काठमाडौं । जापानमा एक्लै बस्ने चलन यति बढेको छ कि अहिले त्यहाँ पारिवारिक संरचना समाप्त हुँदै गएको छ । राष्ट्रिय जनसङ्ख्या तथा सामाजिक सुरक्षा संस्थानको तथ्याङ्कले सन् २०४० सम्ममा देशका ४० प्रतिशतभन्दा बढी घरपरिवारमा विवाह गर्ने औसत उमेर नाघेका अविवाहितहरू हुनेछन् । तिनीहरूको परिवारको नाममा वृद्ध आमाबाबु हुनेछन् ।

त्यसैले जापानमा एक्लो मान्छेलाई लक्षित गरी भाडामा लिने पारिवारिक व्यवसाय सुरु भएको छ । यसमा परिवारका सदस्यहरू भाडामा उपलब्ध छन्। कामप्रति जापानीहरूमा एक प्रकारको पागलपन छ । अत्याधिक कामका कारण पनि धेरैको मृत्यु हुन थाल्यो । यसपछि पनि जापानमा युवादेखि वृद्धसम्म निरन्तर काम भइरहेको छ । न त परिवारलाई समय दिन्छन् न त परिवार बनाउनको लागि समय छ । यही कारणले गर्दा परिवार समाप्त हुँदैछ ।

संसारबाट यति टाढिएका मानिसहरु छन् कि उनीहरुले चाहेर पनि बिहे गर्न सक्दैनन् । जापानको मन्त्रिपरिषद् कार्यालयले यस वर्ष यस्ता सामाजिक ऋण लिनेहरुको तथ्यांक दिएको हो । आफ्नो ठाउँमा एक्लै बस्दा एक्लै बस्नेको चाप बढेको सरकारको विश्वास छ । करिब डेढ लाख मानिसहरु आफ्नो घरमा बन्द गरी बसिरहेका छन् । उनीहरु अफिस जान्छन् तर त्यसपछि सामाजिक गतिविधि हुँदैनन् ।

देशमा यस्ता मानिसहरु बढ्दै गएका छन्, तर त्यसलाई राम्रो नजरले हेरिएको छैन । यदि कोही आफ्नो सहर छोडेर अर्को ठाउँमा काम गर्न गयो भने उसले जापानमा पनि भाडामा घर पाउँदैन । कार्यालयका पार्टीहरूलाई समेत आमन्त्रित गरिएको हुँदैन। त्यस्ता व्यक्तिको आवश्यकता पूरा गर्न भाडामा पारिवारिक व्यवसाय चलेको थियो ।

एक्लै बस्ने व्यक्तिले एक घण्टाको आधारमा परिवारको सदस्यलाई भाडामा लिन सक्छ। आउने सदस्यले कस्तो रङ, ढाँचा र लुगा लगाएको छ भनेर पनि उसले क्रमबद्ध गर्न सक्छ। यो किनभने परिवारका सदस्यहरू बाहिरी होइन, परिवार जस्तै देखिन्छन्।

यो सन् १९८७ मा टोकियोमा जापानी दक्षता निगमले सुरु गरेको थियो। त्यसपछि बाहिरबाट आएका मानिसहरू यस सहरमा बस्ने गर्थे, जो परिवारबाट टाढा थिए। उनीहरूलाई पारिवारिक अनुभूति दिन, कर्पोरेटहरूले नै यो मनसाय बनाए र यसरी कम्पनी खडा भयो।

विभिन्न कम्पनीहरूले यसको लागि फरक फरक चार्ज गर्छन्, तर सामान्यतया यो प्रति सदस्य २० हजार येन हो। अर्थात् करिब २०० डलरमा आमा, बुवा, भाइ, बहिनी वा श्रीमान्–श्रीमती एकदेखि केही घण्टा भाडामा उपलब्ध हुनेछन् । धेरै पटक मानिसहरूले भाडामा लिएको परिवारलाई छुट्टीमा पनि साथमा लैजान्छन्। यी प्राय: राम्रो कमाउने एकल व्यक्तिहरू हुन् जो विवाह उनीहरूलाई उपयुक्त हुनेछ वा हुँदैन भनेर बुझ्न चाहन्छन्।

भाडामा लिएका सदस्यहरू अभिनेता हुन्, जसले उनीहरूलाई जस्तोसुकै भूमिका खेल्छन्। पैसा लिएर आफन्त बन्छन् र घन्टौं वा दिनपछि छोड्छन्। ग्राहकको लागि उनको मनमा कुनै भावना छैन। तर धेरै पटक ग्राहकहरू यो भाडामा लिने सदस्यसँग संलग्न हुन्छन्। तिनीहरू तिनीहरूलाई पछ्याउन थाल्छन्, वा तिनीहरूलाई भेट्न पुग्छन्।

भाडा सेवा चलाउने कम्पनीहरूले आफ्ना ग्राहकहरूको पृष्ठभूमि जाँच गर्छन्। उनी कत्तिको भरपर्दो छ भनी हेर्छन्, त्यसपछि मात्र उनले आफ्ना कलाकारहरूलाई उनीसँगै पठाउँछन्। अभिनेताहरूले पनि आफ्ना ग्राहकहरूलाई सोध्न सक्छन् कुन विशेष क्षण उनीहरूलाई सबैभन्दा बढी सम्झना छ ताकि सेवाको समयमा उही मेमोरी बाँच्न सकोस्। यसले सम्बन्ध वास्तविक देखिन्छ।

पति–पत्नी वा प्रेमी–प्रेमिकाबीचको सम्बन्धमा कम्पनीहरू निकै सचेत हुन्छन् । उसको मनपर्ने र मन नपर्ने ग्राहकबाट पत्ता लगाइन्छ। उसलाई कलाकारहरूको सूची पठाइन्छ ताकि उसले आफ्नो मनपर्ने साथी छनोट गर्न सकून्। नाम फाइनल भएपछि, इमेल वा फोनमा दुवै कुरा गर्छन्। यसपछि मात्र कलाकारको ग्राहकसँग परिचय हुन्छ।