंलाहरूले बनाएको विशेष संकेतको कारण भयो।

क्याफर्टीले बीबीसीलाई गाडी चलाउँदा आफ्नो हातको औंला यत्तिकै चलाइरहेको बताए। उनी भन्छन्, ‘तर त्यो क्षणमा एक अज्ञात व्यक्ति जसको हातमा मोबाईल फोन र एउटा ट्विटर खाता थियो, उसको कारण मेरो पूरै जीवनमा परिवर्तन भयो।’

त्यस व्यक्तिको लागि क्याफर्टीले हातले बनाएको चिन्ह गोरा जातीको प्रभुत्वसँग सम्बन्धित थियो। वास्तवमा, प्रायः औंठा र अनुक्रमणिका औंलाको साथ जोडीन्छ, जुन ‘ओके’को प्रतीक हुन्छ, यसलाई गोरा जातीको शक्ति देखाउने जातिवादको चिह्न मानिन्छ।

क्याफर्टी सम्झन्छन्, ‘त्यो व्यक्ति ठूलो स्वरमा हर्न बजाउन थाल्यो र रिसायो। उसले करायो कि तपाईं पनि यस्तै गरिरहनुहुनेछ। त्यसपछि उसले आफ्नो फोन लियो र मेरो फोटो खिच्यो। मैले केहि बुझ्न सकिन।’

यस घटनाको दुई घण्टा पछि, क्याफर्टीलाई सुपरवाइजरको फोन आयो। उनले भने कि क्याफर्टीलाई सोशल मिडियामा जातीयवादी भनिएको छ र उनलाई बिना तलब कामबाट निलम्बन गरिएको छ।

एक घण्टा पछि, केही साथीहरू उनको घरमा आए र कम्पनीको ट्रक र कम्प्युटर लिएर गए। पाँच दिन पछि, उनलाई जागिरबाट बर्खास्त गरियो।

‘यसप्रकारले मैले सबैभन्दा बढी प्रेम गर्ने जागिर गुमाएँ,’ क्याफर्टी भन्छन्। उनकी आमा मेक्सिकोबाट आएकी आप्रवासी थिइन्। र अझ राम्रो जीवनको सपना देखिरहेकी थिइन्।

यस काममा, उनले प्रति घण्टा ४१ डलर कमाउँथे, जुन उसको अघिल्लो कामको तलबको भन्दा दोब्बर थियो। यससँगै, उनले स्वास्थ्य बीमा र पेन्सन योजना पनि जीवनमा पहिलो पटक पाए।
छ महिना अघि उनले स्यान डिएगो ग्यास र इलेक्ट्रिसिटी कम्पनीमा जागिर पाएपछि उनले आफ्ना छोरीहरू र तिनीहरूका बच्चाहरूलाई उत्सव मनाउन आमन्त्रित गरे।

क्याफर्टी भन्छन् कि उनलाई यो थाँहा थिएन कि यस प्रकारले औंलाहरू पल्टाउनु जातीवादको चिन्ह हो।

एक अमेरिकी एनजीओ एन्टी–डिफेमेशन लीगका अनुसार, ‘ओके’ को प्रतीक २०१७ मा जातीय विभेदसँग जोडियो। अनलाइन फोरममा, मानिसहरूले यो संकेत गोराको शक्तिका लागि यो संकेतको उपयोग गर्छन्।

एन्टी–डिफेमेशन लीगले आफ्नो वेबसाइटमा यस्तो लेखेको छ, प्रायः यो चिन्ह अन्य अर्थहरूमा पनि प्रयोग गरिन्छ, जस्तै स्वीकृति र सहमति। त्यसकारण हामी यो अनुमान गर्न सक्दैनौं कि जो कोहीले यो संकेत प्रयोग गरेको छ उसले केवल जातीवादको सन्दर्भमा गरेको छ, जबसम्म यसको समर्थन गर्न अन्य प्रासंगिक प्रमाणहरू छैनन्। २०१७ देखि यता धेरै मानिसहरूलाई यस चिन्हका कारण जातीयवादको झूटा आरोप लगाइएको छ। क्याफर्टीसँग पनि त्यस्तै भयो।’

उनी भन्छन्, ‘मेरो मामलामा यो चिह्नसमेत थिएन। म भर्खर औंलाहरू चलाउँदै थिए। तर, एक गोरो मानिसले यसलाई रेसिस्टको संकेतको रूपमा लिए र मेरो मालिकलाई भने, जो आफैं पनि एक गोरा मानिस हुन्।’

उनी आफ्नो पाखुरा रगडेर देखाउँदै भन्छन्, ‘उनले त्यस व्यक्तिमाथि भरोसा राखे, ममाथि विश्वास गरेनन्, जबकी म आफैं गोरो जातीको होइन।’

ट्विटरमा क्याफर्टीको तस्वीर पोष्ट गरेको व्यक्तिले पछि टिभी च्यानल एनबीसीलाई एक अन्तर्वार्तामा स्वीकार्यो कि उसले त्यतिबेला जे महसुस गर्यो, त्यो धेरै बढी भयो।

