काठमाडौं। साहित्यकार निलम कार्की निहारिकाको हालै प्रकाशित उपन्याय द्रौपदीको अवशेषमाथि काठमाडौंमा बहश तथा विचार विमर्श भएको छ ।

बहुपति प्रथाको कथाबस्तु भएको सो उपान्यासले नेपालको हिमाली जिल्ला हुम्लाको पुरानो संस्कृतिको यथार्थपरका चित्रण गरेको छ । लोकवार्ता नेपालको आयोजनामा कात्तिक ८ गते भएको सो कार्यक्रमका वक्ता प्रतिनिधिसभा सांसद छक्कबहादुर लामाले उपन्यासले हुम्लाको यथार्थपरक र गम्भीर विषय उठान गरेको बताए ।

पौराणिककालीन पात्र द्रौपदीसँग जोडिएको सामाजिक परम्परा हुम्लामा अझै पनि कायम रहेको बताउँदै उपन्यासमा परिवेश, विषयवस्तु र घटनाक्रम यथार्थपरक भएको उनले बताए । फरक परिवेशमा हुर्केकी लेखकले जिबन्तरुपमा बहुपति प्रथालाई प्रस्तुत गरेको भन्दै सांसद लामाले उपन्यायसकार निलमको प्रसंशा गरे।

कार्यक्रममा बोल्दै अर्का वक्ता प्रा.डा. वीणा पौड्यालले उपन्यासले कला, संस्कृति, पर्यटन, धर्म आदि बहुविषय पनि उठान गरेको उनको भनाइ थियो । बहुपति प्रथा नै उपन्यासको मुख्य विषयवस्तु भएको उनले बताइन् ।

सामाजिक कुरीतिको रुपमा अन्य समाजले मानेको विषयलाई बाहिर ल्याउनु कठिन कार्य भएको बताउँदै उनले त्यो चुनौति लिन उपन्यासकार तयार भएकोमा गर्व लागेको बताइन् । उपन्यासमा महिलाको विषय उठान गर्न महिला लेखक भएकोले नै अझ सशक्त भएको उनको भनाइ थियो ।

कार्यक्रममा बोल्दै प्रा.डा. सावित्री मल्ल कक्षपतिले पछिल्लो समय अनुसन्धानमूलक कृतिका लेखक र पाठकको संख्यामा वृद्धि भएको बताइन्  अध्ययन अनुसन्धानमा आधारित चिरहरण र योगमाया जस्तो सफल उपन्यास सिर्जना गरेर आफ्नो कलम स्थापित गरि सकेकी कार्कीको यो उपन्यास नेपाल बाग्मयको लागि नै अर्को एक महत्वपूर्ण प्राप्ति भएको उल्लेख गरिन ।

उपन्यास पढ्दा त्यही भूगोल र परिवेश र भिन्न सस्कृतिमा पाठकलाई पुर्याउने र सँगसँगै घुमाउने पनि उनले बताइन् । उपन्यासमा यथार्थता र विविधता भएको भन्दै उपन्यास पढ्दा बागलुङमा गएर टिमुर हालेको, जिम्बुले झानेको थकाली खाना खाएजस्तो चखिलो भएको उनको भनाइ थियो ।

यो उपन्यासमा चलचित्र बन्नसक्ने बलियो सम्भावना भएको उनले बताइन् । तर चलचित्र बनाउन हतार नगर्न पनि उनले उपन्यासकार कार्कीलाई आग्रह गरिन् । बीपी कोइरालाको ‘तीनघुम्ती’ उपन्यास चलचित्र बनाउँदा बिग्रिएको, ‘परिबन्ध’ कथा चलचित्र बनाउँदा बिग्रिएको भन्दै यो उपन्यासलाई चलचित्र बनाउनु अघि गम्भीर बन्न उपन्यासकारलाई उनले आग्रह गरिन् ।

कार्यक्रमका अर्का वक्ता डा. धनप्रसाद सुवेदीले आञ्चलिक उपन्यास मध्ये यो पनि एक शसक्त उपन्यास भएको बताए । शंकर कोइरालाको खैरेनीघाटदेखि अहिले नीलम कार्की निहारिकाको ‘द्रौपदी अवशेष’ एक भिन्न पहिचान भएका आञ्चलिक उपन्यास भएको उनले बताए । हिमालका परिवेशमा यसअघि केही उपन्यास प्रकाशित भएका भए पनि यो उच्च हिमाली क्षेत्रको फरक कथा भएको बताए ।

विद्यमान बहुपति परम्परालाई आधार बनाएर सफल उपन्यास लेखन भएको उनको भनाइ थियो । बहुपति परम्परा ठीक वा बेठीक भन्नु भन्दा पनि उपन्यासकारले चलाखीपूर्ण तरिकाले यसको यथार्थता र सीमा देखाउने काम गरेको उनले बताए ।

उपन्यासमा प्रेम, जीवन र स्वतन्त्रताजस्ता विषयलाई बढो रोमाञ्चक ढंगले व्याख्या गरिएको उनले उल्लेख गरे । प्राय भिन्न सस्कृतिमा पुस्तक लेखिदा बिबाद हुने गरेकोमा ,द्रौपदी अवशेषलाई बिबाद मुक्त बनाएर सम्पूर्ण यथार्थ चित्रण गर्नु लेखकको कलमको ठूलो खुबी भएको उल्लेख गरे ।

कार्यक्रममा बोल्दै उपन्यासकार नीलम कार्की निहारिकाले रचनागर्भ, विषयवस्तुको छनौट, लेखन र विमर्शसम्मका विषयमा आफ्नो भनाइ राखेकी थिइन् । लेखकले जुन सोचका साथ लेख्छ पाठकले त्यही रुपमा बुझिदिँदा भने लेखन सफल भएको महसुस हुने उनले बताइन् ।

पाठक र समालोचकको सकारात्मक प्रतिक्रियाबाट आफू अत्यन्तै उत्साहित रहेको बताउँदै उनले विषयवस्तु छनौटप्रति गर्व लागेको बताइन् । बहुपति प्रथाको उठान गम्भीर भएकोले पनि गलत र सही भन्नु भन्दा पनि सामाजिक सास्कृतिक यथार्थ बाहिर ल्याउने प्रयास गरेको उनको भनाइ थियो ।

कार्यक्रमका सभापति तथा लोकवार्ता परिषद् नेपालका अध्यक्ष प्रा.डा. प्रेमकुमार खत्रीले धेरै पहिले आफूले पनि यस्तै विषयलाई पुस्तकको रुपमा बाहिर ल्याउन प्रयास गरे पनि डर र धम्कीका कारण थन्किएको भन्दै आख्यानको माध्यमबाट सो विषय बाहिर आएकोमा खुसी लागेको बताए । उपन्यासकार कार्कीले अनुसन्धानमूलक कृति प्रकाशन गरेको र त्यसमा पनि संस्कृतिलाई मुख्य विषयवस्तु बनाएकोमा धन्यवाद दिएका थिए ।

कार्यक्रममा जुम मार्फत अमेरिकाबाट जोडिएका ईश्वर देवकोटाले पनि आफ्नो छोटो मन्तव्य राखेका थिए । सीमित सहभागीहरुको बीचमा भएको कार्यक्रमलाई लोकवार्ता परिषद् नेपालका महासचिव डा. भक्त राईले सहजीकरण गरेका थिए ।