काठमाडौं । कोलम्बिया सरकारले ३१५ वर्षअघि क्यारेबियन सागरबाट डुबेको जहाजलाई निकाल्ने निर्णय गरेको छ ।

डुब्नुअघि सान जोस नामको यो जहाजमा सुन र चाँदीसहित २०० टन खजाना भरिएको बताइएको छ । यो खजानाको मूल्य अहिले २० अर्ब डलरभन्दा बढि पर्छ । १७०८ मा यो राजा फिलिप पाँचौंको फ्लीट को एक हिस्सा थियो।

स्पेनलाई जित्नको लागि युद्धको क्रममा ब्रिटिश नौसेनाले गरेको आक्रमणमा सान जोस जहाज डुबेको थियो। त्यतिबेला जहाजमा ६०० जना थिए, जसमध्ये ११ जना मात्रै बाँच्न सकेका थिए।

सन् २०१५ मा कोलम्बियाली नौसेनाका गोताखोरहरूले पानीबाट ३१ हजार फिट तल जहाजको भग्नावशेष फेला पारेका थिए। त्यसपछि कोलम्बियाका राष्ट्रपति जुआन म्यानुएल सान्तोसले यस खोजलाई मानव इतिहासमा पाइने सबैभन्दा बहुमूल्य खजानाको रूपमा वर्णन गरे।

सान जोसलाई जहाज भत्किएको होली ग्रेभ भनेर पनि चिनिन्छ। यो जहाजको भग्नावशेषलाई लिएर स्पेन, कोलम्बिया र बोलिभियाको कहारा समुदायका मानिसहरुबीच विवाद छ । बोलिभियाली समुदायको दाबी छ कि उनीहरूका मानिसहरूलाई खजाना उत्खनन गर्न बाध्य पारिएको थियो। यस कारण खजाना तिनीहरूको हुनुपर्छ।

यसबाहेक ग्लोका मोरा नामक अमेरिकी उद्धार संघले पनि सन् १९८१ मा जहाज फेला पारेको दाबी गरेको थियो । ग्लोका मोराले खजानाको आधा भाग महासंघसँग रहने सर्तमा कोलम्बिया सरकारलाई भग्नावशेषको स्थानको जानकारी दियो।

यद्यपि, कोलम्बियाले सन् २०१५ मा आफ्नो नौसेनाले आफ्नै प्रयासमा अर्को ठाउँमा भग्नावशेष फेला पारेको बताएको थियो। राष्ट्रपति गुस्ताभो पेट्रो २०२६ मा आफ्नो कार्यकाल सकिनुअघि भग्नावशेष निकाल्न चाहन्छन्।

पेट्रो सरकारले भग्नावशेषका लागि प्रयोगशाला बनाउने बताएको छ जहाँ सफा गरेपछि जहाजमा अध्ययन गर्न सकिनेछ । त्यसपछि राष्ट्रिय संग्रहालयमा राखिनेछ । गत वर्ष, गोताखोरहरूले भग्नावशेषसँग सम्बन्धित धेरै फोटोहरू सङ्कलन गरेका थिए।

दर्जनौं समुद्री जीवको बीचमा जहाज दुर्घटनासँगै सुनका सिक्का, इन्गोट्स, इँटा र चिनियाँ भाँडाकुँडाहरू देखिएका थिए। यी सबैको बीचमा, त्यहाँ डल्फिन छाप भएका बन्दुकहरू थिए, जसबाट भग्नावशेष पहिचान गरिएको थियो।

यो १६ औं देखि १८ औं शताब्दीको समयमा युरोप र अमेरिका बीच यात्रा गर्ने जहाजहरू मध्ये एक थियो। डुब्नुअघि यो जहाजले अमेरिकाबाट स्पेनसम्म खजाना बोकेको थियो । स्पेनले यो खजाना बेलायतविरुद्धको युद्धमा प्रयोग गर्न लागेको थियो।

सान जोस १४ जहाज र तीन स्पेनी युद्धपोतहरूको फ्लीटको नेतृत्व गर्दै ग्यालियन पोर्टोबेलो पनामाबाट प्रस्थान गर्यो । त्यसपछि उसले ब्रिटिश स्क्वाड्रनको सामना गर्यो । वास्तवमा, जुन ८ १७०८ मा शाही नौसेनाका अङ्ग्रेजी कमोडोर चार्ल्स वेगरले कार्टाजेनाबाट १६ माइल टाढा बारु नजिकै यो जहाजलाई ट्र्याक गरे।

यसपछि जहाज र यसका सबै सामानहरू कब्जा गर्ने निर्णय गरियो। तर सान जोसमा रहेको पाउडर म्यागजिनहरू विस्फोट भयो, जसले जहाजलाई कब्जा गर्न सक्नु अघि नै डुब्यो। बेलायती सरकारले स्पेनी फ्लीटलाई खजाना युरोपमा लैजान अनुमति दिएन ताकि यो युद्धको लागि प्रयोग गर्न नसकियोस्।