काठमाडौं। विदेशबाट स्वदेश फर्किन चाहने नागरिकले आफूलाई कोरोना भाइरस नेगेटिभ भएको रिपोर्ट अनिवार्य रुपमा देखाउनु पर्ने प्रोटोकल छ। पीसीआर नेगेटिभ भएको रिपोर्ट साथमा नभए स्वदेश फर्किन नपाउने सरकारी नियम छ। विदेशबाट पीसीआर परीक्षण गरी रिपोर्ट नेगेटिभ लिएर आएमा उनीहरु सिधै विमानस्थलबाट होम क्वारेन्टाइनमा जान सक्ने सरकारी मापदण्ड छ।

तर उक्त नियम विपरित कोरोना टेस्टको रिपोर्ट नभएका नागरिक पनि धमाधम नेपाल आइरहेको खुलेको छ। भदौ १३ गते अस्ट्रेलियाबाट १४८ यात्रु लिएर काठमाडौं अवतरण गरेको सिल्क एयरमा नौ जना कोरोना टेस्ट नगरेका यात्रु पनि आएपछि उक्त विमानमा सवार सबै १४८ जना यात्रुलाई नै अहिलो होटल क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ।

सम्बन्धित एयरलाइन्स कम्पनीहरुले सरकारले बनाएको नियमलाई पालना नगर्दा अहिले विदेशबाट आउने सयौँ यात्रुहरुले दुःख पाएका छन्। एयरलाइन्स कम्पनीले कोरोनाको परीक्षण नै नगरेका यात्रुलाई समेत ल्याउन थालेपछि पीसीआर गरेर आएकाहरु पनि समस्यामा परेका हुन्।

एयरलाइन्स कम्पनीहरुले सरकारी नियमको बेवस्ता गर्दै केही व्यक्तिहरुलाई कोरोना परीक्षणको रिपोर्ट बिना नै ल्याएपछि उनीहरुसँगै सोही विमानमा आएका अन्य यात्रुहरुलाई पनि होटल क्वारेन्टाइमा राखिएको विदेशबाट आएका नागरिकको व्यवस्थापन गर्ने जिम्मा पाएको नेपाली सेनाले जनाएको छ।

बुधबार जापानबाट काठमाडौं आएको नेपाल एयरलाइन्सको जहाजबाट २१५ नेपाली स्वदेश फर्किएका थिए। तीमध्ये तीन जनाको पीसीआर रिपोर्ट नहुँदा जहाजमा सवार २१५ जना यात्रुलाई काठमाडौंमा विभिन्न होटलमा क्वारेन्टाइनमा राखिएको नेपाली सेनाका प्रवक्ता सहायक रथी सन्तोष वल्भव पौडेलले जानकारी दिए।

‘आफ्नो दायित्व सबैले निर्वाह गरियो भने यस्तो समस्या आउँदैन,’ नेपाली सेनाका प्रवक्ता सहायक रथी पौडेलले डिसी नेपालसँग भने, ‘सानो हेलचेक्राँइले धेरैले दुख पाउनुपर्ने अवस्था आउँछ।’

बुधबार (२ सेप्टेम्बर) जापानको नारिता अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट नेपाल एयरलाइन्सले काठमाडौंका लागि उडान भरेको थियो। सो उडानमार्फत २१५ जना यात्रुहरु काठमाडौं ओर्लिएका थिए। उनीहरुमध्ये २१२ जनाको साथमा कोरोना परीक्षण गरेको पीसीआर रिपोर्ट नेगेटिभ थियो।

त्यस्तै एक जना महिला यात्रुको आरडीटी गरेको नेगेटिभ रिपोर्ट थियो। अन्य दुई जना पुरुष यात्रुको भने कोरोनाको परीक्षण नै गरिएको थिएन। सरकारले आरडीटी (-यापिड डायग्नोस्टिक टेस्ट) परीक्षणलाई समेत मान्यता दिएको छैन।

यसरी ३ जना यात्रुको साथमा पीसीआर रिपोर्ट नभएपछि सो विमानमार्फत नेपाल आएका २१५ जना यात्रुलाई नै होटल क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ। ३ जनाको रिपोर्ट नभएपछि आफूहरु सबैजनालाई होटल क्वारेन्टाइनमा बस्न बाध्य पारिएको झापाका प्रविण पोख्रेलले डिसी नेपाललाई बताए।

उनलाई अहिले कंलकीको ग्याल्कसी होटलमा राखिएको छ। त्यहाँ पोख्रेलसहित २४ जनालाई राखिएको छ। जो बुधबार नारिताबाट एउटै विमानमा आएका थिए। अन्य यात्रुलाई भने काठमाडौंका विभिन्न होटलमा राखिएको उनले बताए।

