काठमाडौं। सत्तारुढ नेकपा(माओवादी केन्द्र)मा विशेष महाधिवेशनको चर्चा चुलिएको छ।

२०७८ पुसमा आठौं महाधिवेशन सम्पन्न गरेको माओवादीभित्र फेरि विशेष महाधिवेशनको जोडदार माग गर्दै नेतृत्व परिवर्तन गर्ने सम्मको तयारी थालिएको छ।

यही साउन १७ गतेदेखि केन्द्रीय समितिको बैठक बस्न लागेको छ। माओवादीको आन्तरिक राजनीतिक समीकरणमा फेरबदल आएसँगै अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको नेतृत्वमाथि नै प्रश्न उठाउने तयारीमा नेताहरु देखिएका छन्।

पार्टीको मूल नेतृत्वमा विगत २०४३ सालको अन्त्यदेखि प्रधानमन्त्री समेत रहेका प्रचण्डको एकलौटी राज छ। विगत ३७ वर्षदेखि पार्टीको नेतृत्वमा एकछत्र उनी हाबी छन्।

माओवादीले उनको नेतृत्वमा दशवर्षे जनयुद्ध सुरु गर्दै बाह्बुँदे मार्फत शान्तिप्रक्रियामा आएको हो। शान्तिप्रक्रियामा आएको दुई दशक हुन लागेको छ। संसदीय राजनीतिमा आएपछि भएका दुईवटा महाधिवेशनले समेत मुल नेतृत्वमा प्रचण्ड यथावत रहँदै पदाधिकारीमात्रै चयन गरेको थियो।

यसअघि २०७८ पुषमा सम्पन्न महाधिवेशनमा पनि पदाधिकारी हेरफेर गर्दै मूलनेतृत्वको जिम्मेवारी सर्वसम्मत रुपमा प्रचण्ड नै बनेका थिए। त्यस अघिको हेटौंडा महाधिवेशनमा पनि मूलनेतृत्व यथावत रहँदै अन्य पदाधिकारीमात्रै हेरफेर गरिएको थियो।

माओवादीमा प्रचण्डपछि भावी नेतृत्वको विकास हुन नसक्दा दोस्रो तहका नेताहरु नेतृत्वको आकांक्षी भएपनि सर्वस्वीकार्य व्यक्तिको अभाव छ। एकले अर्कोलाई स्वीकार्ने परिस्थितिको निर्माण हुन सकेको छैन। तसर्थ पार्टीको मूल नेतृत्वमा हालसम्मै प्रचण्ड मात्रै निर्विकल्प देखिएका छन्।

उनको समकक्षी नेताहरु पार्टीबाट विभाजित भएर अलग राजनीतिक गतिविधिमा सक्रिय भएपछि झनै उनी पार्टीमा बलशाली देखिएका छन्।पार्टीमा एकलौटी बर्चस्व रहेका उनी नै सर्वेसर्वा देखिन्छन्।

प्रचण्डको विप्लव भित्र्याएर आफूहरुलाई साइजमा राख्ने रणनीति बुझेरै यी नेताद्वय अहिले एकै ठाउँमा उभिएका छन्। पार्टीको आन्तरिक राजनीतिमा सदैब प्रतिस्पर्धी ठानिएका यी नेताद्वय प्रचण्डको रणनीतिको खिलापमा एक ढिक्का भएका हुन्।

उनको विरोधी र फरक मत राख्नेहरु हाल कोही पनि पार्टीमा छैनन्। माओवादीमा सांगठनिक रुपमा विभाजित भएर शक्तिक्षिण बन्दै गएपनि पार्टीमा प्रचण्ड थप सर्वमान्य बन्दै गएको दृष्टान्त छ।

यस पटक माओवादकिो आन्तरिक शक्तिसंघर्ष भने केही फरिएको छ । पार्टीमा आजीवन निर्विकल्प बन्ने प्रचण्डको दाउमा केही नेताहरु तगारो बनेर लागेका छन्।

प्रचण्डले आफ्नै पार्टी विभाजनबाट अलग भएका नेकपाका महासचिव नेत्रविक्रम चन्द विप्लवलाई पार्टीमा समाहित गर्दै निर्विकल्प बन्ने दाउमा आन्तरिक किचलो उत्पन्न भएको हो।

उनले विप्लवलाई भित्र्याएर पार्टीका दोस्रो तहका प्रतिस्पर्धी उपमहासचिवद्वय जनार्दन शर्मा र वर्षमान पुनलाई साइजमा राख्ने प्रपञ्चमा लागेका छन्। उनको यही प्रपञ्च बुझेरै यी दुबै नेताहरु प्रचण्डसँग रुष्ट बनेर मोर्चाबन्दी गरेको माओवादी स्रोत बताउँछ ।

प्रचण्डको विप्लव भित्र्याएर आफूहरुलाई साइजमा राख्ने रणनीति बुझेरै यी नेताद्वय अहिले एकै ठाउँमा उभिएका छन्। पार्टीको आन्तरिक राजनीतिमा सदैब प्रतिस्पर्धी ठानिएका यी नेताद्वय प्रचण्डको रणनीतिको खिलापमा एक ढिक्का भएका हुन्।

