अमेरिका। सन् २०१२ म आइओएममार्फत काठमाडौबाट अमेरिकाको कोलोराडोको उडान भर्दै गर्दा तारा दाहालको मन मस्तिकमा ठूलो सपना थिएन। जसोतसो गरेर परिवारलाई खुशी राखौंला भन्ने थियो।

जन्मभूमिबाट खेदिनुको पीडा, शरणार्थी शिविरको दुख र सघर्षको हुन्डरी झेलेका उनले तेस्रो देशमा पुनर्वाससँगै आफू र आफ्नो परिवारका लागि सुखको सपना देखेका थिए। तर अमेरिका आउँदा आफ्नो लागि केही गर्छु भन्ने सोचेका उनी आज धेरै नेपालीभाषी भुटानीका दुख सुखका सारथी बनेका छन्। सिन्सिनाटीका नेपालीभाषीका समस्यामा साथ दिँदै समुदायको परोपकारी काममा आफ्नो दरिलो र गर्विलो उपस्थिति देखाउँदै आएकाछन्।

बाहिरी मुलुकबाट आएकाहरु यहाँका धेरै विषयमा अन्जान हुन्छन्। नयाँ देश, नयाँ संस्कृति, नयाँ खानपान, नौलो जीवनशैली, नौला मान्छे, नयाँ भाषा कतिपयलाई यहाँका कति कुरा खुट्टाउन बर्षौं लाग्छ। भाषाको ज्ञान नभएका र यहाँको सेवा सुिवधावा अरु धेरै विषयमा जानकारी नभएकाहरुलाई तारा दाहाल गाइड भएका छन्।

‘कुनै विषयमा गाह्रो भयो कि सिन्सिनाटीमा तारा दाहाल भन्दै खोज्ने धेरै छन’ विगत एक दशकदेखि सिन्सिनाटी बस्दै आएका संगीतकर्मी नरेश गौतम भन्छन्, ‘नेपालीभाषी भुटानी समुदायका लागि दिलो ज्यान दिएर लाग्नु भएको छ।’

सिन्सिनाटीको कोल्रेन टाउनसीपमा उनकै पहलमा ठूलो नेपालीभाषी जनसंख्याका लागि क्रिकेट खेल मैदान बनेको छ। ड्राभो पार्कभित्र नेपालीभाषी भुटानी युवाहरु लागेर क्रिकेट मैदान तयार पारेका छन्। १२४६२ बर्ग मिटर रहेको रंगशाला गत वर्षको जुन ५ मा उद्घाटन गरिएको थियो। त्यहाँ २ फुटबल ग्राउण्ड पनि छन्।

अमेरिकाको मध्य पश्चिमी राज्य ओहायोको सिन्सिनाटी शहरमा मात्रै झण्डै १७ देखि २० हजार हाराहारी भुटानी नेपाली रहेको बताइन्छ। ग्रेटर सिन्सिनाटी भित्र कोल्रेन, फोरेस्टपार्क, फेयरफिल्ड, लिवर्टी, बेष्ट चेष्टर, मोन्रो, मेसन शहरमा धेरै नेपालीभाषी भुटानी बस्छन्।

तारा यहीँ सिन्सिनाटीमा रहेर जनहितका काममा लागिपरेका छन्। मेडिकेड, सामाजिक सुरक्षा भत्ता, फुड स्ट्याम्पदेखि ग्रिनकार्ड, नागरिकताको आवेदन, भोटर्स रजिष्ट्रेशन, भाषा अनुवाद, घरेलु हिंसा भएकाहरुलाई कानुनी उपचारदेखि राज्यबाट पाउने अरु सुविधा लिन उनी सबैलाई सहयोग गरिदिन्छन्।

सिन्सिनाटी बस्दै आएका रियल्टर तथा गायक छवि न्यौपाने भन्छन्, ‘यहा“ त केही नजानेकाहरुलाई समस्या पर्‍यो कि तारा दाहालकहाँ जाने भन्ने छ ।’ न्यौपानेका अनुसार समुदायको ‘टु गो पर्सन’ जस्तै भएर समुदायको आबश्यकता अनुसार हरेक तह र तप्काका लागि अनवरत काम गरिहेका छन्।

