काठमाडौं। कञ्चनपुरकी भीमदत्त नगरपालिकाकी १३ बर्षीया बालिका निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या भएको साउन १० मा ५ वर्ष पूरा हुँदा पनि हत्यारा पत्ता लाग्न सकेको छैन।

पाँच वर्षको अवधिमा ६ वटा अनुसन्धान समिति र सयौको संख्यामा अनुसन्धानकर्ताहरु परिचालन हुँदा पनि हत्यरा पत्ता लाग्न सकेको छैन। कञ्चनपुरको भिमदत्त नगरपालिकास्थित उल्टाखामकी निर्मला पन्तको १० साउन २०७५ मा हत्या भएको थियो।

नेपाल प्रहरीको जनशक्ति यो अनुसन्धानका लागि सबैभन्दाबढी प्रयोग भएको थियो। तर पनि अहिलेसम्म हत्यरालाई पक्राउ गर्न र कानुनी दायरामा ल्याउन सकेको छैन। अहिलेसम्म संदिग्ध १२३ जनाको डीएनए जाँच गरिएको भएपनि अहिलेसम्म त्यो प्रकृया मात्रै पूरा गर्ने काम भएको छ।

नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता डिआइजी कुवेर कडायतका अनुसार अहिलेपनि अनुसन्धान जारी रहेको छ। प्रहरीले पाँच वर्ष अघि त्यस ठाउँमा रहेका व्यक्तिहरुलाई निगरानीमा राखेर अनुसन्धान गरेपनि कसैलाई पनि निशाना लगाउन सकेको छैन।

सिआइबीबाट खटिएका तत्कालीन डिएसपी अंगुर जिसीले प्रमाणित गरेका व्यक्तिले मैले हत्या गरेको हौ भन्ने साविति बयान दिँदा पनि प्रहरीले उनलाई पक्राउ गरेको छैन। खासगरी स्थानीय बासिन्दाबीच मत बाझिँदा र अनुसन्धान विटुलिदा उनलाई पक्राउ गर्न नसकेको हो।

निर्मला पन्तको हत्याबारे अनुसन्धान गर्न अहिलेसम्म ६ वटा समिति बनेका थिए। ती समितिले पनि कुनै सुराकी नपाएको भन्दै डिएनए परीक्षण र स्थानीयहरुको बयानलाई मात्र आधार बनाएर समितिको प्रतिवेदन तयार पारेको देखिन्छ। पछिल्लो पटक डीआईजी दुर्गा सिंहको नेतृत्वमा छैटौ समिति बनेको थियो।

विगत पाँच वर्षदेखि जसले पन्तको हत्याबारे अनुसन्धान गरेको छ, उसले कञ्चनपुर जिल्ला प्रहरी कार्यालयको प्रमुख हुने र सुदूरपश्चिम प्रहरी कार्यालयको प्रमुख भएर जाने गरेका छन्। उनीहरुलाई निर्मला पन्तको हत्यारा पत्ता लगाउने प्रमुख टास्क दिएर त्यहाँ सरुवा गरिन्छ तर उनीहरुबाट पनि नजिता आउन सकेको छैन।

२०७५ भदौ ६ मा सहसचिव हरिप्रसाद मैनालीको नेतृत्वमा समिति बनेको थियो। प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआईजी) धिरु बस्न्यातको नेतृत्वमा ०७५ भदौ १४ मा छानबिन समिति बन्यो।

त्यसले नेपाल प्रहरीका धेरै अधिकृतहरुलाई कारवाहीको सिफारिस गरेर उनीको वृत्ति विकासमै धक्का लगाउने बाहेक अपराधी पत्ता लगाउने काम गरेन।

२०७५ कार्तिक २७ मा राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले समिति गठन गरेको थियो। ०७६ भदौ २६ मा डीएनए विज्ञ जीवनप्रसाद रिजालको नेतृत्वमा गठन भएको समितिले पनि घटनाबारे छानबिन गरेर सुझाव दिएको थियो।

२०७६ माघ ११ मा तत्कालीन डीआईजी सुरज केसीको नेतृत्वमा बनेको पुनरावलोकन समितिले पनि प्रतिवेदन दिएको थियो। प्रहरी प्रधानकार्यालयका अनुसार निर्मलाको हत्याबारे हालसम्म ८ वटा प्रहरी कार्यालयबाट ७८ जना अनुसन्धान अधिकृतले नेतृत्व गरेर अनुसन्धान गरेका छन्।

केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरोबाट मात्रै ४४ जनाले घटनाबारे अनुसन्धान गरिसकेका छन्। त्यसमा पनि करिब दुई सय भन्दा बढी अतिरिक्त जनशक्ति खटिएको थियो।

विगत पाँच वर्षदेखि जसले पन्तको हत्याबारे अनुसन्धान गरेको छ, उसले कञ्चनपुर जिल्ला प्रहरी कार्यालयको प्रमुख हुने र सुदूरपश्चिम प्रहरी कार्यालयको प्रमुख भएर जाने गरेका छन्।

उनीहरुलाई निर्मला पन्तको हत्यारा पत्ता लगाउने प्रमुख टास्क दिएर त्यहाँ सरुवा गरिन्छ तर उनीहरुबाट पनि नजिता आउन सकेको छैन।

पछिल्लो ६ महिनामा कञ्चनपुर प्रहरीले ३ जनाको रगतको नमुना संकलन गरेर विधि विज्ञान प्रयोगशालामा पठाएको थियो । तर, ती सवै नमुनाको जाँच रिपोर्ट ‘नेगेटिभ’ आएको छ।

दुर्व्यसनकाे लत बसेका, घटनास्थलको खोला तरेर पारी जानसक्ने र यौन मनोविज्ञान विक्षिप्त रहेकाहरुबाट प्रहरीले नमुना संकलन गरिरहेको छ। २०७५ साउनमा घटनास्थल आसपासमा भएकाहरुको नमुना संकलन गरिएको छ।

तर पनि उनीहरुबाट सकारात्मक परिणाम दिन सकेका छैनन्। विगतमा सिआइबीबाटै अनुसन्धानका लागि खटेका तत्कालीन एसपी कुवेर कडायत यतिबेला प्रहरी प्रधानकार्यालयको प्रवक्ता रहेका छन् भने सिआबीबाट लामो समय अनुसन्धानमा सहभागी रहेका कञ्चनपुरका एसपी कमल थापा यतिबेला कञ्चनपुर जिल्ला प्रहरी कार्यालयको प्रमुख छन्। तर पनि उनीहरुले परिणाम दिन सकेका छैनन्।

त्यस्तै डिआइजी दुर्गासिंह चन्द पनि सुदूरपश्चिम प्रहरी प्रमुख छिन्। ‘हामीले प्रयास गरिरहेका छौं, समय लाग्न सक्छ तर परिणाम दिने प्रयासमा छौं’, डिआइजी सिंहले भनिन्।

एसपी थापा कञ्चनपुरको प्रमुख भएर गएपछि सीआईबीले त्यहाँबाट सिनियर अफिसरलाई चाहिँ फिर्ता बोलाएर उनलाई सो घट्नाको अनुसन्धान गर्ने टास्क दिएको छ। निर्मला हत्याको अनुसन्धान पूरा गर्न प्रहरी प्रधान कार्यालयले २०७९ माघमा प्रहरी उपरीक्षक कमल थापालाई कञ्चनपुरमा सरुवा गरेको थियो।

अहिले उनी त्यहीँ कार्यरत रहेका छन्। उपप्रधान एवं गृहमन्त्री नियुक्त भएपछि रवि लामिछानेले निर्मला पन्तको हत्याबारे न्यायिक छानबिन गर्ने निर्णय गरेका थिए।

हत्या अनुसन्धानलाई प्रभावकारी बनाउन २०७९ पुस १५ मा डीआईजी दुर्गा सिंहको नेतृत्वमा नयाँ समिति बनेको थियो। तर परिणाम नआएपछि उनलाई सुदूरपश्चिम प्रहरी कार्यालयकै जिम्मेवारी दिएर पठाइएको छ।

निर्मलाको हत्यापछि केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरोका डीएसपी अंगुर जिसी नेतृत्वको टिमले दिलिप सिंह विष्टलाई पक्रेको थियो।

निर्मलाको ‘भजाइनल स्वाब’ सँग विष्टको डीएनए म्याच नभएपछि २०७५ भदौ २६ मा सरकारी वकिल कार्यालयले विष्टलाई साधारण तारेखमा छाड्ने निर्णय गरेपछि सो घट्नाक्रमको अनुसन्धान अहिलेसम्म अपूरो नै रहेको छ।