टेक्सास, अमेरिका । संयुक्त राज्य अमेरिकाको टेक्सास राज्यमा एउटा लवक भन्ने ठाउँ छ, जहाँ नेपालीहरुको निकै बाक्लो बस्ती बनिसकेको छ । सोही ठाउँमा आधादशकदेखि लवक नेपाली समाजका नाममा नेपालीहरु संगठित छन् । समाजमा सदस्यहरु थपिँदै जाँदा नेतृत्वको आकांक्षा पनि स्वाभाविक हो तर यो संगठनभित्र अस्वाभाविकरुपमा आन्तरिक कलह तीब्र भएको छ ।

र, यो कलह अमेरिकाको स्थानीय अदालतसम्म पुग्ने तहमा अघि बढेको छ । विवादले उग्ररुप लिँदा आपसी मन मुटाव त भएको छ नै आपसमा समाधान गर्नु पर्ने विषयमा एउटा पक्षले अति हेपिएको महसुस गर्ने र अर्काले शासन गरेको सन्देश दिँदा यो सामाजिक संस्था प्रति वितृष्णासमेत बढेको पाइएको छ ।

अमेरिकामा नेपाली संस्थाहरु खुल्ने र त्यसमा संगठित हुने क्रमसँगै ती संस्थाहरु भित्र आन्तरिक लोकतन्त्र कमजोर हुने र नेतृत्व हत्याउनेले आफूसँग असहमत हुने वा फरक मत राख्नेहरुलाई हेप्ने र खुइल्याउनेसमेत गर्ने गरेका कारण यी संस्थाहरुभित्र चर्को विवाद पनि हुने गरेको देखिएको छ । यो पल्ट हामीले लवक नेपाली समाजभित्रको अराजक अवस्था र कलहलाई पहिलो इस्यूका रुपमा प्रकाशित गरेका छौं ।

लवक नेपाली समाजमा संगठित यहाँका नेपालीहरु र उनीहरुलाई प्रतिनिधित्व गर्दै आएको लवक नेपाली समाजले पछिल्लो समयमा थोरै चर्चा बटुल्दै गर्दा विभाजित पनि देखिन थालेको छ । हाल यो संस्थाको नेतृत्व डा. प्रकाश श्रेष्ठले गरिरहेका छन् । उनी गैरआवासीय नेपाली संघ राष्ट्रिय समन्वय परिषद्का निर्वाचित बोर्ड सदस्य पनि हुन् । उनी एनआरएनए अमेरिकाको हालै गठित स्वाथ्य टास्क फोर्सको संयोजक पनि हुन् ।

त्यसैगरी विज्ञान प्रविधि टास्क फोर्सको संयोजकको जिम्मेवारी लवकमै वस्ने माधव पाण्डेले पाएका छन् । कोरोना संक्रमण फैलिएपछि कोरोना विरुद्धको अभियानका केही नेपाली मिडियामा आएका कारण डा श्रेष्ठ एकाएक चर्चामा आएका थिए। माधव पाण्डे भने गएको एनआरएन अमेरिकाको निर्वाचनमा एनआरएन वोर्ड मेम्बर डा श्रेष्ठको प्रस्तावक पनि थिए ।

त्यसो त गएको निर्वाचनमा वोर्ड मेम्बरमा डा श्रेष्ठसँगै टेक्सास च्याप्टर कार्यसमिति सदस्यमा भुवनेश्वरी सुवेदी ढकाल विजयी भएकी थिइन् । त्यसैगरी लवकबाटै प्रेम श्रेष्ठ र च्याप्टरमा नरेन्द्र तिवारीले भाग लिए पनि उपविजेता वनेका थिए । लवक क्षेत्रबाट एनआरएनए अभियानमा पनि राम्रै उपस्थिति जनाउने गरिएको यी विवरणले नै प्रष्ट पार्दछन् ।

चार बर्षअघि टेक्सास कै सान्आन्टिनोबाट लवक बसाइ सरेका डा.प्रकाश श्रेष्ठलाई चिकित्सक भएको नाताले समाजले गौरव गर्दै समाजको नेतृत्वका लागि अघि सार्यो । सार्वजानिक पदलाभ प्रतिको उनको रुचीलाई शुरुमा त आलोचना भन्दा पनि अपेक्षाकै रुपमा समाजका सदस्यहरुले हेरेका थिए । तर कमजोरीहरु विस्तारै सतहमा देखिन थाले।

