काठमाडौं । सन् २०१९ मा टोयोटा र जापान एरोस्पेस एक्सप्लोरेसन एजेन्सी (जाक्सा) ले हाइड्रोजनबाट चल्ने मुन रोभरको विकासको घोषणा गरेका थिए। अब विश्वको सबैभन्दा ठूलो सवारी साधन निर्माता टोयोटाले यस्तै एउटा लुनार-रोभर तयार गर्दैछ, जसको नाम ‘लुनार क्रुजर’ राखिएको छ ।

यो दबाबयुक्त लुनार रोभरले अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई चन्द्रमा वा मंगल ग्रहमा बस्न र उत्खनन मद्दत गर्नेछ। चाखलाग्दो कुरा के छ भने टोयोटाले यस लुनार क्रूजरमा पुन: उत्पादन गर्ने इन्धन प्रविधि प्रयोग गरिरहेको छ, जसले यसलाई अझ विशेष बनाउँछ।

टोयोटाले यो रोभरका लागि जापान एरोस्पेस एक्सप्लोरेसन एजेन्सी (जाक्सा) सँग साझेदारी गरेको छ । अमेरिका र चीनबीचको उदीयमान अन्तरिक्ष दौडको जवाफमा जापानले आफ्नो महत्वाकांक्षा बढाइरहेको छ। ऐतिहासिक चन्द्रमामा मानव अवतरणको करिब ५० वर्षपछि अमेरिकाले आर्टेमिस नामक अर्को चन्द्रमा मिसन र चन्द्रमाको कक्षमा गेटवे नामक चौकी स्थापना गर्ने तयारी गरिरहेको छ ।

अर्कोतर्फ, जापानले यस चौकीमा आफ्ना अन्तरिक्ष यात्रीहरू पठाउने योजना बनाएको छ र जाक्सा मार्फत आर्टेमिस मिसनमा अमेरिकासँग काम गरिरहेको छ। टोयोटाले एसोसिएटेड प्रेसलाई बताएअनुसार उनीहरूको लक्ष्य २०४० सम्म चन्द्रमा र पछि, मंगल ग्रहमा मानव उपस्थिति कायम राख्न मद्दतको लागि एक विशेष वाहन सिर्जना गर्ने हो ।

यस मिसनका लागि टोयोटाले यस्तो मुन रोभर तयार गरिरहेको छ जसमा अन्तरिक्ष यात्रीहरूले अन्तरिक्ष सूट लगाउन आवश्यक पर्दैन। त्यहाँ लगभग ४६० क्यूबिक फिट बस्ने ठाउँ हुनेछ । यो ठाउँ आपतकालीन अवस्थामा चार व्यक्तिको लागि पर्याप्त तर आदर्श रूपमा दुई व्यक्तिको लागि पर्याप्त हुनेछ । यो रोभर चन्द्रमाको ध्रुवीय क्षेत्रहरू अन्वेषण गर्न प्रयोग गरिनेछ । मुख्य रूपमा अन्तरिक्ष यात्रीहरूले जमेको पानी र अन्य स्रोतहरू पहुँच गर्न सक्छन् कि भनेर हेर्न यसको प्रयोग गर्न सकिनेछ ।

यो रोभरको वजन करिब १० टन हुने अनुमान गरिएको छ । साथै, यसलाई चन्द्रमाको धुलो र अत्यधिक तापक्रमलाई सजिलैसँग सहन सक्ने गरी तयार पारिएको छ । ताकि अन्तरिक्ष यात्रीहरूले सजिलै र सुरक्षित रूपमा आफ्नो अन्वेषण कार्य जारी राख्न सकून्।

