काठमाडौं । जुलाइ ४ मा हुन लागेको सांघाई सहयोग संगठनको शिखर सम्मेलन लगभग एक महिनाअघि नै परराष्ट्र मन्त्रालयले भर्चुअल रुपमा आयोजना गर्ने घोषणा गरेको छ । यसअघि बैठकमा सदस्य राष्ट्रका राष्ट्रप्रमुख आफै सहभागी हुने भनिएको थियो तर अहिले अचानक परिवर्तन भएको छ ।

विदेश मन्त्रालयले एक प्रेस विज्ञप्तिमा भन्यो, ‘भारतको पहिलो अध्यक्षतामा, एससीओका राष्ट्राध्यक्षहरूको २२ औं शिखर सम्मेलन ४ जुलाई २०२३ मा आयोजना हुनेछ, जसको अध्यक्षता प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले गर्नेछन्।’

एससीओ सदस्य राष्ट्र चीन, रुस, काजाकिस्तान, किर्गिस्तान, पाकिस्तान, ताजिकिस्तान र उज्वेकिस्तानलाई भिडियो कन्फ्रेन्समार्फत शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन आमन्त्रण गरिएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । तुर्कमेनिस्तान स्थायी आमन्त्रित छ भने इरान, बेलारुस र मंगोलियाका राष्ट्रपतिहरूलाई पर्यवेक्षक राष्ट्रका रूपमा निमन्त्रणा गरिएको छ।

परराष्ट्र मन्त्रालयले भर्चुअल रूपमा शिखर सम्मेलन किन बोलाउने निर्णय गरेको हो भन्नेबारे केही बताएको छैन । तर, बैठक स्थलबाटै गर्ने योजना बनाउँदा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ, रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन, पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री शहबाज सरिफलगायत मध्य एसियाली मुलुकका नेताहरुलाई दिल्ली भ्रमणको निम्तो पठाइएको थियो । यस्तो अवस्थामा पाकिस्तान र चीनसँगको असहज सम्बन्धका कारण यो निर्णय लिइएको हो भन्ने प्रश्न उठिरहेको छ ।

कूटनीतिक श्रोतहरुका अनुसार परराष्ट्र मन्त्रालयले भर्चुअल रुपमा शिखर सम्मेलन आयोजना गर्ने घोषणा गर्नुअघि नै उनीहरुलाई जानकारी गराएको हो । एससीओको राष्ट्रिय संयोजक योजना पटेलले सोमबार सदस्य राष्ट्रहरू र एससीओका महासचिव झाङ मिङलाई एउटा आकस्मिक पत्र पठाएर भनिन्, ‘जुलाई ४ तारिखमा हुने एससीओ शिखर सम्मेलनलाई भारतले भर्चुअल रूपमा आयोजना गर्ने सबैलाई जानकारी गराउन चाहन्छ।’

गत वर्ष उज्बेकिस्तानको समरकन्दमा एससीओको बैठक भएको थियो । कूटनीतिक स्रोतहरूले द हिन्दूलाई भने कि भर्चुअल शिखर सम्मेलनको पछाडि एउटा कारण चीन र पाकिस्तान लगायतका केही देशका नेताहरूले बैठकमा आफ्नो व्यक्तिगत सहभागिताको पुष्टि नगरेकोले हुन सक्छ। रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन पनि युक्रेनमा जारी युद्धका कारण बैठकमा सहभागी हुने सम्भावना कम थियो ।

अधिकारीहरूले भने कि प्रधानमन्त्री मोदीको यात्रा तालिका पनि धेरै व्यस्त छ। उनी जुन १९ देखि २४ सम्म अमेरिका भ्रमणमा छन् र राष्ट्रिय दिवस परेडमा सहभागी हुन जुलाई १४ मा पेरिस जानेछन् । यसैबीच, शिखर सम्मेलन हुने ठाउँमा पनि आयोजनास्थलको काम पूरा हुन सकेको छैन । शिखर सम्मेलन दिल्लीको प्रगति मैदानमा हुने भनिए पनि एक महिनाभित्रै तयार हुने सम्भावना छैन ।

बैठकलाई वर्चुअल रूपमा आयोजना गर्नुको पछाडि चीन पनि ठूलो कारण हुनसक्छ । एससीओलाई चीनको प्रभुत्व रहेको संगठन भनिन्छ। अहिलेको विश्वव्यापी परिस्थितिमा भारतले चीनको नेतृत्वमा रहेका देशको संगठनलाई खासै महत्व दिन नचाहेको विश्वास गरिन्छ ।