विभाजनको विजारोपण

यो समाजमा विवादको विजारोपण सरस्वती पूजा गर्ने कुराबाट भएको रहेछ । डा.श्रेष्ठ संस्थामा भित्रिनु पूर्व निवर्तमान हुन लागेका लवक नेपाली समाजका अध्यक्ष सुरेन्द्र गौतम र नेपाली र भारतीय समाजबीचको पुलको काम गरेको हिन्दु टेम्पल अफ लवकका प्रतिनिधि डा.विभा गौतमको नेतृत्वमा साँस्कृतिक तथा धार्मिक कार्यक्रम सरस्वती पूजा गर्ने विषयमा विवाद भयो ।

तत्कालीन अध्यक्ष सुरेन्द्र गौतमका धर्मापत्नीसमेत रहेकी डा.विभा गौतमको संयोजनमा आयोजना गरिएको उक्त कार्यक्रमको संस्थाका पूर्व अध्यक्षद्धय रेशमघर्ती र माधव पाण्डेले विरोध गरे । विवाद व्यक्तिगत तहसम्म आइपुग्यो । उनीहरुबीचको विवाद लगत्तैको साधारण सभामा छताछुल्ल भयो । अन्तत पाण्डे र घर्तीले साधारण सभामा गल्ती स्वीकार्दै माफी मागेपछि विवाद तत्काललाई समाधान भयो ।

तर सभाहलमा टुंगिसकेको भनिएको त्यो विषय डा.श्रेष्ठले समाजको नेतृत्व गरेपछि फेरि प्रकट भयो, चर्काइयो । जनकारहरुका अनुसार, समाजको अध्यक्ष वन्नुपूर्व डा.श्रेष्ठको सवैभन्दा राम्रो सम्वन्ध थियो त उनै गौतम परिवारसँग। त्यो सम्वन्ध पार्टनरसिप व्यवसायमा विस्तार पनि भएको थियो। तर, केही महिना नवित्दै उनीहरुको मनमुटाव यसरी सडकमा आइपुग्यो कि अहिले दुवै परिवारबीच पानी बाराबारको स्थिति छ ।

अहिले घर्ती र पाण्डेसमेतको संलग्नतामा शुरुमा व्यक्तिगत झगडा डा.श्रेष्ठले संस्थामा भित्र्याएको आरोप लागेको छ । यही कारण डा.विभा गौतमले नेतृत्व गरेको हिन्दु टेम्पलसँगको नेपाली समाजको संस्थागत सम्वन्धविच्छेद हुनपुगेको छ अहिले । आफूले नेतृत्व गरे लगत्तै डा श्रेष्ठले नेपाली समाज र हिन्दु टेम्पल मिलेर गरिने सहभागिता मूलक सवै कार्यक्रमहरु वन्द गराएका छन् । उनले काउन्टरपार्टको रुपमा भारतीय मूलका अमेरिकीहरुको पहलमा निर्माणाधीन अर्को मन्दिरमा समाजका कार्यक्रमहरु आयोजना गर्न शुरु गरेका छन् ।

प्रतिष्ठा कमाएकाहरुको बसोवास

समाज सानो भएपनि केही आकर्षणहरु पक्कै छन् । टेक्सास एएनएम नामक विश्वविद्यालयमा दुई दशकदेखि प्राध्यापन गरिरहेका प्राडा मेघनाथ पराजुलीदेखि उद्यमीचन्द्र श्रेष्ठ लवकमा लामो समयदेखि वसोवास गर्दै आएका छन् । त्यस्तै महिला उद्यमी अर्थात पूर्वगभर्नर कल्याणविक्रम अधिकारीकी छोरी रत्न वाइन्डिलिड देखि डा हर्षबहादुर भण्डारी, यहाँका वासिन्दा हुन् । त्यसो त नेपालका “ब्रेनड्रेन” को ठूलै समूह यो ठाउमा अस्थायी र स्थायीरुपमा वसोवास गरिरहेका छन् ।