नेपालीभाषीका लागि क्रिकेट मैदान

सिन्सिनाटीको कोल्रेन टाउनसीपमा उनकै पहलमा ठूलो नेपालीभाषी जनसंख्याका लागि क्रिकेट खेल मैदान बनेको छ। ड्राभो पार्कभित्र नेपालीभाषी भुटानी युवाहरु लागेर क्रिकेट मैदान तयार पारेका छन्। १२४६२ बर्ग मिटर रहेको रंगशाला गत वर्षको जुन ५ मा उद्घाटन गरिएको थियो। त्यहाँ २ फुटबल ग्राउण्ड पनि छन्।

सिन्सीवारिअर्स क्रिकेट क्लवसिन्सिनाटीका अध्यक्ष नरेश गौतम भन्छन्, ‘हामी धेरै क्रिकेट प्रेमीका लागि उहाँले यो मैदान हामीलाई दिलाउन गरिदिनु भएको पहल र योगदान अविष्मरणीय छ।’ सिन्सीवारिअर्स क्रिकेट क्लवका नेतृत्वमा नरेश गौतम, दिल्लु चौलागाईं, मणि गौतमलगायतका युवाहरु लागिपरेर यो मैदान निर्माण गरेका थिए।

यो मैदान निर्माणपछि क्रिकेट प्रेमी र क्रिकेट खेलाडीमाझ छुट्टै उत्साह छाएको छ। अहिले क्रिकेटका टि–ट्वान्टीलगायतका थुप्रै खेलहरु नियमित भइरहेका छन्। आउदो अप्रिल २ देखि मे ८ सम्म अमेरिकामा रहेका नेपालीभाषी सबैलाई समटेर वारिअर्स प्रिमिअर लिग २०२२ हुँदैछ, जसमा १६ टिम सहभागी हुनेछन्।

उनकै नेतृत्वमा नेपालीभाषा तथा कला केन्द्र विदेशी भूमिमा संचालित छ जसले यहीँ जन्मे हुर्केका नेपालीमुलका बालबालिकालाई नेपालीभाषा सिकाउ“छ । २०१५ देखि नै उनले स्वयमंसेवक समूह बनाएर नेपालीभाषाको कक्षा शुरु गरेका थिए। जसले अहिले ठूलो रुप लिएको छ।

ओहायोको कोलम्बसका रहेका भुटानी नेपालीलाई पुनर्वासपछि विभिन्न क्षेत्रमा सहयोग गर्दै आएको संस्था भुट्नीज कम्युनिटी अफ सेन्ट्रल ओहायोका कार्यकारी निर्देशक सुदर्शन प्याकुरेल भन्छन्, ‘यो खेल मैदान निर्माणपछि ओहायोमा रहेका हाम्रा समुदायका खेलप्रेमीका लागि निकै ठूलो उपलब्धि भएको छ। ’ओहायोमा ५५ हजार हाराहारी भुटानी नेपाली बस्छन्।

यस बाहेक उनकै नेतृत्वमा नेपालीभाषा तथा कला केन्द्र विदेशी भूमिमा संचालित छ जसले यहीँ जन्मे हुर्केका नेपालीमुलका बालबालिकालाई नेपालीभाषा सिकाउ“छ । २०१५ देखि नै उनले स्वयमंसेवक समूह बनाएर नेपालीभाषाको कक्षा शुरु गरेका थिए। जसले अहिले ठूलो रुप लिएको छ।

नेपालीभाषीको निकै ठूलो जनसंख्याभएको ग्रेटर सिन्सिनाटीमा नयाँ पुस्तामा भाषामा जागरण ल्याउन ठूलो भूमिका खेलिरहेको छ। एसोसियन अफ नेप्लीज भुट्नीज इन अमेरिका, ओहायोका अध्यक्षसमेत रहेका तारा भन्छन्, ‘हामी जहाँ पुगेपनि हामीपछिको पुस्ताले नेपालीभाषा साहित्य, संस्कृति नर्बिसीओस् भनेर भाषाको कक्षा चलाइरहेका छौं।’

भुटान र नेपालको कथा

भुटानको साम्ची जिल्लाको दोरोखामा जन्मेका तारा आठ कक्षा पढ्दा पढ्दै स्कुलबाटै भागेर भारतको पश्चिमबंगालको गरगन्डामा आएर बसेका थिए। भुटानी राजा जिग्मे सिंगे वाङचुङको सरकारले सन् १९९० बाट अनाहकमा देश निकाला गर्न शुरु गर्‍यो।

