काठमाडौं । चन्द्रयान-३ लाई पृथ्वीबाट १३३ किलोमिटर X ३५,८२३ किलोमिटरको कक्षमा राखेको क्रायोजेनिक अपर स्टेज फर्केर उत्तर प्रशान्त महासागरमा अमेरिका नजिकै खसेको भारतको अन्तरिक्ष एजेन्सी इसरोले पुष्टि गरेको छ ।

यही भागले चन्द्रयान-३ लाई १४ जुलाई २०२३ मा माथि उल्लिखित कक्षमा राखेको थियो। त्यसबेलादेखि यो पृथ्वीको वरिपरि एउटै उचाइमा परिक्रमा गरिरहेको थियो। बिस्तारै ऊ पृथ्वीको नजिक आउँदै थियो।

यो भाग १५ नोभेम्बर २०२३ मा दिउँसो ३:४५ बजे अमेरिकाको तटबाट उत्तरतर्फ प्रशान्त महासागरमा खसेको हो। उत्तर अमेरिकी एयरोस्पेस डिफेन्स कमाण्ड (नोराड) ले यसलाई ट्र्याक गरिरहेको थियो।

ट्र्याक गरेपछि उसले इसरोसँग कुरा गरेर अन्तरिक्षबाट पृथ्वीमा आउने वस्तु पहिचान गरेको थियो । इसरोले पनि यसको पुष्टि गरेको छ।

इसरोले अन्तर-एजेन्सी स्पेस भग्नावशेष समन्वय समितिलाई भनेअनुसार कुनै पनि वस्तुलाई पृथ्वीको तल्लो कक्षाबाट फर्कन लगभग १२४ दिन लाग्छ। एलभीएम-३ एम ४ रकेटको यो भाग पनि लगभग त्यहि दिनमा पृथ्वीमा फर्कियो।

इसरोले पृथ्वीमा फर्कने क्रममा यो भाग अर्थात् क्रायोजेनिक अपर स्टेजलाई अन्तरिक्षमा निष्क्रिय पारिएको जनाएको छ ताकि कसैलाई हानी नहोस्। यसको मतलब यसबाट इन्धन हटाइयो।

रकेटको कुनै भाग अन्तरिक्षमा घुमेको भए प्रक्षेपणको केही समयपछि नै बाँकी सबै इन्धन निकालिने संयुक्त राष्ट्रसंघ र आइएडीसीको नियम हो । ताकि यदि यो पृथ्वीमा फर्कियो भने, यसको टक्करबाट कुनै दुर्घटना नहोस्। यसको शीर्षमा चन्द्रयान-३ राखिएको थियो। यसले उसलाई निर्धारित कक्षामा छोडेको थियो ।

क्रायोजेनिक माथिल्लो चरणको व्यास १३ फिट र लम्बाइ ४४ फिट थियो। त्यसभित्र २८ मेट्रिक टन इन्धन भरिएको थियो । सामान्यतया वैज्ञानिकहरूले यसलाई सी २५ भन्छन्। चन्द्रयान-३ को प्रक्षेपणको समयमा, यो भाग अधिक पर्यावरण अनुकूल बनाइएको थियो। जसले गर्दा प्रदूषण कम हुन्छ ।