डा सन्जीव सिलवालदेखि डा.कमल लामिछानेजस्ता युवा पुस्ताका नामहरुले यो समाज सानो भए पनि आफैमा ओजिलो वनाएको छ । समाजको यही परिचयलाई अमेरिकाव्यापी र संसारभर पुर्याउने काममा पछिल्लो समय यहाँ वसोवास गरिरहेका पत्रकार भोला आचार्य पनि सक्रिय छन् । आचार्य नेपाल अमेरिका पत्रकार संघका पूर्व अध्यक्षसमेत हुन् ।

निवर्तमान च्याप्टर अध्यक्ष राजेश अर्यालसँग लवकको तर्फबाट डा.श्रेष्ठलाई च्याप्टरमा सहभागिता गराउन उनले पहल गरेको स्वयं आचार्य स्वीकार्छन् । डा श्रेष्ठसंगै उक्त निर्वाचनमा लवकबाटै अर्का व्यक्ति प्रेम श्रेष्ठले प्रतिष्पर्धा गरेका थिए । एउटै समाजबाट एउटै पदमा प्रतिष्पर्धा गरेको भन्दै डा.श्रेष्ठले मानिस नै पठाएर सामाजिक वहिस्कारसम्म हुनसक्ने भनेको कुराले पनि अहिलेसम्म लवक नेपाली समाजमा मनमुटाव बढाउनकाम गरेकै छ । रेशम घर्तीलाई प्रेम श्रेष्ठको घरमै पठाएर सामाजिक वहिस्कार गर्ने धम्की दिएको प्रेम श्रेष्ठले आफ्ना नजिकका साथीहरुलाई सुनाएका थिए ।

समाजभित्र व्यक्तिसंग सम्बन्धित विषयहरु नै जटिलबन्दै जांदा मतमतान्तर र फाटो चुलिंदै गएको छ । यो समाजमा थप मतान्तर भुवनेश्वरी सुवेदी ढकालले एनआरएनए टेक्सास च्याप्टरमा उम्मेद्वारी दिंदा डा श्रेष्ठले गरेको असहयोगले पनि बढाएको आरोप लाग्ने गरेको छ ।

आफु समन्वय परिसद्को वोर्डमा उम्मेद्वार वन्दै गर्दा उनले महिलाको हिसावले सुवेदीलाई सहयोग गर्नुको सट्टा उनकै विरुद्ध अर्कोलाई उम्मेद्वार बनाइदिएको बताइएको छ । तर, चुनाव भने भुवनेश्वरीले नै जितिन्, डाक्टरका उम्मेद्वार हारे ।

महिलाप्रति सहयोगी भूमिका खेन्नुपर्नेमा अहयोग भएकोमा सुवेदीले पनि चित्त दुखाएको वताएकी थिइन । सुवेदीआजीवन सदस्य रहेको लवक नेपाली समाजको अध्यक्ष वनेका डा श्रेष्ठले सस्थाका कुनै पनि कार्यक्रममा निम्ता नगरेको उनी वताउ“छिन । उनले डिसी नेपालसंग भनिन्,“मलाई संस्थाको इमेल नै आउदैन ।”

विधानको उलंघन,अर्को मुद्दा

समाजको देस्रो कार्यकालकालागि सर्वसम्मत भए पनि डा.श्रेष्ठको विपक्षमाआवाजहरु उठ्न थालेका थिए । त्यसैले संस्थामाआफ्नो पक्ष मजवुत पार्न उनले स्थानीय कलेजमाअध्ययन गर्ने नेपाली विद्यार्थीहरुको संगठनका पूर्व विद्यार्थी नेता प्रभाकर खड्कालाई मनोनित गरे । यो मनोनयन विधानसम्मत थिएन ।

विधान मिचेर गरिएको यो नियुक्तिलाई लवक निवासी डा.कमल लामिछानेले पत्तालगाए । समाजको लाईफ मेम्बर बनेका उनले शुरुमा विधानको विषयमा जानकारी राख्न कार्य समितिसमक्ष विधानको कपी पाउन अनुरोध गरेका थिए । तर उनलाई विधानको कपी उपलव्ध गराइएन । विधान मिचेर कार्यसमितिले गरेको निर्णयप्रति भद्र जिज्ञासा राख्दा पनि उनीमाथि स्वयं डा श्रेष्ठले अपमानजनक शैलीमाअहंकार व्यक्त गरेको महसुस डा.लामिछानेले गरे ।

