काठमाडौं । भारतको सबैभन्दा ठूलो एडटेक प्लेटफर्म बाइजुको अवस्था दिनप्रतिदिन नाजुक बन्दै गएको छ र कम्पनीको आर्थिक संकट निरन्तर बढिरहेको छ । अवस्था यस्तो बनेको छ कि बाइजुससँग कर्मचारीलाई तलब दिने पैसा पनि छैन र नगदको अभावमा बाइजुका संस्थापक बाइजु रविन्द्रनले आफ्नो घर पनि धितो राखेका छन् । एक रिपोर्टमा यस्तो दाबी गरिएको हो ।

ब्लुमबर्गको रिपोर्ट अनुसार बाइजुका कर्मचारीहरुको तलब रोकिएको छ र कम्पनीमा नगदको अभाव बढ्दै गएको छ । कर्मचारीलाई तलब पाउन ढिलाइका बीच बाइजु रविन्द्रनले कर्नाटकको बेंगलुरुमा आफ्नो घर धितो राखेर पैसा उठाएका छन्, जहाँबाट कर्मचारीहरूलाई तलब दिइनेछ। एडटेक क्षेत्रको यो ठुलो कम्पनी बाइजुको आर्थिक संकट लामो समयदेखि चल्दै आएको र योसँगै कम्पनीले ऋण दिने संस्थासँग कानुनी लडाइँ पनि लडिरहेको छ ।

रिपोर्टले स्रोतलाई उद्धृत गर्दै बाइजु रविन्द्रनसँग बेंगलुरुमा आफ्नो परिवारको स्वामित्वमा रहेको दुईवटा घरहरू र एप्सिलोनमा निर्माणाधीन भिला छन्, जसलाई उनले १२ मिलियन डलर (लगभग १०० करोड रुपैयाँ) ऋणमा धितो राखेका छन्। यसबाट प्राप्त भएको रकम एडटेक कम्पनीले मूल कम्पनी थिंक एन्ड लर्न प्रालिका १५ हजार कर्मचारीको तलब भुक्तानीमा प्रयोग गरेको छ । तर, यस विषयमा बाइजुको व्यवस्थापनले अहिलेसम्म कुनै प्रतिक्रिया दिएको छैन ।

बाइजुको चलिरहेको आर्थिक संकटलाई हेर्ने हो भने यो एडटेक स्टार्टअपको करिब ८० करोड डलर ऋण छ र हालै बाइजुले १.५ अर्ब डलरको टर्म लोनको ब्याज तिर्न नसकेका कारण कानुनी लडाइँ पनि लडिरहेको छ । कम्पनीमा चलिरहेको उथलपुथल र नगद अभावका कारण बाइजुको भ्यालुएसन प्रभावित भएको बेला कर्मचारीको तलब संकट पनि गहिरिँदै गएको छ, त्यसलाई कम गर्न बाइजुका संस्थापक रविन्द्रनले यो ठूलो निर्णय गरेका छन् ।

आर्थिक संकटमा फसेको बाइजुका लागि फेमाले पनि नयाँ समस्याको सृजना गरिरहेको छ । भर्खरै, ईडी अनुसन्धानले पत्ता लगाएको थियो कि कम्पनीले २०११ देखि २०२३ सम्मको अवधिमा करिब २८,००० करोडको विदेशी प्रत्यक्ष लगानी (एफडीआई) प्राप्त गरेको छ। कम्पनीले सोही अवधिमा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीको नाममा करिब ९ हजार ७ सय ५४ करोड रुपैयाँ विदेश पठाएको छ । यस सम्बन्धमा कम्पनीका धेरै परिसरमा खोजी तथा नियन्त्रण अभियान पनि चलाइएको थियो ।

ईडीले कम्पनीविरुद्ध आएको उजुरीका आधारमा बाइजुविरुद्ध छानबिन सुरु गरेको थियो । निर्देशनालयले आफ्नो अनुसन्धानमा कम्पनीले आर्थिक वर्ष २०२०-२१ को वित्तीय विवरण तयार नगरेको र अनिवार्य रुपमा लेखा परीक्षण नगरेको पाइएको छ । ईडीका अनुसार कम्पनीले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्कको सत्यता पनि बैंकबाट प्रमाणित भईरहेको छ । अनुसन्धानका क्रममा कम्पनीका संस्थापक बाइजु रविन्द्रनलाई समेत धेरै पटक समन जारी गरिएको थियो ।