काठमाडौं । सन् १९१२ मा एट्लान्टिक महासागरमा डुबेको टाइटानिक जहाज फेरि चर्चामा छ । चर्चाको मुख्य कारण टाइटानिकको भग्नावशेष हटाउने योजना हो । अमेरिकाले यसको कडा विरोध गर्दै आएको छ । टाइटानिक दुर्घटनालाई अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूलो समुद्री दुर्घटना मानिन्छ। यस दुर्घटनामा लगभग १५०० जनाको ज्यान गएको थियो।

जर्जियास्थित आरएमएस टाइटानिक इंक कम्पनीले अर्को वर्ष टाइटानिकको भग्नावशेष हटाउने तयारी गरिरहेको छ । अमेरिकी सरकारले यस अभियानको कडा विरोध गर्दैछ र यसलाई रोक्नको लागि निर्णायक हस्तक्षेप गरिरहेको छ।

दुई महिनाअघि भएको टाइटन पनडुब्बी दुर्घटनापछि टाइटानिकको अवशेषमा कसले जान सक्छ भन्ने प्रश्न उठिरहेको बेला अमेरिकाले यो कदम उठाएको हो । टाइटन पनडुब्बी दुर्घटनामा पनडुब्बीमा सवार सबैजनाको मृत्यु भएको थियो ।

अमेरिकी समाचार वेबसाइट ‘न्यूयोर्क टाइम्स’ को रिपोर्ट अनुसार संघीय कानून र अन्तर्राष्ट्रिय सम्झौतालाई उद्धृत गर्दै अमेरिकाले यो अभियानको कडा विरोध गरिरहेको छ। संघीय कानून र अन्तर्राष्ट्रिय सम्झौताले भग्नावशेषलाई चिहानको रूपमा मान्यता दिएको छ।

अहिले टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष बचाउने अधिकार जर्जियाली कम्पनी आरएमएस टाइटानिक इन्कसँग मात्र छ। यो कम्पनीले टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष देखाउँछ, जसमा चाँदीका भाँडादेखि लिएर टाइटानिकका खण्डहरू सम्मका वस्तुहरू समावेश छन्।

रिपोर्टका अनुसार अमेरिकी सरकारले टाइटानिक जहाजको भग्नावशेषलाई लिएर जहाजमा रहेका कलाकृतिहरू कसले बरामद गर्न सक्छ भनेर कानुनी कारबाही गरिरहेको छ। साथै, अमेरिकाले आरएमएसटीको सञ्चालनमा प्रतिबन्ध लगाउन सक्ने सम्भावना छ।

अमेरिकाले चालेको कानुनी कारबाही सरकारको विधायिका र कार्यपालिकाको नियमविपरीत भएकाले पनि महत्वपूर्ण हुन्छ । टाइटानिकको भग्नावशेष पहिलो पटक सन् १९८५ सेप्टेम्बरमा भेटिएको थियो । यो समुद्र सतह भन्दा १२,५०० फिट तल अवस्थित छ।

रिपोर्टका अनुसार अमेरिकी सरकार टाइटानिक दुर्घटनाको मामिलामा पक्ष बन्न चाहन्छ र कुनै पनि आपत्तिजनक अभियानलाई रोक्न चाहन्छ। अमेरिकी वाणिज्य सचिव र यसको सामुद्रिक शाखा, नेशनल ओशिनिक एन्ड एटमोस्फेरिक एडमिनिस्ट्रेशन (एनओएए) ले कसैलाई टाइटानिकमा पहुँच गर्न दिने वा नदिने निर्णय गर्ने अधिकार रहेको बताउँछन्।

टाइटानिकको भग्नावशेष पहिलो पटक सन् १९८५ सेप्टेम्बरमा भेटिएको थियो । यसपछि अमेरिकी अधिकारीहरूले टाइटानिक जहाजको भग्नावशेषमा पहुँच र नियमन गर्ने कानुनी अधिकारको माग गर्न थाले। त्यसबेलाको सरकारले विश्वव्यापी सम्झौताको आह्वान गरेको थियो । १९९४ मा यो अधिकार जर्जिया स्थित कम्पनी आरएमएस टाइटानिक इंकलाई दिइएको थियो। सरकारले जहाज दुर्घटनामा कसैलाई बाधा पुर्‍याउन नहुने घोषणा गरेको थियो ।