(हेर्नुहोस् इमेलहरु)

यसले डा लामिछानेलाई निकै लज्जित गराएको उनले वताए । डा श्रेष्ठको कार्यसमितिले विधान मिचेर गरेको निर्णयका विषयमा समाज पुरै चिरा परिसकेको छ । यसबारेको जिज्ञाशामा विधान समितिका संयोजक प्रो डा पराजुलीले विधानको अक्षरस पालना गर्नुपर्ने वताएकाछन् ।

तर, समाजका अध्यक्षडा.श्रेष्ठ यो कुरा स्वीकार गर्न तयार छैनन् । उनी विगतमा पनि यसरी नै सदस्यको मनोनयन गरिएको र आफूले विधानमा स्पष्ट व्यवस्था नहुंदा परम्परालाई पछ्याउंदै सदस्य थप गरेको दावी गर्छन् । उनी भन्छन्, ‘यसमा गैरकानुनी कुरा केही छैन, यो परम्पराअनुसार नै भएको हो ।’

समाजको झगडा अदालतको ढोकामा

अन्तत समाजको एक सदस्यले संस्थाको विधानका विषयमा राखेको जिज्ञाशाबाट चर्केको विवादअसमझदारी र प्रर्याप्त छलफलको अभावमा अदालतको ढोकामै पुगेको छ । समाजभित्रको सो असमझदारीका विषयमा समाजका अध्यक्ष डा श्रेष्ठले प्रयाप्त छलफल नगरी संस्थाको विवादलाई अदालतमा लैजान प्रोत्साहित गरेका छन् । उनीद्वारा प्रेषित इमेलमा समस्याको समाधानभन्दा गैरजिम्मेजवार शैलीमा समाजको विवादअदालतको ढोकामापुर्याएको बुझ्न सकिन्छ । किनकि डा.श्रेष्ठले नै इमेलमाअदालत जाऊ भनेका  छन् ।

(हेर्नुहोस् डा.श्रेष्ठको त्यसबारेको इमेल)

जिम्मेवार व्यक्ति समाजकाअध्यक्ष श्रेष्ठले आफ्नो मातहतको कार्यसमितिले गरेको निर्णयका विषयमा टसमस नभई उल्टै “लिगलभ्यान्यु” अर्थात् अदालत स्थानमै छलफल गर्न तयार रहेको जानकारी इमेलमार्फत दिएका छन् । उनको यो प्रतिक्रिया पछि यो विषयले समुदायलाई नै चुनौती दिएकोले टेक्सासको एटर्नी जनरलको कार्यालय या अदालतमा जाने भन्ने विषयमा परामर्श गरिरहेको जानकारी डा लामिछानेले डिसी नेपाललाई दिएका छन् ।

डिसी नेपालको जिज्ञासामा उनले ‘परेको खण्डमाअदालत जान सकिने’ प्रतिक्रिया दिए । तर, डा.श्रेष्ठले भने आफूले अदालत जाऊ भन्न नखोजेको तर आफ्नो काम कानूनसम्मत भएको भन्न खोजेको डिसी नेपाललाई बताए ।

नेपाली समाजको आँखामा उच्च सम्मान रहने चिकित्सा पेशामा आवद्ध डा श्रेष्ठको नेतृत्वमा रहेको समाज यसरी विवादग्रस्त हुनुले जहां पुगे पनि वा जसले नेतृत्व गरे पनि नेपालीहरु आपसमा झगडा र विवाद गर्छन् भन्ने सन्देश प्रवाहित गरेको छ । यसअघि एनआरएन अमेरिकाको विवादअदालतमा पुगेको थियो जसले अमेरिकाको नेपाली समाजप्रति हेर्ने दृष्टिकोणमा नकारात्मक सन्देश दिएको थियो ।

अहिले त्यो समाधानभएको छ । तर, आकारले सानो तर अर्को नेपाली संस्था लवक नेपाली समाज अदालतको ढोकातिर जाने संकेतले यहाँको समाजमा वस्ने नेपालीलाई मात्र होइन संसारभरका नेपालीहरुको मन झस्काएको छ ।