काठमाडौं । हाल मंकीपक्सको संक्रमण विभिन्न देशमा फैलिँदै गएको छ । नेपालमा हालसम्म यसका कुनै केस पुष्टी भएको छैन तर भारतमा मंकीपक्सका कुल चार जनामा ​​संक्रमण देखिएको छ । केरलाका तीन र दिल्लीका एक जनामा ​​यसको भाइरस पुष्टि भएको छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनले मंकीपक्सलाई विश्वव्यापी स्वास्थ्य आपतकालको रूपमा वर्णन गरेको छ। त्यसपछि लकडाउन, प्रतिबन्ध र सामाजिक दुरीको डर आम जनताको मनमा फर्किन थालेको छ । कोविड महामारीपछि यो नयाँ भाइरसको हल्लाले मानिसलाई स्तब्ध बनाएको छ ।

नयाँ भाइरससँग सम्बन्धित सबै प्रश्नहरूको बीचमा, अहिले धेरै भ्रामक कुराहरू र दाबीहरू छन्, जुन द्रुत रूपमा फैलिरहेको छ। उदाहरणका लागि, यो भनिन्छ कि मंकीपक्स कोभिड-१९ जस्तै नयाँ महामारी हो। वा समलिङ्गी मानिसहरू मात्र यसको जोखिममा छन्।

वा भन्नौं यसको कुनै उपचार छैन। अथवा शारीरिक सम्बन्ध राख्दा मंकीपक्स हुन सक्छ, र यसलाई पहिचान गर्न हाल कुनै परीक्षण सुविधा छैन। बीबीसीले विज्ञहरूको सहयोगमा यी भ्रामक कुराहरूको सत्यता बताएको छ । बीबीसीले विश्व स्वास्थ्य संगठनको वेबसाइटलाई उद्धृत गरेर यो सबै जानकारी साझा गरेको हो।

पहिलो प्रश्न : के मंकीपक्स कोभिड १९ जस्तै एउटा नयाँ महामारी हो ?

यसको सरल जवाफ हो – होइन। डब्लुएचओका अनुसार मन्कीपक्स अन्य संक्रमणजस्तो संक्रामक छैन, न त यो कोविडजस्तो मानिसमा सजिलै सर्छ। मंकीपक्सको संक्रमण संक्रमित व्यक्ति वा उसले प्रयोग गर्ने चीजहरूसँग प्रत्यक्ष सम्पर्कबाट फैलिन्छ।

यसको भाइरस हाम्रो छालाको घाउ वा आँखा, नाक वा मुखबाट शरीरमा प्रवेश गर्न सक्छ। यौन सम्पर्कबाट पनि संक्रमण सर्छ । साथमा यो बाँदर, मुसा वा लोखर्के जस्ता संक्रमित जनावरहरूको सम्पर्कबाट पनि फैलन्छ। यद्यपि यसको संक्रमण श्वासप्रश्वासबाट पनि फैलिन सक्छ । तर मंकीपक्स कोरोना जस्तो संक्रामक छैन।

दोस्रो प्रश्न – के केवल समलिङ्गीहरू मात्र जोखिममा छन्?

विश्व स्वास्थ्य संगठनका महानिर्देशक जनरल डा. टेड्रोस एडनहोम गेब्रेयससले मंकीपक्सलाई विश्वव्यापी स्वास्थ्य आपतकालका रूपमा व्याख्या गर्दै यसको संक्रमण प्रायः समलिङ्गी पुरुषहरूमा देखिएको बताए।

तर यहाँ यो जोड दिनु पनि महत्त्वपूर्ण छ कि मंकीपक्सले जसलाई पनि असर गर्न सक्छ। यदि तपाइँ लामो समयसम्म संक्रमित व्यक्ति वा उसको संक्रमित सामग्रीको सम्पर्कमा आउनुभयो भने, तपाइँ पनि यो यसबाट संक्रमित हुन सक्नुहुन्छ।

यसबाहेक स्वास्थ्यकर्मी र यौनकर्मीलाई पनि संक्रमणको जोखिम हुन सक्छ । अर्कोतर्फ गर्भवती महिला, साना बालबालिका र स्वास्थ्य समस्या भएका व्यक्तिलाई विशेष सुरक्षा दिनुपर्छ ।

तेस्रो प्रश्न – यसको कुनै उपचार छैन?