अहिले पार्टीमा दोस्रो वरियतामा रहेका वरिष्ठ उपाध्यक्ष तथा सरकारका उपप्रधान तथा गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठलाई अघि सार्ने दाउमा पुन र शर्मा लागेको स्रोतले बतायो।

एकातिर पार्टीमा विप्लवको प्रवशेलाई रोक्न भरमग्दुर प्रयत्न गरेका यी नेताद्वय विशेष महाधिवेशन मार्फत अध्यक्ष प्रचण्डलाई अल्पमतमा पार्नेसम्मको तयारीमा जु्टेको बताइन्छ।

माओवादीका एक पदाधिकारीका अनुसार पार्टीमा दोस्रो धोबिघाट गठबन्धन जन्मिने खतरा छ। ती नेताका अनुसार यस पटक अध्यक्ष प्रचण्ड विरुद्ध उनकै विश्वासपात्रहरु विपक्षमा खडा हुने प्रबल सम्भावना छ।

यस पटक विशेष महाधिवेशन अगावै विधान सम्मलेन गर्न मागसमेत पार्टीमा उठेको छ। विगत लामो समयदेखि पार्टीमा एकल नेतृत्व कायम गर्दै आएका प्रचण्डविरुद्ध उपाध्यक्ष नारायणकाजी श्रेष्ठलाई उभ्याउने तयारीमा पुन र शर्मा लागेको स्रोतको दाबी छ।

माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव मातृका यादवले पार्टीमा अध्यक्ष प्रचण्ड निर्विकल्प रहेको जिकिर गर्दछन्। उनले पार्टीमा अध्यक्ष प्रचण्डको विकल्प खोज्ने परिस्थिति नरहेको प्रष्ट पारे।

माओवादीमा प्रचण्डपछि भावी नेतृत्वको विकास हुन नसक्दा दोस्रो तहका नेताहरु नेतृत्वको आकांक्षी भएपनि सर्वस्वीकार्य व्यक्तिको अभाव छ। एकले अर्कोलाई स्वीकार्ने परिस्थितिको निर्माण हुन सकेको छैन। तसर्थ पार्टीको मूल नेतृत्वमा हालसम्मै प्रचण्ड मात्रै निर्विकल्प देखिएका छन्।

उनले डिसी नेपालसँग भने, ‘विकल्प खोज्ने सम्भावना छैन। अहिले उहाँको विकल्प खोज्नु दुस्साहसपूर्ण हुन्छ। अन्य पदाधिकारीको विषयमा छलफल हुनसक्दछ। तर पार्टी नेतृत्व अध्यक्ष कमरेड प्रचण्ड नै हो।’

उनले पार्टीको विधान सम्मलेन गरेर विशेष महाधिवेशनमा जाने तयारी गरिएको बताए। उनले पार्टीको पदाधिकारी बैठक बसिरहेको बताउँदै केन्द्रीय समितिको बैठकले विधान सम्मेलन र विशेष महाधिवेशनको मिति तय गर्ने जानकारी दिए।

उपमहासचिव यादवले पार्टीमा अध्यक्ष प्रचण्डविरुद्ध मोर्चाबन्दी हुने सम्भावनालाई ठाडै नकारे। अहिले पार्टीमा अध्यक्ष प्रचण्ड बेगर नेतृत्व गर्ने ल्याकत अरु कसैमा नरहेको उनको दाबी छ। उनले धोबिघाट गठबन्धन दोहोरिने सम्भावना नरहेको प्रष्ट्याए।

उनले भने, ‘विगतमा पार्टीमा फरक विचार समूह हुँदा त्यस्तो भएको हो। तर अहिले सबै अध्यक्ष कमरेडकै नेतृत्वमा एकाकार भएकाले त्यस्तो सम्भावना देखिँदैन।’

माओवादीमा पार्टी विभाजन नहुँदै यस अघि तत्कालीन उपाध्यक्ष बाबुराम भट्टराईलाई प्रधानमन्त्री बनाउन पार्टीका फरक धारका बाबुराम मोहन वैद्य समूहले प्रचण्डविरुद्ध गरेकोे मोर्चाबन्दीलाई धोबिघाट गठबन्धनको नामले चिनिन्छ।

२०६८ मा नारायणकाजी श्रेष्ठ, बाबुराम भट्टराई, मोहन वैद्य र रामबहादुर थापा लगायतका नेताहरुले ललितपुरको धोबिघाटमा बैठक बसी अध्यक्ष प्रचण्डविरुद्ध मोर्चाबन्दी  गरेका थिए। सोही धोबिघाटको उपज बाबुराम प्रधानमन्त्री बनेका थिए।

तथापि यो गठबन्धनमा सामेल मोहन वैद्य समूह भने आफैंले मोर्चाबन्दी गरेर प्रधानमन्त्री बनाउन प्रमुख भूमिका खेलेका बाबुराम विरुद्ध सडक आन्दोलन गर्दै केही समय पछि पार्टीबाट अलग भएका थिए।