हिंसामा उत्रिएर शताब्दियौंदेखि भुटानमा बसोबास गर्दै आएका नेपालीभाषी नागरिकलाई सरकारले बलजफ्ती गरेर निकाला र दमनका श्रृंखला शुरु भएपछि उनी स्कुलबाटै भाग्नु परेको थियो। १ दिन हिँडेर भुटान र भारतको सिमानामा भुटानी पोशाक बख्खु फ्याकेर भारत पसेका थिए।

कोरोनाका बिरामीलाई प्रत्यक्ष सहयोग गर्न ब्रेभ (भुटनीज रेस्पोन्स एसिस्ट्यान्स भोल्युन्टर इफोर्टस) नामक कार्यक्रम शुरुवात गरियो। कोही बिरामी भएमा यसले प्रत्यक्ष सहयोग गथ्र्यो। कोरोनाको ठूलो आतंकको समयमा घरघरमा पुगेर अनगिन्ती सिन्सिनाटीबासी नेपालीभाषीलाई उनले गरेको सहयोग निकै प्रशंशित भयो।

‘एउटा टिसर्ट र हाफ पेन्टलगाएर भारतको पश्चिमबंगालको गरगन्डामा ३ महिना बिताएको थिए“’, उनी सुदूर विगत संझिन्छन्, ‘एक छाक खाएर कयौं दिन बिताएका जीवनका कठिन पलहरु मनसपटलमा ताजै छन्।’

पछि नेपाल आएर मोरङको इटहरामा मामाको घरमा बसेर स्कुले शिक्षा सकेका ताराले मोरङको पथरीमा रहेको पथरी शनिश्चरे शरणार्थी शिविरमा आश्रय लिए। त्यही बसेर उर्लाबारी बहुमुखी क्याम्पसबाट आईए र राजधानी काठमाडौको पशुपति बहुमुखी क्याम्पसबाट स्नातकपछि उनले १२ वर्ष काठमाडौको सुन्दरीजल नयाँ पाटीको चण्डीकाश्वरी स्कुलमा शिक्षण गरे। चावहिल चुच्चेपाटीकी सुलोचना न्यौपानेस“ग त्यतै घरजम गरेका उनी २०१२ मा अमेरिकाको कोलोराडो आएका थिए।

समुदायका सेवी

अमेरिका आएको ३ वर्षपछि २०१४ मा नेपालीभाषी भुटानीको जनघनत्व धेरै भएको राज्य ओहायोको सिन्सिनाटी शहरमा बसाईं सरे। २०१६ मा क्याथोलिक च्यारिटिज अफ साउथ वेष्टन ओहायो नामक संस्था जसले अमेरिका आएका शरणार्थीलाई पुनर्वासमा सहयोग गर्छ, उनले त्यसैमा केस मेनेजरको रुपमा काम गरे।

त्यसपछि सिन्सिनाटीकै हमिल्टनकाउन्टीमा जव एण्ड फ्यामिली सर्भिसेसमा केस मेनेजरकै रुपमा जागिर खाए करिव एक वर्ष। यी दुई संस्थामा काम गर्दाको अनुभव, पहुँच र चिनजानको आधारमा आफ्नो समुदायको हितका काममा उनी लागिपरिरहेका छन्।

सहयोगी भावनाको ठूलो छाती भएकाले उनीबाट समुदायका असंख्य परिवारहरु लाभान्वित भइरहेका छन्। ओहायोकै चिली कथेको होपवेल हेन्थ सेन्टरमा लामो समयदेखि चिकित्सकको रुपमा कार्यरत डा.डामोदर पौडेल समुदायका लागि ताराले गरेको काम साच्चिकै अनुकरणीय र प्रशंशनीय रहेको बताउँछन्।

‘तेस्रो देशमा आएर उहाँले भुटानी नेपाली समुदायका लागि होहल्ला नगरी निस्वार्थ भावमा जे गरिरहनु भएको छ त्यो सामान्य कुरा हैन’ कोलम्बसका नेपालीहरुको संस्था सेन्टर ओहायो नेप्लिज एसोसियसन (कोना) का अध्यक्षसमेत रहेका पौडेल भन्छन्, ‘समुदायका लागि यसरी मरिमेटेर प्रतिवद्ध रुपमा सेवा गर्ने मान्छे बिरलै भेटेको छु।’