अधिकांश अवस्थामा यसको उपचारको आवश्यकतउ छैन। सबै लक्षणहरू बिस्तारै हराउँछन्। दुखाइ र ज्वरोको लागि आवश्यक भएमा औषधि लिन सकिन्छ। रोगीले पौष्टिक खाना खानुपर्छ, आफूलाई हाइड्रेटेड राख्नुपर्छ र पर्याप्त निद्रा लिनुपर्छ।

छालामा उठेको पिम्पल वा दागहरूमा चिलाउनेबाट बच्नुहोस्। यसलाई समय समयमा सफा पानी र एन्टिसेप्टिकले सफा गरिरहनुहोस्।

सीडीसी अर्थात् अमेरिकाको सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल पण्ड प्रिभेन्सनले आफ्नो वेबसाइटमा मंकीपक्सको बिरूद्ध प्रभावकारी भएका केही औषधिहरू पनि उल्लेख गरेको छ। जस्तै भ्याक्सिनिया इम्युनोग्लोबुलिन, एसटी-२४६ र सिडोफोभिर ।

मंकीपक्सको रोकथाम र उपचारको लागि, जिनेओस्त्म नामक खोप पनि उपलब्ध छ, जुन धेरै देशहरूमा प्रयोगको लागि स्वीकृत पनि छ। यसलाई इम्भाम्युन वा इम्भानेक्स पनि भनिन्छ।

युरोपेली मेडिसिन एजेन्सीले सन् २०२२ मा मंकीपक्सको उपचारका लागि टेकोभिरिमेट नामको एन्टिभाइरल पनि विकास गरेको छ ।

यसबाहेक, एक स्मलपक्सको खोप छ जसलाई एसीएएम २००० भनिन्छ । स्वास्थ्य अधिकारीहरूले यो खोप मंकीपक्सको बिरूद्ध पनि प्रभावकारी हुने विश्वास गर्छन्।

चौथो प्रश्न – के सेक्स गर्दा मंकीपक्स हुन्छ ?

सामान्यतया यस्तो हुँदैन । यदि तपाईको शरीरको कुनै भागमा रातो दाना वा दानाजस्ता मंकीपक्सका लक्षणहरू छन् र त्यस्तो अवस्थामा तपाईले कुनै सुरक्षाविना यौन सम्पर्क गर्नुभयो भने तपाईको शरीरको संक्रमण तपाईको पार्टनरको शरीरमा पुग्छ र ऊ पनि मंकीपक्सको शिकार हुन सक्छ। ।

मंकीपक्सबाट संक्रमित व्यक्तिहरूलाई निको भएपछि १२ हप्तासम्म यौनसम्पर्क गर्दा कन्डम प्रयोग गर्न सल्लाह दिइन्छ। यसो गर्दा, तपाईं मंकीपक्सबाट सुरक्षित नहुन सक्नुहुन्छ, तर यसले तपाईंलाई र तपाईंको साथीलाई अन्य यौन प्रसारित रोगहरूबाट बचाउँछ।

धेरै यौन पार्टनर भएका व्यक्तिहरूलाई विशेष सावधानी अपनाउन सल्लाह दिइएको छ।

साथै, यो ध्यान दिनु पर्छ कि मंकीपक्स यौन सम्पर्क गर्दा मात्र होइन। यदि तपाइँ कुनै पनि संक्रमित व्यक्तिको नजिकको सम्पर्कमा हुनुहुन्छ भने, तपाइँ संक्रमणको जोखिममा हुन सक्नुहुन्छ।

पाँचौं प्रश्न – के मंकीपक्स परीक्षण गर्न कुनै सुविधा उपलब्ध छैन?

कोविड जस्तै आरटीपीसीआर परीक्षणबाट पनि मंकीपक्स जाँच गर्न गरिन्छ। फरक यति मात्र हो कि कोभिड परीक्षणका लागि घाँटी वा नाकको स्वाब लिइन्छ तर मंकीपक्समा शरीरमा निस्किएको दाना भित्रको पानी परीक्षण गरिन्छ। हाल हाम्रो नजिक भारतको पुणेमा रहेको NIV मा यो सेवा उपलब्ध छ ।