काठमाडौं । रुसमा राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनको विरुद्ध जुन २४ को असफल विद्रोहको प्रयासपछि वाग्नरका प्रमुख येभगेनी प्रिगोजिनले पुटिनसँग दुईपटक भेट गरे। यो दाबी दुई अलग रिपोर्टमा गरिएको छ।

एक रिपोर्टका अनुसार प्रिगोजिन र पुटिनबीचको पहिलो भेट विद्रोह असफल भएको पाँचौं दिन जुन २९ मा मस्कोमा भएको थियो। दोस्रो रिपोर्टले दावी गरेको छ कि विद्रोही नेता र पुटिन बीच अर्को गोप्य बैठक जुलाई १ मा अबेर राती भएको थियो।

यसमा प्रिगोगिनलाई युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीलाई मार्ने आदेश दिइएको थियो । क्रेमलिनका प्रवक्ताले पहिलो भेट भएको पुष्टि गरेका छन् ।

प्रिगोजिन र पुटिनबीच जुन २९ मा भएको भेटवार्ता सोमबार दिउँसो क्रेमलिनका प्रवक्ता दिमित्री पेस्कोभले पुष्टि गरेका थिए। उनले भने- यो साँचो हो कि जुन २४ मा सार्वजनिक भएको गलत घटना पछि पाँचौं दिन अर्थात जुन २९ मा राष्ट्रपति र वाग्नर प्रमुखको भेट भयो। बैठक तीन घण्टासम्म चलेको थियो । यस क्रममा थप दुई जना उपस्थित थिए। वार्ताका लागि पुटिनले निमन्त्रणा दिएका थिए । अहिलेको लागि, यति मात्र भन्न सकिन्छ।

फ्रान्सेली प्रकाशन ‘लिबरेशन’ले पुटिन र प्रिगोजिनबीच दोस्रो भेट भएको दाबी गरेको छ । सोमबार प्रकाशित आफ्नो रिपोर्टमा गुप्तचर स्रोतलाई उद्धृत गर्दै यस्तो दाबी गरेको हो । रिपोर्टमा भनिएको छ– पुटिनले आफूविरुद्ध विद्रोह गर्ने प्रिगोजिनसँग जुलाई १ मा पनि भेट गरेका थिए । सत्य यो हो कि प्रिगोजिनले २४ जुनको कू प्रयास पछि रूस छोडेका छैनन्। उनलाई बेलारुस देश निकाला गरिएको दाबी गर्ने रिपोर्टहरू गलत हुन् र बेलारुस सरकारले पनि यसको पुष्टि गरेको छ।

सोही रिपोर्टमा थप भनिएको छ – वाग्नर प्रमुख प्रिगोजिनलाई युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीलाई मारेर उनको टाउको क्रेमलिनमा ल्याउन भनिएको दाबी गरिएको छ । यो दाबी नोबेल पुरस्कार विजेता दिमित्री मुराटोभले एक युट्युब च्यानलमार्फत गरेका हुन् । मुराटोभले प्रिगोजिनले विद्रोहका लागि पुटिनसँग कहिल्यै माफी नमाग्ने पनि बताए।

जून २४ मा वाग्नर समूहले रुस विरुद्ध विद्रोहको घोषणा गरेको थियो । वाग्नरको सेना युक्रेनको शिविर छोडेर रुसी सीमामा प्रवेश गरेको थियो । उनीहरूले रोस्तोभ शहर र सैन्य मुख्यालय कब्जा गरे।

प्रिगोजिनले त्यतिबेला भनेका थिए–हामी मर्नदेखि डराउँदैनौं । हामीले रुसी सेनाका धेरै हेलिकप्टरहरू खसालेका छौं। रुसको मिडिया हाउस आरटीका अनुसार प्रिगोजिनले रुसका रक्षामन्त्रीलाई रोस्तोभ आएर भेट्न भनेका थिए । रुसका रक्षामन्त्री र प्रिगोजिनबीचको सम्बन्ध कहिल्यै राम्रो भएको छैन।

वाग्नरको विद्रोहपछि रुसी राष्ट्रपति पुटिनले देशका जनतालाई सम्बोधन गरेका थिए । उनले वाग्नर र प्रिगोजिनलाई देशद्रोही भने। पुटिनले भनेका थिए– वाग्नरले हाम्रो पछाडि छुरा हानेका छन् । हामी ठगिएका छौं, कसैले विद्रोह गर्छ भने उसलाई माफ हुँदैन, सजाय दिइनेछ ।

२४ घण्टा भित्र, प्रिगोजिनले मस्को तर्फको आफ्नो यात्रा रोकेका थिए। बेलारुसका राष्ट्रपति लुकासेन्कोले पुटिन र प्रिगोजिनबीच भएको सम्झौतालाई मध्यस्थता गरेका थिए।

यस सम्झौता अन्तर्गत, प्रिगोजिनलाई रूस छोडेर बेलारुस जान आदेश दिइएको थियो। बदलामा रुसले वाग्नर प्रमुख विरुद्ध कुनै कारवाही नगर्ने वाचा गरेको थियो । यसपछि प्रिगोजिन २७ जुनमा बेलारुस पुगे । विद्रोहमा संलग्न नभएका वाग्नर चीफका लडाकुहरूलाई रूसी रक्षा मन्त्रालयसँग सम्झौता गर्न भनियो। यसअन्तर्गत उनीहरूले मन्त्रालयको आदेशमा काम गर्नेछन् ।

रोयटर्सका अनुसार युक्रेनको बाख्मुतमा रहेको निजी सेनाको तालिम शिविरमा मिसाइल आक्रमण भएपछि रुस र वाग्नरबीचको विवाद सुरु भएको हो । यस आक्रमणमा धेरै वाग्नर लडाकुहरू मारिए। प्रिगोजिनले यसको लागि क्रेमलिनलाई दोष दिए।