हाल हेल्थी होमकेयर नामक सिन्टिसनाटीकै ब्यबसायिक संस्थामा मानव संसाधन विभागमा कार्यरत उनी त्यो सँगै सामाजका गाह्रा अफ्ठ्यारा काममा हातेमालो गर्दै आएका छन्। ‘यहाँका सरकारी कार्यलयमा गरेको कामको अनुभव, सम्बन्ध अनि शरणार्थी पुनर्वासपछि सहयोग गर्ने संस्थामा काम गरेको अनुभवले समुदायका लागि सहयोग गर्न सहज भएको अनुभव गरेको छु,’ तारा भन्छन्।

कोरोनाका बिरामीलाई प्रत्यक्ष सहयोग गर्न ब्रेभ (भुटनीज रेस्पोन्स एसिस्ट्यान्स भोल्युन्टर इफोर्टस) नामक कार्यक्रम शुरुवात गरियो। कोही बिरामी भएमा यसले प्रत्यक्ष सहयोग गथ्र्यो। कोरोनाको ठूलो आतंकको समयमा घरघरमा पुगेर अनगिन्ती सिन्सिनाटीबासी नेपालीभाषीलाई उनले गरेको सहयोग निकै प्रशंशित भयो।

भुटानमा बुवा कारवारी (जनप्रतिनिधि) हुनुहुन्थ्यो। ‘सानैदेखि उहाले सबै गाउँलेलाई सहयोग गरेको देखेर हुर्केको म त्यही कारण यो काममा उत्प्रेरित भए, आज यसैमा रमाउँछु’ उनले समाजसेवामा लाग्नुको कारण बताए।

२०२० मा कोरोनाको महामारी शुरु भएपछि ओहायोको राजधानी कोलम्बसबाट कोरोनाका बिरामीलाई प्रत्यक्ष सहयोग गर्न ब्रेभ (भुटनीज रेस्पोन्स एसिस्ट्यान्स भोल्युन्टर इफोर्टस) नामक कार्यक्रम शुरुवात गरियो। कोही बिरामी भएमा यसले प्रत्यक्ष सहयोग गथ्र्यो। कोरोनाको ठूलो आतंकको समयमा घरघरमा पुगेर अनगिन्ती सिन्सिनाटीबासी नेपालीभाषीलाई उनले गरेको सहयोग निकै प्रशंशित भयोे।

गएको जनवरी ८ मा उनले सिन्सिनाटीमा हेमल्टनकाउन्टी पव्लिक हेल्थ र कोल्रेन टाउनसिप अफ फायर डिपार्टमेन्टको सहकार्यमा ब्यक्तिगत पहलमा वृहत कोरोनाको खोप कार्यक्रम आयोजना गरे। जसमा ४१० जनाले खोप तथा बुष्टर लगाएका थिए। त्यसैगरी जनवरी २९ मा २५० जनालाई खोप लगाउन कार्यक्रम गरे भने बच्चाहरुको लागि कार सिट पनि बाँडे।

सिन्सिनाटीको मायामी युनिभर्सिटीका प्रोफेसर डा.जर्नादन सुवेदी आफूले भुटानी नेपालीकाे सिन्सिनाटी समुदायमा ब्यक्तिगत रुपमा यसरी सहयोग गर्ने उनीबाहेक अरु कोही यति प्रभावकारी नदेखेको बताउँछन्। स्थानीय राजनीतिज्ञ, मेयर, न्यायधीश , लोकल एजेन्सीका मान्छेहरुसँग राम्रो सम्बन्ध, पहुँच बनाएका ताराले समुदायका सदस्यलाई केही परेमा दौडेर काम गरिदिने गरेको सुवेदी बताउँछन्।

‘समुदायका लागि खुलेका संघसंस्था भन्दा ब्यक्तिगत रुपमा उनले धेरै गुणा काम गरिरहेको देख्छु’, ४० बर्षदेखि ओहायो बस्दै आएका सिन्सिनाटी निवासी सुवेदी भन्छन्, ‘ब्यक्तिगत स्वार्थभन्दा माथि उठेर यसरी समर्पित रुपमा अनवरत सेवा गर्नु चानचुने कुरा हैन।’