काठमाडौं । पुरातत्वविद्हरूले इजरायलको जेरुसेलम नजिकै एउटा पुरानो ढोका फेला पारेका छन्। हावर्ड थियोलोजिकल रिभ्युमा प्रकाशित एक अध्ययनका अनुसार खोज स्थलमा हजारौं वर्ष पुराना मानव खोपडी, तेल बत्ती, सिक्का र कलाकृतिहरू छन्।

अमेरिकी न्यूज पोर्टल वाइसको रिपोर्ट अनुसार सन् १८७३ देखि इजरायलको जेरुसेलम पहाडमा रहेको तेओमिम गुफाको अध्ययन भइरहेको छ । विज्ञहरूका अनुसार गुफाभित्र बग्ने मुहानको पानीलाई ४००० ईसापूर्वदेखि चौथो शताब्दीसम्म गुफा प्रयोग गर्नेहरूका लागि औषधी मानिएको थियो।

यो गुफा ऐतिहासिक नाटक र किंवदन्ती दुवैको स्रोत हो। रिपोर्टका अनुसार यो गुफा दोस्रो शताब्दीमा खोखवा विद्रोहको समयमा यहूदी विद्रोहीहरूले प्रयोग गरेका थिए।

पुरातत्व विभागका अन्वेषकहरूले इजरायलको बार-इलान विश्वविद्यालयको अध्ययन तथा पुरातत्व विभाग र जेरुसेलमको हिब्रू विश्वविद्यालयको गुफा अनुसन्धान केन्द्रसँगको सहकार्यमा सन् २००९ देखि गुफाको उत्खनन गर्दै आएका छन्।

प्रतिवेदनका अनुसार अनुसन्धानकर्ताहरूले यस अवधिमा करिब दुई हजार वर्षअघिका तीनवटा मानव खप्परका टुक्रा, १२० वटा तेल बत्ती, पुरातन भाँडा र कांस्य युगका हतियारलगायत धेरै रोचक वस्तुहरू फेला पारेका थिए। यी सबै चीजहरू एकसाथ मिलाएर चट्टानको दरारहरूमा लुकाएर राखिएको थियो।

इजरायल पुरातात्विक प्राधिकरण र बार-इलान विश्वविद्यालयका पुरातत्वविद् इटान क्लेन र बोअज जीसु सर्वसम्मतिले रोमन समयमा यो गुफामा नेक्रोमेन्सी (कालो जादू) जस्ता कार्यक्रम आयोजना हुने गरेको बताउँछन्। यस समयमा यो गुफा एक स्थानीय ओरेकल रूपमा प्रयोग भएको थियो। अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार रोमन समयमा कालो बोक्सी विद्या गुफाहरूमा मात्र हुन्थ्यो।

अनुसन्धानमा संलग्न प्रोफेसर बोअज जिसुले बार कोख्बा विद्रोहको पतनपछि यस क्षेत्रमा आमूल परिवर्तन भएको बताउँछन् । यो क्षेत्र पहिले यहूदी क्षेत्र थियो। पतन पछि, रोमन मूर्तिपूजक तत्वहरू यस क्षेत्रमा प्रवेश गरे। कालो जादू गर्नका लागि मानव खप्परका टुक्रा, तेलको बत्ती, हतियार जस्ता चीजहरू जम्मा गर्ने काम उनीहरूले मात्रै गरेको हुनसक्छ ।

अध्ययनले बोक्सीविद्या अभ्यास गर्न आवश्यक पर्ने सबै सांस्कृतिक र भौतिक वस्तुहरू जेरुसेलमका पहाडहरूमा रहेको बताएको छ। यी दुर्गम पहाडहरूमा भेटिएका धेरैजसो वस्तुहरू जस्तै तेलको बत्ती, भाँडाकुँडा, काँचका भाँडाहरू, बन्चरोको टाउको र खंजरहरू गुफाहरूमा बोक्सीविद्याका लागि कुनै न कुनै रूपमा प्रयोग गरिन्थ्यो। जसलाई अन्डरवर्ल्डको सम्भावित ढोका मानिन्थ्यो । बोक्सीविद्याको सहयोगमा, तिनीहरूको उद्देश्य भविष्यवाणी गर्नु र मृतकहरूको आत्मालाई जगाउनु थियो।

प्रतिवेदनमा थप भनिएको छ कि अनुसन्धानकर्ताहरूले जादुई अभ्यासहरू पहिचान गर्ने प्रयास पनि गरे। तर, सहज भने भएन । सामान्यतया जादुई अनुष्ठानहरूमा प्रयोग गरिन्छ। यसका विभिन्न विधिहरू छन्। यसैले, पुरातात्विक सन्दर्भमा जादू पत्ता लगाउन, ती अभ्यासहरूको भौतिक प्रमाण फेला पार्नु पर्छ।