काठमाडौं । भारतमा आगामी दिनमा रहर दालको भाउ अझै बढ्न सक्छ । वास्तवमा, महंगीको सामना गर्न भारतले आगामी सिजनका लागि अफ्रिकी देशहरूबाट रहर दाल आयात गर्न चाहन्छ।

तर अफ्रिकी देश मोजाम्बिकले न्यूनतम निर्यात मूल्य लगाएर भारतको यो अवस्थाको फाइदा उठाउन खोजिरहेको छ । मोजाम्बिकको रहर दालमा न्यूनतम निर्यात मूल्य लागू भएपछि दालको मूल्य अझै महँगो हुन सक्छ ।

अङ्ग्रेजी समाचार वेबसाइट ‘द हिन्दू बिजनेशलाइन’को रिपोर्टअनुसार यस वर्ष भारतमा करिब ४५ लाख टन रहर दालको खपत हुने अनुमान गरिएको छ भने गत वर्ष ३४ लाख ३० हजार टन मात्रै उत्पादन भएको थियो ।

आगामी दिनमा मोजाम्बिकमा नयाँ रहर बाली काटिने भएको छ । यस्तो अवस्थामा स्वदेशी उत्पादनमा आएको कमीलाई ध्यानमा राख्दै भारतले आफ्नो आवश्यकता पूरा गर्न मोजाम्बिकसँगै मलावी, तान्जानिया र सुडानबाट रहर दाल आयात गर्न चाहन्छ । तर यसैबीच मोजाम्बिकले निर्यातमा न्यूनतम मूल्य तोक्ने घोषणा गरेको छ ।

निर्यातमा न्यूनतम मूल्य तोकेको अर्थ मोजाम्बिकका कुनै पनि निर्यातकले तोकिएको मूल्यभन्दा कम मूल्यमा भारतमा रहर दाल निर्यात नगर्ने हो । सामान्यतया यो कदम निर्यात घटाउन र विदेशी मुद्रा आम्दानी बढाउनको लागि गरिन्छ।

द हिन्दू बिजनेशलाइनसँग कुरा गर्दै भारतीय दाल र अन्न संघ (आईपीजीए) का अध्यक्ष विमल कोठारीले भने, “हामीले हिजो समाचार प्राप्त गरेका छौं कि मोजाम्बिकले विभिन्न गुणस्तरको रहर दालमा प्रतिटन ८५०-९०० डलर न्यूनतम निर्यात मूल्य लगाएको छ। यसको मतलब उनीहरू (मोजाम्बिक)ले भारतमा विद्यमान रहर दालको मूल्यलाई ध्यानमा राखेर न्यूनतम निर्यात मूल्य तोकेका छन्, जुन सही होइन। किनभने उनीहरूले हाम्रो अवस्थाको फाइदा उठाउने प्रयास गरिरहेका छन्।

उनले थपे, “मोजाम्बिकमा रहर दालको मूल्य प्रति टन ६००–७०० डलर छ, जबकि मुम्बईमा अफ्रिकी रहर दालको मुल्य ९२ रुपैयाँ प्रतिकिलो छ, यस्तो अवस्थामा हामीले भारत सरकारलाई यस विषयमा उताको सरकारसँग कुरा गर्न आग्रह गरेका छौं ।” भर्खरै, भारतीय उच्चायोगले मोजाम्बिकको राजधानी मापुटोमा निर्यातकर्ताहरूलाई भारतले मार्च २०२४ सम्म कुनै पनि प्रतिबन्ध बिना रहर र मासको दाल आयात गर्ने बताएको छ।

प्रतिवेदनका अनुसार भारतले आगामी सिजनमा अफ्रिकी देशहरूबाट साढे सात लाख टनभन्दा बढी रहर दाल आयात गर्ने योजना बनाएको छ, जसमध्ये मोजाम्बिकबाट करिब ५ लाख टन रहर दाल आयात हुने अपेक्षा गरिएको छ । केही वर्षअघि मोजाम्बिकले रहरको सबैभन्दा ठूलो निर्यातकर्ता म्यानमारलाई पछाडि छोडेको छ।

मोजाम्बिकमा करिब एक महिनाअघि ८ सय २५ डलर प्रति टन रहेको रहरको मूल्य अहिले ९ सय ५० डलर पुगेको व्यापार स्रोतले जनाएको छ । आइग्रेन इन्डियाका राहुल चौहानले भने, “सबैलाई थाहा छ कि भारतलाई रहर चाहिन्छ। त्यसैले उनीहरू भारतको अवस्थाको फाइदा उठाउन खोजिरहेका छन्।” उनले मूल्य अझै बढ्न सक्ने पनि बताए।

प्रतिवेदन अनुसार म्यानमारमा लेमन जातको रहरको मूल्य प्रतिटन १३१० डलर रहेको छ । यी दालहरू रङ र स्वाद दुवैमा अफ्रिकी रहरभन्दा राम्रो छन् र भारतीय स्वाद अनुरूप छन्।