काठमाडौं । अमेरिकामा एउटा अचम्मको घटना बाहिर आएको छ । उत्तर भर्जिनियामा बस्ने एक डाक्टरले ६१ वर्षपछि आफू अमेरिकी नागरिक नभएको थाहा पाए । अचम्मको कुरा के छ भने यी डाक्टरहरू जन्मदेखि नै अमेरिकामा बस्दै आएका छन् । र ३० वर्षदेखि मेडिकल अभ्यास गर्दै आएका छन् ।

यी डाक्टरको नाम सियावास सोभनी हो, जो जन्मदेखि नै उत्तरी भर्जिनियामा बस्दै आएका छन्। उनले वाशिंगटन पोस्टलाई भनेअनुसार जब उनले फेब्रुअरीमा नयाँ राहदानीका लागि आवेदन दिए, उनले अमेरिकी विदेश विभागबाट एउटा पत्र प्राप्त गरे। जसमा उनको बुबा इरानी दूतावासमा कूटनीतिज्ञ भएकाले उनलाई जन्मकै बेला नागरिकता दिन नहुने लेखिएको थियो ।

सोभनीले पनि आफ्नो राहदानी हरेक पटक नवीकरण भएको बताए । तर यस पटक राज्य विभागले अस्वीकार गरेको छ। अमेरिकी विदेश मन्त्रालयबाट प्राप्त पत्रमा कूटनीतिक प्रतिरोधात्मक क्षमता भएका अभिभावकबाट अमेरिकामा जन्मिएका व्यक्तिले जन्मसँगै अमेरिकी नागरिकता नपाउने उल्लेख छ ।

जुन कानून अन्तर्गत यो निर्णय लिइएको छ, त्यो व्यवस्था विरलै प्रयोग भएको छ । यस प्रावधान अन्तर्गत, विदेशी कूटनीतिज्ञहरूबाट जन्मेका बच्चाहरूलाई उनीहरूका आमाबाबुले स्थायी रूपमा संयुक्त राज्य अमेरिकामा बसोबास गर्न चाहँदैनन् भने उनीहरूलाई जन्मका आआधारमा अमेरिकी नागरिकता दिइँदैन।

कुनै पनि व्यक्तिले दुई तरिकाले अमेरिकी नागरिकता गुमाउन सक्छ। पहिलो व्यक्ति आफैंले अमेरिकी नागरिकता त्याग्न पाउँछ । कानुनअनुसार कुनै व्यक्तिले आफ्नो स्वेच्छाले अमेरिकी नागरिकता त्याग्न चाहेमा अमेरिकी दूतावास वा कूटनीतिक अधिकारीसमक्ष उपस्थित भई शपथ पत्रमा हस्ताक्षर गर्नुपर्नेछ।

दोस्रो विधि अप्राकृतिकीकरण हो । यस्तो त्यतिबेला हुन सक्छ जब कुनै व्यक्तिले गलत तरिकाले अमेरिकी नागरिकता प्राप्त गरेको हुन्छ र पछि थाहा हुन्छ कि उनी यसको लागि योग्य थिएनन्, तब उसको नागरिकता गुम्न सक्छ। यसबाहेक कुनै व्यक्तिले कानुन विपरीत कुनै काम गरेमा उसको नागरिकता पनि खोस्न सकिन्छ ।