काठमाडौं । मध्य एट्लान्टिक महासागरमा व्यापक खोज अभियान चलिरहेको छ। खोज टोलीहरूले एउटा पनडुब्बीको खोजी गरिरहेका छन् जसले पर्यटकहरूलाई विश्वको सबैभन्दा प्रसिद्ध जहाज टाइटानिकको भग्नावशेष हेर्न लगेको थियो।

आइतबार डुबुल्की मारेको पनडुब्बी सम्पर्कविहीन भएको र त्यसयता खोज्ने प्रयास भइरहेको छ । अमेरिकी कोस्ट गार्डका अनुसार समुद्रभित्र गएको एक घण्टा ४५ मिनेटपछि पनडुब्बीसँगको सम्पर्क टुटेको थियो ।

टुर कम्पनी ओशनगेटको यो सानो पनडुब्बीमा पाँच जना सवार थिए । कम्पनीले पनडुब्बीको खोजीका लागि हरेक विकल्प प्रयोग गरिरहेको बताएको छ ।

आठ दिने यो पर्यटकीय यात्राको टिकटको मूल्य साढे दुई करोड डलर (करिब सवा ३ करोड रुपैयाँ) पर्छ । यस भ्रमणको क्रममा पनडुब्बीले टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष नजिकै समुद्रमा ३८०० मिटर तल पुग्नेछ ।

अधिकारीहरूका अनुसार सरकारी निकायहरू, अमेरिकी र क्यानाडाली नौसेनाहरू र व्यावसायिक समुद्री कम्पनीहरू खोज अभियानमा संलग्न छन्।

टाइटानिकको भग्नावशेष उत्तर अमेरिकाको महासागरको सबैभन्दा नजिक रहेको क्यानडाको न्यूफाउन्डल्याण्डको सेन्ट जोन्सबाट ७०० किलोमिटर टाढा एट्लान्टिक महासागरमा छ।

यद्यपि यो पनडुब्बीको खोजी अभियान अमेरिकाको बोस्टनबाट चलिरहेको छ ।

हराएको पनडुब्बी ओशन गेट कम्पनीको टाइटन सबमर्सिबल हो जुन एक ट्रक जत्तिकै ठूलो छ र पाँच जना मानिस बोक्न सक्छ। सामान्यतया यो पनडुब्बीमा आपतकालीन अवस्थामा चार दिनसम्म अक्सिजन हुन्छ।

सोमबार दिउँसो अमेरिकी तटरक्षक रियर एडमिरल जोन माउगरले पत्रकार सम्मेलनमा भने, “हामीले पनडुब्बी पत्ता लगाउन ७० घण्टादेखि ९६ घण्टासम्म समय लाग्ने अनुमान गरिरहेका छौं।”

यस पनडुब्बीको खोजीमा दुईवटा विमान र एउटा पनडुब्बी र सोनारले सुसज्जित फ्लोटिंग बार्ज खटाइएको उनले बताए ।

तर, जुन क्षेत्रमा यो खोजी अभियान चलिरहेको छ त्यो क्षेत्र धेरै टाढा भएकाले अप्रेसनमा कठिनाइ भइरहेको पनि उनले बताए ।

रियर एडमिरलले उद्धार कार्यमा संलग्न व्यक्तिहरूले यो कार्यलाई व्यक्तिगत रूपमा लिइरहेको र पनडुब्बीमा रहेका मानिसहरूलाई बचाउन हरसम्भव प्रयास गरिरहेको बताए।

बेलायतका अर्बपति व्यापारी हमिस हार्डिङको परिवारले उनी पनि यो पनडुब्बीमा सवार रहेको बताएका छन् ।

५८ वर्षीय हार्डिङ पनि अन्वेषक हुन्। गत साताको अन्त्यमा हार्डिङले सामाजिक सञ्जालमा भनेका थिए, “म टाइटानिकको भग्नावशेषको अभियानको हिस्सा हुँ भन्ने कुरामा गर्व गर्छु।”

उनले यो पनि भने कि न्युफाउन्डल्याण्डमा विगत चार दशकको सबैभन्दा खराब जाडोका कारण २०२३ मा टाइटानिकमा जाने यो एकमात्र मानव मिसन हुन सक्छ।

उनले पछि लेखे, ‘मौसमका कारण अवसर आएको छ र भोलि डुब्ने प्रयास गर्नेछौँ ।’

ओसन गेटले एक विज्ञप्तिमा भनेको छ कि यसको पूर्ण ध्यान पनडुब्बीमा सवार व्यक्तिहरू र उनीहरूको परिवारमा केन्द्रित छ।