अन्तरिक्ष मिशनहरूमा पठाइएका रोभरहरूले सामान्यतया बिजुली उत्पादन गर्न सौर्य प्यानलहरू प्रयोग गर्छन्। दिनको समयमा, तिनीहरूले सूर्यको किरणबाट प्राप्त ऊर्जाले ब्याट्री चार्ज गर्छन् र रातमा, यी ब्याट्रीहरूमा भण्डारण गरिएको ऊर्जा चलाउन वा तापक्रम मर्मतका लागि प्रयोग गरिन्छ। तथापि, चन्द्रमामा एक रात पृथ्वीमा १४ दिन बराबर छ, र ब्याट्री ऊर्जा भण्डारण चुनौती हो । यस्तो अवस्थामा विशेष प्रविधिको आवश्यकता रहेको र त्यसको समाधानका लागि काम गरिरहेको टोयोटाको दाबी छ ।

यसअघि कसैले चन्द्रमामा प्रेसराइज्ड रोभर पठाएका थिएनन् । अपोलो मिसनमा प्रयोग गरिएको लुनार रोभिङ भेहिकल पनि खुला हावामा थियो। प्रेसराइज्ड गाडी पृथ्वीबाहिर अनुसन्धानको लागि ठूलो वरदान साबित हुन सक्छ। हरेक दिन एक निश्चित आधारमा बाँधिनुको सट्टा, अन्तरिक्ष यात्रीहरूले आफ्नो अन्वेषण अझ राम्रो र सजिलो बनाउनको लागि तिनीहरूको आधार तिनीहरूसँग लैजान सक्षम हुनेछन्।

पृथ्वीबाट ल्याइएको इन्धन प्रयोग गरेर चल्ने लुनार क्रूजरको दायरा ६,२०० माइल भन्दा बढी हुने अपेक्षा गरिएको छ । यो चन्द्रमालाई यसको भूमध्य रेखामा परिक्रमा गर्न लगभग पर्याप्त छ। यदि अन्तरिक्ष यात्रीहरूले चन्द्रमा वा मंगल ग्रहमा बढी इन्धन प्राप्त गर्न सक्छन् भने, तिनीहरू टाढा यात्रा गर्न सक्छन्।

नासाको प्रतिवेदनमा भनिएको छ, “प्रेसराइज्ड रोभरले अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई बस्न र काम गर्ने ठाउँ प्रदान गर्नेछ ताकि उनीहरूले चन्द्रमाको सतहमा दीर्घकालीन अभियानहरू सञ्चालन गर्न सकून्।” यस सम्बन्धमा, जाक्सा अध्यक्ष हिरोशी यामाकावाले मार्च २०१९ मा भनेका थिए, “प्रेसराइज्ड रोभर केबिन एक तत्व हो जसले चन्द्रमाको सतहमा अन्वेषण र प्रयोगमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।”

टोयोटाले लुनार क्रुजरमा हालै गरेको अपडेट अनुसार यसमा रिजेनेरेटिङ फ्युल टेक्नोलोजी प्रयोग भइरहेको छ। चालक दलले पानी (H2O) लाई चन्द्रमामा लामो दिनहरूमा इलेक्ट्रोलाइसिस प्रक्रिया मार्फत हाइड्रोजन र अक्सिजनमा विभाजन गर्नेछ न् र रातमा प्रयोग गर्न इन्धन कक्षहरूमा भण्डार गर्नेछन्। फ्युल सेलमा भण्डारण गरिएको ऊर्जालाई बिजुलीमा परिणत गरी रोभरलाई शक्ति दिन प्रयोग गरिनेछ। तर त्यसअघि लुनार रोभरले पृथ्वीबाट आफूसँगै पठाइने पानी प्रयोग गर्नेछ। यद्यपि, भविष्यमा टोयोटाले आफ्नो रोभरलाई पावर बनाउन लुनार पोल्सबाट बरफबाट निकालिएको पानी पनि प्रयोग गर्न सक्छ।

लुनार क्रुजरको मिसन लाइफ १० वर्ष हुने र यसले अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई चन्द्रमामा लैजान वर्षमा ४२ दिनभन्दा बढी काम गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। यसका लागि धेरै पानी चाहिन्छ, र टोयोटाले आशा गर्दछ कि अर्को अन्तरिक्ष कम्पनीले बरफ खानी वा चन्द्रमामा यसको इन्धन कक्षहरूको लागि आवश्यक घटकहरू ढुवानी गर्ने व्यवस्था गर्न सक्छ।