काठमाडौं । गर्भावस्थाको समयमा महिलाहरुका लागि युरिनसंक्रमणको जोखिम धेरै उच्च हुन्छ। यो जोखिम पहिलो त्रैमासि मा सबैभन्दा बढी हुने गर्दछ। एक अध्ययनका अनुसार गर्भावस्थामा ४१ प्रतिशत पिसाब संक्रमण पहिलो त्रैमासिकमा हुने गर्दछ ।

गर्भावस्थाको ६ हप्तादेखि ३ महिनासम्म संक्रमण हुने सम्भावना बढी हुन्छ। यो बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ की समयमै उपचार गरेर आमा र बच्चालाई हुने हानिलाई कम गर्न सकिन्छ। प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञहरुका अनुसार गर्भवती आमाले यो अवधिमा आफ्नो हेरचाह कसरी गर्ने बारे यसो भन्छन् ।

युरिन इन्फेक्सन २ प्रकारका हुने गर्दछ । गर्भावस्थाको समयमा २ प्रकारका पिसाब नलीको इन्फेक्सन हुन्छन् – एसिम्प्टोमेटिक र सिम्प्टोमेटिक। बारम्बार पिसाब लाग्नु, धेरै पिसाब लाग्नु, पिसाब फेर्न गाह्रो हुनु, पेटको तल्लो भागमा कडा दुख्नु वा पीडा हुनु, पिसाब गर्दा पोल्नु, पिसाब रंग परिवर्तन हुनु, कडा गन्ध आउनु, पिसाबमा रगत आउनु र रगतको रंग रातो, गाढा गुलाबी वा कोलाको रंगको हुने गर्दछ । यस्तो लक्षण देखिएमा यो युरिनरी इन्फेक्सनको संकेत हो ।

गर्भावस्थाको पहिलो त्रैमासिकमा सबैभन्दा ठूलो जोखिम एसिम्प्टोमेटिक युरिनरी इन्फेक्सन हो। जसमा पिसाबमा ब्याक्टेरिया हुन्छ तर पिसाबमा कुनै लक्षण देखिँदैन। त्यसैले न त संक्रमणको आशंका छ, न त मूत्रथैलीको अल्ट्रासोनोग्राफीमा संक्रमण पत्ता लागेको छ । यद्यपि, एक एसिम्प्टोमेटिक संक्रमण धेरै चाँडै एसिम्प्टोमेटिक संक्रमण मात्र होइन किडनी संक्रमण पनि हुन सक्छ। यसरी एसिम्प्टोमेटिक संक्रमण अत्यन्त खतरनाक हुन्छ।

युरिन कल्चर परीक्षण गराउने – पिसाबमा संक्रमणको लक्षण देखिएपछि गर्भावस्थाको पहिलो त्रैमासिकमा अनिवार्य रूपमा युरिन कल्चर टेस्ट गराउनुपर्ने चिकित्सकहरु सल्लाह दिन्छन्। यसबाट पिसाबमा ब्याक्टेरियाको उपस्थिति पत्ता लगाउन सकिन्छ र समयमै औषधिको माध्यमबाट ब्याक्टेरियालाई हटाउने मात्र नभई लक्षणात्मक युरिनरी इन्फेक्सन वा मृगौलामा संक्रमणको सम्भावना पनि हटाउन सकिन्छ ।

चिकित्सकको सल्लाहमा औषधि सेवन गर्ने– एसिम्प्टोमेटिक युरिनरी इन्फेक्सनको औषधि डाक्टरको सल्लाह लिएर मात्र लिनुपर्छ। किनभने गर्भावस्थामा दिइने औषधि फरकफरक हुन्छन् । पहिलो त्रैमासिकमा युरिनरी इन्फेक्सनको उपचारका लागि डाक्टरहरूले गर्भमा रहेको बच्चाको स्वास्थ्यमा प्रतिकूल असर नपर्ने औषधि मात्र दिने गर्छन् । साथै, डाक्टरले औषधि दिनुअघि महिलामा पिसाबको संक्रमणको इतिहास र शरीरको प्रतिरोधी क्षमतालाई ध्यानमा राखी निर्णय लिन्छ।

यसका साथै तपाईले आफ्नो जीवनशैलीमा सावधानी र अनुशासन अपनाउदा पनि यी खतराहरूलाई कम गर्न सकिन्छ। दिनमा कम्तिमा ८ गिलास पानी पिउने, पिसाब गरेपछि पानीले राम्ररी धुने, सफा र नरम कपासको अन्डरवियर लगाउने, धेरै टाइट लुगा नलगाउने, मदिरा, तेल–मसालेदार खानेकुरा र धेरै क्याफिन भएका पेय पदार्थहरूबाट टाढा रहने। यसका साथै सार्वजनिक शौचालयको प्रयोग नगर्ने र घरमा रहेको शौचालयको सरसफाईमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ ।