काठमाडौं। नेपाल राष्ट्र बैंकले होटल, क्यासिनो र डिपार्टमेन्टल स्टोरले पनि विदेशी मुद्राको सटही गर्न पाउने व्यवस्था गरेको छ। केन्द्रीय बैंकले विदेशी विनिमय कारोवार इजाजतपत्र तथा निरीक्षण विनियमावली–२०७७ जारी गर्दै तीन तारे भन्दा माथिका होटल, डिपार्टमेन्टल स्टोर, सरकारी वा गैरसरकारी संस्था वा कम्पनीले पनि विदेशी मुद्राको कारोबार गर्न पाउने व्यवस्था गरेको हो।

यसैगरी बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले सहटी कारोबारका लागि एकमुष्ट अनुमति पाउने व्यवस्था गरिएको छ।  विनियमावलीमा विदेशी विनिमय कारोवारको इजाजतपत्र प्राप्त गर्न बाणिज्य बैंकले एकमुष्ट पाँच लाख रुपैयाँ, राष्ट्रिय स्तरका विकास बैंकले एकमुष्ट एक लाख रुपैयाँ, प्रादेशिक स्तरका विकास बैंक र सबै स्तरका वित्त कम्पनीहरूले एकमुष्ट २० हजार रुपैयाँ शुल्क बुझाउनुपर्ने व्यवस्था छ।

यसैगरी होटल, रिसोर्ट, ट्राभल एजेन्सी, एयरलाइन्स, कार्गो कम्पनी, ट्रेकिङ एजेन्सीलगायतका फर्म, कम्पनी वा संस्थाहरूले वा अन्य सेवा प्रदायक कम्पनी तथा संस्थाहरूले विदेशी पर्यटक तथा ऐन बमोजिम विदेशी विनिमयमा भुक्तानी गर्न सक्ने व्यक्ति, फर्म, कम्पनी वा संस्थालाई वस्तु तथा सेवा बिक्री गरे वापत विदेशी विनिमयमा हुने भुक्तानी स्वीकार गर्ने र होटलहरूले राष्ट्र बैंकले तोकिदिएको सीमासम्म आफ्ना ग्राहकहरूलाई नगद परिवत्र्य विदेशी मुद्राको सटही समेत प्रदान गर्ने अधिकार दिएको छ।

विदेशी मुद्राको कारोवार गर्ने इजाजतपत्र प्राप्त गर्न प्रति कारोवार स्थानको लागि पचास हजार रुपैयाँ बराबरको कम्तिमा चार वर्ष अवधिको बैंक जमानत पेश गर्नुपर्नेछ। यस्तै डिपार्टमेण्टल स्टोर/सुपर मार्केट, एयरलाइन्स र तीन तारे तथा सोभन्दा माथिल्लो स्तरका होटलले विदेशी मुद्राको कारोवार गर्ने इजाजतपत्र प्राप्त गर्न प्रत्येक कारोवार स्थानका लागि प्रति वर्ष चार हजार रूपैयाँका दरले तथा मुनाफा आर्जन गर्ने उद्देश्य भएका अन्य जुनसुकै होटल, रिसोर्ट, फर्म, कम्पनी वा संस्था एवम् सरकारी निकायले प्रत्येक स्थानका लागि प्रति वर्ष दुई हजार रूपैयाँका दरले इजाजतपत्रको शुल्क एकमुष्ट रुपमा राष्ट्र बैंकमा बुझाउनु पर्ने व्यवस्था गरिएको छ।

तर, आधुनिक मेशिन वा उपकरणको माध्यमबाट मात्र खेलाइने खेलको हकमा प्रति कारोबार स्थानको लागि १० लाख रुपैयाँ बराबरको २ वर्ष अवधिको बैंक जमानत र इजाजतपत्र शुल्क बापत ५० हजार रुपैयाँ राष्ट्र बैंकमा बुझाउनु पर्नेछ।

विनियावलीमा राष्ट्र बैंकले आवश्यकता अनुसार जुनसुकै समयमा इजाजतपत्रप्राप्त संस्थाको स्थलगत र गैरस्थलगत निरीक्षण गर्ने र नियमन उल्लंघन गर्ने संस्थालाई एक वा एकभन्दा बढी सजाय, जरिवाना वा दुबै गर्न सक्ने उल्लेख छ ।

यसैगरी नियम विपरित काम गरेको भेटिएमा सचेत गराउने, लिखित चेतावनी दिने, विदेशी विनिमयको कुनै वा सबै कारोबारमा रोक लगाउने, बैंकमा रहेको नगद धरौटी जफत गर्ने वा जमानतबाट असुल गर्ने, नियमन उल्लंघनको प्रकृति हेरी १० लाख रुपैयाँसम्म नगद जरिवाना गर्ने र इजाजतपत्र निलम्बन वा रद्द गर्न सक्ने प्रावधान छ ।

यसैगरी नियम उल्लंघन गर्ने सञ्चालक, पदाधिकारी वा कर्मचारीलाई सचेत गराउने वा लिखित चेतावनी दिने, नसिहत दिने, पाँच लाख रुपैयाँसम्म नगद जरिवाना गर्ने, निलम्बनमा राख्ने व्यवस्थाका साथै कर्मचारीलाई विभागीय कारवाहीको लागि राष्ट्र बैंकले सम्बन्धित संस्थालाई लेखी पठाउन सक्ने व्यवस्था तोकिएको छ।
नियमावलीमा राष्ट्र बैंकबाट निरीक्षणमा जाने अधिकृतहको आचारसंहिता पनि निर्धारण गरिएको छ।

जसमा निरीक्षणको सिलसिलामा प्राप्त तथ्य, विवरण एवम् विदेशी विनिमयको कारोवार सम्बन्धी आवश्यक अन्य विषय बारे निरीक्षण टोलीले सम्बन्धित इजाजतपत्रप्राप्त व्यक्तिको सञ्चालक, पदाधिकारी वा अन्य जिम्मेवार कर्मचारीसँग समेत छलफल गरी त्यस्ता तथ्य, विवरणका सम्बन्धमा यकिन गर्नु पर्ने र तत्कालै कुनै निर्देशन दिनुपर्ने भएमा टोली प्रमुखले त्यस्तो निर्देशन दिन सक्नेछ। यसरी दिइएको निर्देशनको जानकारी टोली प्रमुखले विभागीय प्रमुखलाई यथाशीघ्र गराउनु पर्नेछ सो विनियमावलीमा व्यवस्था गरिएको छ।