उक्त व्यक्तिले आफ्नो ट्वीटमा स्यान डिएगो र बिजुली कम्पनीलाई ट्याग गरेका थिए, तर अब उनी भन्छन कि उनी क्याफर्टीको जागिर फाल्न चाहँदैनथे। उसले दुबै आफ्नो पोष्ट र ट्विटर खाता हटायो। तर, यो धेरै ढिलो भयो र उनको पोष्ट भाइरल भयो।

क्याफर्टीलाई जागिर दिने कम्पनीले आफ्नो निर्णय समीक्षा गर्न अस्वीकार गरेको छ। कम्पनीले आफ्नो अनुसन्धान पूरा भएको र आफ्नो निर्णयमा दृढ रहेको जनाएको छ।

क्याफर्टी भन्छन् कि उनले आफूले पहिले काम गरेको ठाउँमा पनि सम्पर्क गरे तर कुनै काम भेटिएन।

उनी भन्छन्, ‘मानिसहरूले मलाई ट्वीटरमा क्यान्सील गरेका छन्। कुनै कम्पनी भर्ती गर्नु अघि, गुगलमा सर्च गर्छन्। अब मेरो नाम यस घटनासँग जोडिएको छ, चाहे म निर्दोष छु वा छैन। मलाई थाहा छैन अब म के गर्छु। जून ३ को घटनाबाट मुक्त हुन मैले थेरापी लिएको छु।’

क्याफर्टीको मामिला ‘क्यान्स कल्चर’को साइड इफेक्टको एक उदाहरण हो। सेलिब्रेटीहरूको विचार र व्यवहारको विरोध गर्न सुरु गरिएको आन्दोलन अब आम जनतामा पनि पुगेको छ। यदि व्यक्तिले केहि गलत फेला पारे भने तिनीहरू यसलाई रेकर्ड गर्छन् र पोस्ट गर्दछन्। तिनीहरू पनि एक कम्पनी, प्रभावशाली व्यक्ति वा यो संग कुनै अधिकार ट्याग गर्छन्।
यस्ता पोष्टहरू हजारौंमा शेयर हुन्छन्।

‘तपाईं सार्वजनिक र शर्मिन्दा हुन राजनीतिक लोकप्रिय हुनुपर्दैन,’ न्यु योर्क टाइम्सका स्तम्भकार रोस डोउट भन्छन्, ‘यसका लागि, केवल खराब दिन छ, जसको नतिजाहरू तपाईले भोग्नुपर्नेछ जबसम्म गुगल रहन्छ।’

कम्पनीहरूले यस्ता मामिलाहरूमा कडा कारबाही लिन्छन् तर यो आवश्यक छैन। यसमा संलग्न व्यक्तिले आफूलाई राम्रोसँग रक्षा गर्न सक्छ।

‘मेरो मामिलामा, कम्पनीले केवल एक पटक मेरो कुरा सुन्यो र मलाई हटायो,’ क्याफर्टी भन्छन्, ‘यस्तो लाग्यो कि उनीहरूले मलाई जातीयवादी हो भनेर स्वीकार गरेको छ।’

२९ जुनमा न्यु योर्क कलेजका एक नाटक शिक्षकलाई एक भिडियो कन्फरेन्सको अवधिमा निन्द्रा लाग्यो। यसपछि, मानिसहरू तिनीहरूमा रिसाए। एक अनलाइन निवेदनमा उनलाई जातीय बताउँदै उनलाई नौकरीबाट हटाउने माग गरिएको थियो र २००० जनाले हस्ताक्षर गरे।

ती शिक्षकले यो आरोप अस्वीकार गरेका छन्। उनी भन्छिन् कि जब उनले पर्दाबाट आफ्नो आँखा हटाउँदै थिए, त्यो फोटो लिइएको थियो।

जुलाईको अन्त्यमा करीव १५० जना पत्रकार, बुद्धिजीवी, वैज्ञानिक र कलाकारहरूले खुला पत्र लेखे जसमा भनिएको थियो कि उदार समाजका लागि सूचना र विचारको स्वतन्त्रता धेरै महत्वपूर्ण छ तर यसमा प्रतिबन्ध बढ्दैछ।

यद्यपि पत्रकार, बुद्धिजीवी, वैज्ञानिक र कलाकारहरूको अर्को समूहले दोस्रो खुला पत्र लेखेको छ जसले यो पत्र लेख्नेहरूले कालो मानिस र एलजीबीटी जस्ता अल्पसंख्यकको समस्यालाई वेवास्ता गरेको आरोप लगाएको छ।

क्याफर्टी आफ्नो जीवन फेरि शुरु गर्ने तयारीमा छन्। उनली आफ्नो फोटो लिने ब्याक्ति र आफूलाई जागिरबाट हटाउने कम्पनीविरुद्ध अदालतमा चुनौति दिने तयारीमा छन्। तर, उनलाई न्याय पाउनेमा विश्वास छैन। जातीयता विरुद्धको आन्दोलनमा उनको पनि समर्थन छ। तर, उनी कहिल्यै पनि राजीतिक रुपमा संलग्न हुन चाहँदैनन्। (बीबीसीबाट अनुवाद)