काठमाडौं । कसैको हातमा भारी झोला छ, कसैको टाउकोमा भारी छ । कोही आफ्ना वृद्ध आमाबुवालाई साथ दिइरहेका छन् र उनीहरूलाई आफूसँगै लैजान लागेका छन् भने कोही आफ्ना प्रियजनलाई अँगालो हालेर रोइरहेका छन्।

यो नागोर्नो-काराबाख क्षेत्रको दृश्य हो, जसलाई लिएर अजरबैजान र आर्मेनियाबीच लामो समयदेखि विवाद चलिरहेको छ। पछिल्लो एक सातामा यहाँबाट एक लाखभन्दा बढी मानिस बसाइ सरेका छन् ।

यद्यपि नागोर्नो-काराबाख आधिकारिक रूपमा अजरबैजानको एक हिस्सा हो, तर यो आर्मेनियाले ओगटेको छ। यस क्षेत्रमा आर्मेनियालीहरूको संख्या धेरै छ।

यस विवादित क्षेत्रलाई लिएर दुई देशबीच ६ वर्ष लामो युद्ध भएको थियो, त्यसपछि सन् १९९४ मा सम्झौता गरेर युद्धको अन्त्य भएको थियो, तर त्यसपछि अहिले दुवै देश एकअर्कालाई ध्वस्त पार्ने तयारीमा छन् ।

नागोर्नो-काराबाखमा अजरबैजानको निरन्तर आक्रमणले ठूलो जनसङ्ख्यालाई भाग्न बाध्य बनाएको छ। पछिल्लो एक महिनादेखि अजरबैजानले गरेको आक्रमणपछि संयुक्त राष्ट्रसंघको मिसन आइतबार नागोर्नो-काराबाख पुगेको छ ।

मिसनमा संलग्न राष्ट्रसंघीय टोलीले अर्मेनियाली मूलका मानिसहरु ठूलो संख्यामा अर्मेनियातर्फ सर्दै गएको बताएको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघले विगत ३० वर्षमा यस क्षेत्रबाट यति ठूलो आप्रवासन नभएको बताएको छ ।

यसैबीच, अर्मेनियाले अजरबैजानका लागि अन्तर्राष्ट्रिय न्यायालयमा नागोर्नो-काराबाखको नागरिक क्षेत्रबाट आफ्ना सेना फिर्ता गर्न अपील गरेको छ। आर्मेनियाले संयुक्त राष्ट्र संघलाई यस क्षेत्रमा पहुँच दिनुपर्ने भनेको छ।

फेब्रुअरीमा अन्तर्राष्ट्रिय अदालतले अजरबैजानलाई उक्त क्षेत्रमा स्वतन्त्र आवतजावत सुनिश्चित गर्न आदेश दिएको थियो। यसलाई लेचिन कोरिडोर भनिन्छ।

रुसी समाचार एजेन्सीले आइतवार ढिलो अर्मेनियाली सरकारलाई उद्धृत गर्दै नागोर्नो-काराबाखबाट आर्मेनिया जान चाहने मानिसहरूलाई स्थानान्तरण गर्ने प्रक्रिया समाप्त हुन लागेको बताएको छ ।

आइतवार विश्व स्वास्थ्य संगठनले एक हप्ता भन्दा कममा १० लाख भन्दा बढी अर्मेनियाली नागोर्नो-काराबाखबाट यात्रा गरेको बताएको छ ।

युरोपका लागि डब्ल्यूएचओ क्षेत्रीय कार्यालयका निर्देशकले आफ्नो विज्ञप्तिमा भने ‘हामीले हाम्रो आपतकालीन प्रणालीहरू सक्रिय गरेका छौं। आवश्यकता थाहा पाएपछि जनताको मानसिक स्वास्थ्य, खानेपानी व्यवस्था, अत्यावश्यक स्वास्थ्य सेवाका लागि विज्ञ पठाइनेछ ।’

डब्ल्यूएचओ अधिकारीले भने ‘चुनौतीहरू साँच्चै ठूलो छन्, हामी सक्दो गर्न तयार छौं।’ इन्धन डिपोमा भएको विष्फोटपछि यति ठूलो संख्यामा आर्मेनियाली परिवारहरू पलायन भएको बताइन्छ, जसमा १७० जनाभन्दा बढीको मृत्यु भएको थियो।