“पनडुब्बीसँग सम्पर्क पुन: स्थापना गर्ने प्रयासमा हामीले धेरै सरकारी निकायहरू र समुद्री कम्पनीहरूबाट प्राप्त गरेको व्यापक सहयोगको लागि हामी अत्यन्त आभारी छौं,” कम्पनीले एक विज्ञप्तिमा भन्यो।

हराएको पनडुब्बी कार्बन फाइबरले बनेको छ। आफ्नो भ्रमणको प्रवर्द्धन गर्दै, कम्पनीले दावी गर्छ, “यो तपाइँको दैनिक जीवन बाहिर साँच्चै असाधारण केहि पत्ता लगाउने मौका हो।”

कम्पनीको वेबसाइटका अनुसार एउटा अभियान चलिरहेको छ र थप दुई अभियानहरू जुन २०२४ को लागि तय गरिएको छ।

यो पनडुब्बीमा सामान्यतया एक पाइलट, तीन जना पर्यटक र कम्पनीको भाषामा एक ‘कन्टेन्ट एक्सपर्ट’ हुन्छन्।

यो यात्रा न्यूफाउन्डल्याण्डको सेन्ट जोन्सबाट सुरु हुन्छ। टाइटानिकको भग्नावशेषसम्म पुग्न आठ घण्टा लाग्थ्यो।

ओसेन्गेटको वेबसाइटका अनुसार यसका तीनवटा पनडुब्बी छन् तर टाइटानिकको भग्नावशेषसम्म पुग्न टाइटन मात्र सक्षम छ।

यो पनडुब्बीको तौल १०४३२ केजी छ र कम्पनीको वेबसाइटका अनुसार १३१०० फिटको गहिराइमा पुग्न सक्छ । यो पनडुब्बीमा पाँच यात्रुका लागि ९६ घण्टा जीवन बचाउने अक्सिजन छ।

पोलर प्रिन्स नामको जहाज पनि यो अभियानको हिस्सा रहेको ओशनगेटका मालिकले बीबीसीलाई बताए । यस जहाजको माध्यमबाट पनडुब्बीलाई भग्नावशेषको स्थानमा लगिन्छ।

गत वर्ष टाइटन पनडुब्बीमा यात्रा गरेका सीबीएस न्यूजका संवाददाता डेभिड पोगले पनडुब्बीमा सवार र सतहमा रहेकाहरूले सामना गर्ने कठिनाइहरूबारे बीबीसीसँग कुरा गरे।

पानीमुनि यति गहिराइमा न त जीपीएस न रेडियोले काम गर्ने भएकाले अहिले पनडुब्बीमा सवार मानिस र बाहिरी संसारबीच सम्पर्क हुन नसकेको उनले बताए ।

पोगले वर्णन गरे, “जब समर्थन जहाज सिधै पनडुब्बीको माथि हुन्छ, यसले पाठ सन्देश मार्फत निर्देशनहरू पठाउन र सन्देशहरू प्राप्त गर्न सक्छ। यो स्पष्ट छ कि यी सन्देशहरूको अझै पनि जवाफ दिइएन।

उनले पनडुब्बीमा रहेका यात्रुलाई बाहिर बोल्ट लगाएर सिल गर्ने भएकाले पनडुब्बी सतहमा आए पनि यात्रुलाई बाहिर निस्कने बाटो नरहेको बताए । कम्पनीका कर्मचारीहरूले यो पनडुब्बी बाहिरबाट मात्र खोल्न सक्छन्।

टाइटानिक आफ्नो समयको सबैभन्दा ठूलो जहाज थियो जुन आफ्नो पहिलो यात्राको क्रममा डुबेको थियो।

सन् १९१२ मा बेलायतबाट अमेरिका जाँदै गरेको यो जहाज बाटोमा आइसबर्गसँग ठोक्किएको थियो । यस जहाजमा 2200 जना सवार थिए, जसमध्ये लगभग 1500 जनाको मृत्यु भएको थियो।

टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष सन् १९८५ मा फेला परेको थियो र त्यसबेलादेखि यो भग्नावशेष हेर्न खोजी कार्य जारी छ ।

जहाजको भग्नावशेष दुई भागमा छ र एक अर्काबाट २६ सय फिट टाढा छ । दुर्घटनाग्रस्त जहाज नजिकै ठूलो मात्रामा भग्नावशेष पनि छ ।

गत महिना, यस भग्नावशेषको पहिलो पूर्ण आकारको थ्रीडी नक्सा गहिरो समुद्री नक्सा प्रविधि मार्फत तयार गरिएको थियो।

यस स्क्यानमा यो जहाज धेरै नजिकबाट देख्न सकिन्छ।