‘सरकारले पीसीआर रिपोर्ट भएकाहरुलाई होटल क्वारेन्टाइन बस्नु पर्दैन भनेको थियो। हामीले ४० हजार जापानी येन (नेपाली करिब ४५ हजार रुपैयाँ तिरेर पीसीआर टेष्ट गरायौँ,’ पोख्रेलले डिसी नेपालसँग भने, ‘तर, यहाँ आएपछि एक/दुई जनाको कोरोनाको टेष्ट गरेको छैन भनेर हामी सबैलाई सेनाले होटल क्वारेन्टाइनमा बस्न पर्छ भन्यो।’ उनले नेपाल एयरलाइन्सका जापानस्थित कर्मचारीका कारण सबै यात्रुले दुःख पाएको बताए।

एक जनामात्रै यात्रुको पीसीआर नेगेटिभ भएको रिपोर्ट नभए अन्य सबै यात्रु होटल क्वारेन्टाइनमा बस्नुपर्ने प्रोटोकल रहेको नेपाली सेनाले जनाएको छ।

सोही विमानमा आएका अर्का यात्रु गोपाल बजगाईँले पनि आफूहरुलाई निकै दुःख पाएको बताए। उनीसँगै उनको श्रीमती पनि आएकी थिइन्।

‘हामी सुगर र प्रेसरका बिरामी हौँ। सरकारले पीसीआर रिपोर्ट भएकालाई बाहिर क्वारेन्टाइन बस्न पर्दैन भनेपछि हामीहरु मंहगो पैसा तिरेर पीसीआर गरेका थियौँ,’ उनले आफ्नो दुःख सुनाउँदै भने, ‘यहाँ होटल क्वारेन्टाइन भनेर राखिएको छ। क्वारेन्टाइनको लागि सरकारले तोकेको मापदण्ड पूरा गरेको होेटल भनिएको छ। तर, यो त होटल जस्तो पनि छैन। यहाँ सरसफाइ पनि छैन। खाना पनि गुणस्तरीय छैन। क्वारेन्टाइन भनिएको छ तर, यहाँ मानिसहरु सामाजिक दूरी कायम नगरी यत्रतत्र हिँडिरहेका छन्। तपाईँहरु आएर हेर्नसक्नुहुन्छ।’

उनले आफूहरु बिरामी भएकोले होटल क्वारेन्टाइनमा बस्दा थप जोखिम रहेको बताए। विमानस्थलमा ओर्लिएपछि उनीहरुलाई सेनाले बसुन्धारामा रहेको होल्डिङ सेन्टरमा लगेको थियो। त्यहाँबाट उनीहरुले सिधै घर जान पाइन्छ भन्ने आशा गरेका थिए। तर, ३ जनाको रिपोर्ट नभएको भन्दै आफूहरुलाई सेनाले होटल क्वारेन्टाइनमा बस्नुपर्ने बताएको उनको भनाइ छ।

पीसीआर रिपोर्ट भएकाहरुलाई पनि होटल क्वारेन्टाइनमा बस्नुपर्छ भनेपछि उनीहरुले होम क्वारेन्टाइनमा जान पाउनुपर्छ भन्दै होल्डिङ सेन्टरमै नारावाजी समेत गरेका थिए। ‘हामीले धेरै समयसम्म विरोध गर्यौँ। नारावाजी समेत गरेका थियौँ। तर, हामीले भनेको केही सुनिएन। सरकारी प्रटोकल अनुसार क्वारेन्टाइन बस्नै पर्छ भनेर होटल साहुहरुको जिम्मा लगाइयो,’ उनले भने, ‘सरकारले पनि खोइ के हो आधारमा क्वारेन्टाइनको लागि उपयुक्त छ भनेर अनुमति दिएको रहेछ कुन्नी? बिजोग अवस्था छ। हामी त बिरामी मान्छे अब यतै मरिन्छ जस्तो छ।’

बजगाईँले नेपाल एयरलाइन्सका कर्मचारीले जापानको विमानस्थलमा समेत आफूहरुलाई दुःख दिएको गुनासो गरे। लगेज तोकिए भन्दा बढी भएको भन्दै प्रतिकिलो दुई हजार रुपैयाँ आफूसँग मागेको उनको भनाइ छ। ‘हामीलाई टिकट खरिद गर्ने बेलामा प्रतिव्यक्ति २ वटा लगेजमा गरेर ४६ किलोसम्म लैजान पाइन्छ भनिएको थियो। ह्याण्ड ब्यागमा पनि ७ किलो पाइन्छ भनिएको थियो। तर, त्यहाँ त आएका कर्मचारी ३५ किलोभन्दा बढी पाइँदैन भन्दै प्रतिकिलो २ हजारका दरले पैसा मागे। पैसा मागेपछि हामीले विमानस्थलमै ब्यागहरु खोलेर समान निकाल्यौँ,’ उनले भने।

