काठमाडौं । लगानी समूह क्लीन एनर्जी ट्रान्जिसनका प्रबन्ध साझेदारले तेल उत्पादक राष्ट्रहरूको संगठन ओपेक प्लस विभाजन हुन सक्ने ठूलो दाबी गरेका छन् । तेल उत्पादन नीतिमा देशबीचको असहमति कायम रहे र एकता टुट्यो भने ओपेक प्लस गठबन्धन टुट्ने र तेलको मूल्यमा भारी गिरावट आउने दाबी गरिएको छ ।

बिहीबार सीएनबीसीसँग कुरा गर्दै क्लीन इनर्जीका प्रबन्ध साझेदार पेर लेकान्डरले तेलको मागमा आएको कमी र सदस्य राष्ट्रहरूबीचको सहयोगको अभाव ओपेक प्लसको अन्त्यको कारण हुनसक्ने बताए। ओपेक प्लस २३ देशहरूको समूह हो जसले विश्वको कच्चा तेलको ४० प्रतिशत उत्पादन गर्दछ।

लेकान्डनले यदि ओपेक प्लस टुट्यो भने तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल ३५ डलरसम्म कम हुन सक्ने बताए । उनले भने, ‘बढ्दो बजारमा समय तपाइँको साथी हो । तपाईंले केही समय पर्खनु पर्छ र चीजहरू बलियो र राम्रो हुनेछन्। तपाईंले पछिल्लो ओपेक प्लसको निर्णय याद गर्नुभयो होला जब साउदी अरबले एक्लै तेल उत्पादनमा कटौतीको घोषणा गरेको थियो। त्यसैले म भन्छु, यदि मेरो पूर्वानुमान सही छ र म पक्का छु कि यो विभाजन हुन गइरहेको छ।

यद्यपि, ओपेक प्लसका प्रवक्ताले यसबारे तत्काल कुनै प्रतिक्रिया दिएनन्। ओपेक प्लसले नोभेम्बरदेखि तेल उत्पादनमा कटौती गरिरहेको छ। तर, तेलको मूल्य वर्षैपिच्छे घट्दै गएको छ ।

“१९९० र २००० को दशकमा एक समय थियो जब आपूर्ति यति धेरै थियो कि तिनीहरूले मूल्य बढाउन सकेनन्, तर तेलको मूल्य १९७४ पछि अधिकांश समय कृत्रिम रूपमा उच्च छ,” लेकान्डरले भने “यदि कार्टेलले काम गर्न बन्द गर्यो भने म भन्छु कि धेरै छोटो समयमा तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल ३५ डलरमा झर्छ र केहि समय पछि यो ४५ डलर प्रति ब्यारेल हुनेछ।”

पेट्रोलियम निर्यात गर्ने देशहरूको संगठन इरान, इराक, कुवेत, साउदी अरेबिया र भेनेजुएलाले सन् १९६० मा सुरु गरेका थिए। अर्को दशकमा गठबन्धन अन्तर्राष्ट्रिय प्रसिद्धिमा बढ्यो र बिस्तारै विस्तार भयो। २०१६ मा १० गैर-ओपेक देशहरू ओपेकमा सामेल भए, जसलाई ओपेक प्लस भनिन्छ। यो गठबन्धनमा रुस पनि सामेल छ ।

ओपेकका महासचिव हैथम अल घैसले जुलाईको सुरुमा ओपेकले नयाँ सदस्य राष्ट्रहरू संगठनमा सामेल हुन चाहेको बताएका थिए।

ओपेक प्लस अधिकारीहरूले प्रायः नीति निर्माणमा संगठनको एकतामा जोड दिएका छन्। यद्यपि, सहयोगी राष्ट्रहरू सामान्यतया तेल उत्पादन प्रतिबद्धताहरूबाट पछि हटेको देखिन्छ।

सन् २०२० मा तेल उत्पादन र मूल्यलाई लिएर ओपेक प्लसमा साउदी अरब र रुसबीच ठूलो तनाव भयो, जसका कारण ओपेक प्लस एक महिनाको लागि बन्द भएको थियो । तर, सोही वर्षको मे महिनामा ओपेक प्लस पुनः एकजुट भयो र ओपेक प्लसले कोभिड–१९ सुरु भएपछि तेलको मागमा आएको कमीलाई ध्यानमा राख्दै उत्पादन घटाउन सहमत भयो ।

यद्यपी साउदी अरेबिया र रुसबीच तेलको उत्पादन घटाएर मूल्य बढाउने विषयमा तनाव उत्पन्न भएको छ । साउदी अरेबियाले उत्पादन घटाएर तेलको घट्दो भाउ बढाउन चाहेको भए पनि रुसले एसियाका ठूला बजार चीन र भारतलाई बढी उत्पादन गरेर सहुलियत दरमा ठूलो परिमाणमा तेल आपूर्ति गरिरहेको छ, जसका कारण तेलको भाउ खासै बढ्न सकेको छैन ।