काठमाडौँ। कोलेस्ट्रोल एक मैन पदार्थ हो जुन बोसो जस्तै हुन्छ। हाम्रो शरीरलाई केही मात्रामा कोलेस्ट्रोल चाहिन्छ जुन कोशिकाको झिल्ली, भिटामिन डी उत्पादनको लागि आवश्यक हुन्छ। रगतमा कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढी हुँदा खराब कोलेस्ट्रोल तीव्र गतिमा बढ्न थाल्छ। शरीरमा उच्च कोलेस्ट्रोलको कुनै लक्षण पहिलेदेखि नै देखिँदैन, त्यसैले यसलाई साइलेन्ट किलर पनि भनिन्छ। आजको समयमा लाखौं मानिस उच्च कोलेस्ट्रोलको समस्याबाट ग्रसित छन्।

हाम्रो शरीरमा मुख्यतया दुई प्रकारको कोलेस्ट्रोल पाइन्छ–  राम्रो कोलेस्ट्रोल र खराब कोलेस्ट्रोल।राम्रो कोलेस्ट्रोललाई उच्च घनत्व लिपोप्रोटिन (HDL) भनिन्छ। यो हाम्रो रक्त प्रवाह र कोशिकाहरु को निर्माण को लागी धेरै लाभदायक मानिन्छ। एकै समयमा, खराब कोलेस्ट्रोललाई कम घनत्व लिपोप्रोटिन (LDL) भनिन्छ। यो धेरै खतरनाक मानिन्छ। किनभने यो रक्त कोशिकाहरूमा जम्मा हुन थाल्छ, जसका कारण रगतको प्रवाह कम हुन्छ वा रोकिन्छ, यसले गर्दा तपाईंले हृदय रोग वा स्ट्रोकको समस्या सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ। खराब कोलेस्ट्रोलले रगत र अक्सिजनलाई मुटुमा पुर्‍याउने रक्तकोषहरूलाई रोक्छ।

रगत परीक्षण गरेर तपाईंले रगतमा कोलेस्ट्रोलको स्तर पत्ता लगाउन सक्नुहुन्छ। रगत परीक्षणमा यदि तपाईको कोलेस्ट्रोलको स्तर उच्च छ भने तपाईले डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नु आवश्यक छ। आजकल कोलेस्ट्रोल लेभल घटाउने धेरै औषधीहरु बजारमा पाइन्छ तर औषधी बिना नै तपाईले आफ्नो हाई कोलेस्ट्रोल लेभललाई प्राकृतिक रुपमा घटाउन सक्नुहुन्छ। आउनुहोस् जानौं कसरी-

स्वस्थ आहार- कसैलाई स्वस्थ आहार लिन भन्न धेरै सजिलो छ तर यसलाई पालना गर्न उत्तिकै गाह्रो छ। तर यदि तपाईं कोलेस्ट्रोल स्तर घटाउन चाहनुहुन्छ भने यो तपाईंको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। हाम्रो वरपर धेरै चीजहरू उपलब्ध छन् जसको प्रयोग गरेर तपाईं आफ्नो कोलेस्ट्रोल स्तर घटाउन सक्नुहुन्छ। यसका साथै प्रशोधित खाना र अत्यधिक मात्रामा नुन र चिनीको सेवन बन्द गर्नुपर्छ। ओटमिल, किडनी बीन्स, स्याउ र स्प्राउट्सले रगतमा कोलेस्ट्रोलको मात्रा घटाउन मद्दत गर्छ।

डेयरी उत्पादनहरूबाट मट्ठा प्रोटीनले LDL र कुल कोलेस्ट्रोल कम गर्न सक्छ। ओमेगा-३ फ्याटी एसिडले भरिपूर्ण खानेकुराहरू जस्तै साल्मन, अखरोट र फ्ल्याक्ससीड पनि स्वस्थ हृदयको तन्तु र रक्त नलीहरूको लागि धेरै राम्रो मानिन्छ।

मदिरा सेवन त्याग्नुहोस्- साथीहरूसँग पार्टी गर्न र रक्सी पिउनु एकदमै राम्रो लाग्छ तर यदि तपाई आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल राख्न चाहनुहुन्छ भने तपाईले मदिरा सेवन छोड्नुपर्छ। यद्यपि कहिलेकाहीँ तपाईले मदिरा सेवन गर्न सक्नुहुन्छ, तर हरेक दिन रक्सीको अत्यधिक सेवनले शरीरमा कोलेस्ट्रोलको स्तर बढ्न थाल्छ।

तौल घटाउनुहोस्- यदि तपाईं आफ्नो कोलेस्ट्रोलको स्तर घटाउन चाहनुहुन्छ भने सबैभन्दा पहिले आफ्नो तौल र मोटोपना घटाउनु जरुरी छ। पेटको वरिपरि अत्यधिक बोसोले भिसेरल फ्याट बढाउँछ जसले तपाईंको कलेजोलाई असर गर्छ। अधिक तौलले पनि उच्च कोलेस्ट्रोल स्तर निम्त्याउँछ जसले तपाईंको धमनी र रक्त कोशिकाहरूमा नराम्रो प्रभाव पार्न सक्छ। तौल घटाउनका लागि स्वस्थ आहार लिनु र अधिकतम मात्रामा पानी पिउनु जरुरी छ।

धुम्रपान त्याग्नुहोस्– धुम्रपानले तपाईको मुटु र मुटुको गतिमा धेरै दबाब दिन्छ। अन्वेषकहरूले पत्ता लगाएका छन् कि धुम्रपान छोड्दा रक्त परिसंचरण र फोक्सोको कार्यमा सुधार गरेर एचडीएल कोलेस्ट्रोलको स्तरमा सुधार हुन्छ।

अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार धुम्रपान त्यागेको एक वर्षपछि मानिसमा मुटु रोगको जोखिम आधा हुन्छ। सुरुमा, तपाईंले धुम्रपान गर्ने चुरोटको संख्या घटाएर यो गर्न सक्नुहुन्छ। यसका अलावा तपाईले यसका लागि डाक्टरको सहयोग पनि लिन सक्नुहुन्छ ।

व्यायाम गर्नुहोस्- यदि तपाई आफ्नो कोलेस्ट्रोलको स्तर घटाउन चाहनुहुन्छ भने तपाईले आफ्नो शारीरिक क्रियाकलाप बढाउनु आवश्यक छ। तपाईं आफ्नो मनपर्ने गतिविधिहरू जस्तै पौडी खेल्ने, पैदल यात्रा, साइकल चलाउने, नृत्य आदि गर्न सक्नुहुन्छ। यो महत्त्वपूर्ण छ कि तपाईं आफ्नो अधिकांश समय बसेर बिताउनुहुन्न। हरेक आधा घण्टा उठ्नुहोस् र छोटो पैदल यात्रा गर्नुहोस्। शारीरिक गतिविधिले रगतमा एचडीएलको स्तर बढाउँछ, जसले एलडीएलको स्तर घटाउन सक्छ।