बुधबार मात्रै मलेसियाबाट स्वदेश आएका १३३ जनालाई पनि होटल क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ। क्वलालम्पुरबाट मालिन्दो एयरको विमानमाफर्त नेपाल आएका १३३ जना नेपाली होटल क्वारेन्टाइनमा बस्न बाध्य भएका हुन। सो विमानमार्फत नेपाल आएका दुईजनाको कोरोना परीक्षणको रिपोर्ट नभएका कारण उनीहरुलाई होटल क्वारेन्टाइन्मा राखिएको हो।

सोही विमानमार्फत नेपाल आएका सविनकुमार लोप्चन तामाङले आफूहरुलाई कलंकीस्थित एक होटल क्वारेन्टाइनमा बसेको डिसी नेपाललाई बताए। यसरी सबैजना होटल क्वारेन्टाइन बस्नुपर्ने कारण दुईजना यात्रु हुन्। उनीहरुले पीसीआर परीक्षण नगरी आरडीटी परीक्षण गरेर आएकाले सबैलाई क्वारेन्टाइनमा पठाइएको हो।

डिसी नेपाललाई प्राप्त जानकारीका अनुसार ती पीसीआर नगरेका दुई जनालाई मलेसियास्थित विमानस्थलमै रोकिएको थियो। तर, एयरलाइन्सका प्रतिनिधिहरुले उनीहरुलाई दूतावासका कर्मचारी भन्दै ढाकछोप गरेर विमान चढाएर ल्याएका सोही विमानमा आएका एक नेपालीले डिसी नेपालसँग बताए।

उनका अनुसार ती व्यक्तिहरु प्रदेश नम्बर १ का हुन्। विमान कम्पनीको यस्तो लापारबाहीका कारण आफ्नो लापारवाहीले १३३ जना यात्रु नै होटल क्वारेन्टाइनमा बस्नु परेपछि सबै होटल खर्च मालिन्दोले व्यहोर्ने भएको छ। लोप्चनले होटल खर्च विमान कम्पनीले व्यर्होन कुरा भएको डिसी नेपाललाई बताए।

त्यस्तै २५ अगष्ट (भदौ ९ गते) १६१ यात्रु लिएर यूएईको सारजाहबाट काठमाडौं आएको एयर अरेवियाले पनि यस्तै गल्ती गरेको थियो। एयर अरेबियामा आएका १४२ यात्रुको मात्रै पीसीआर टेष्ट गरिएको थियो। त्यस्तै १८ जनाको आरडिटी गरिएको थियो भने एक जनाको परीक्षण गरिएको थिएन।

१९ जनाको पीसीआर रिपोर्ट नभएपछि उनीहरु सबैलाई विमानस्थलबाट ल्याएर होटल क्वारेन्टाइनमा राखिएको थियो। अहिले सरकारले पीसीआर गरेका ती १४२ यात्रुको रकम फिर्ता गराउन एयर अरेवियालाई निर्देशन दिएको छ। संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री योगेशकुमार भट्टराईले सबै यात्रुबाट होटल खर्च उठाएको तर पछि यात्रुले नै तिरेको गुनासो आएपछि तुरुन्तै रकम फिर्ता गराउन र फिर्ता नगरे कारबाही गर्नसमेत निर्देशन दिएका छन्।

सरकारले मापदण्ड जारी गरे पनि एयरलाइन्स कम्पनीहरुले त्यसको पालना नगर्दा अहिले यात्रुहरु मारमा पर्न थालेका छन्। अहिले विदेशबाट स्वदेश आएकाहरु कोरोना महामारीका कारण रोजगारी गुमाएर आम्दानीविहीन भएका नेपालीहरु हुन्। उनीहरुले जसतसो गरेर हवाइ भाडा र पीसीआर परीक्षण खर्च जुटाएका हुन्छन्।

उसो त उनीहरु विदेशमा लामो समयसम्म काम नभइ बस्दा मानसिक रुपमा विक्षिप्त भएका हुन्छन्। बेखर्ची भइ बसेका उनीहरुलाई जतिसक्दो चाँडो घर पुग्ने इच्छा हुन्छ। तर, एयरलाइन्स कम्पनीहरुको लापारवाहीले गर्दा स्वदेश आइसकेपछि उनीहरुले झझन्ट व्योर्हनु परेको छ।

सरकारी मापदण्ड अनुसार यसरी होटल क्वारेन्टाइनमा राखेका यात्रुहरु सबैको ७ दिनपछि पीसीआर टेष्ट गरिन्छ। परीक्षणमा नेगेटिभ रिपोर्ट आएमा उनीहरुलाई आ–आफ्नो घर जाने अनुमति दिइन्छ। घरमा पुगेपछि उनीहरुले अनिवार्य रुपमा १४ दिनसम्म होम क्वारेन्टाइमा बस्नुपर्नेहुन्छ।