काठमाडौं । अमेरिकामा नाइट्रोजन ग्यासबाट कैदीलाई मृत्युदण्ड दिइनेछ । यो अमेरिकी इतिहासमा पहिलो पटक हुनेछ।

नाइट्रोजन ग्यासबाट मृत्युदण्ड दिने कैदीको नाम केनेथ यूजीन स्मिथ हो। उनलाई सन् १९९६ मा मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएको थियो । २०२२ मा उनलाई विषालु सुई पनि लगाइयो तर उनी बाँचे ।

स्मिथलाई हत्याको दोषी ठहर गरिएको छ। उनीसँग सन् १९८८ मा पैसा लिएर एक पुरुषकी श्रीमतीको हत्या गरेको आरोप लागेको थियो । मुद्दामा दुई जनालाई दोषी ठहर गरिएको छ ।

स्मिथलाई जनवरी २५ मा मृत्युदण्डको सजाय दिइने कार्यक्रम छ । उनका वकिलहरूले यसलाई अदालतमा चुनौती दिँदै यातना भनेका छन् । उनका वकिलहरूले स्मिथमाथि परीक्षण भइरहेको बताएका छन्। यो विधि जोखिमपूर्ण मात्र नभएर संवैधानिक उल्लंघन पनि भएको उनीहरूको तर्क छ ।

संयुक्त राष्ट्र संघले पनि यसमा आपत्ति जनाएको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघले यो सजायलाई अमानवीय र क्रूर भन्दै प्रतिबन्ध लगाउन आग्रह गरेको छ ।

तर, यो विधिले तत्काल बेहोस हुने सरकारको भनाइ छ । तर यसको विरोध गर्नेहरूले यो विधि पहिले कहिल्यै प्रयोग नगरेको भन्दै यसलाई ‘मानव प्रयोग’सँग तुलना गरेका छन्।

समाचार एजेन्सीका अनुसार सबैभन्दा पहिले स्मिथलाई स्ट्रेचरमा सुताइनेछ । यसपछि उनको अनुहारमा मास्क लगाइनेछ। यो त्यही प्रकारको मास्क हुनेछ जुन कुनै पनि उद्योगमा काम गर्ने कामदारहरूलाई अक्सिजनको उचित आपूर्तिको लागि प्रयोग गरिन्छ।

त्यसपछि उनको अन्तिम इच्छा सोधिनेछ । नाइट्रोजन ग्यास अन्तिममा छोडिनेछ। नाइट्रोजन मास्क मार्फत सीधै उनको शरीर भित्र जान्छ। मास्क लगाएकाले अक्सिजन नपाएर मर्नेछन् ।

उसलाई कम्तिमा १५ मिनेटको लागि मास्क मार्फत नाइट्रोजन दिइनेछ। सरकारी वकिलले नाइट्रोजन ग्यासका कारण उनी केही सेकेण्डमै बेहोस हुने र केही मिनेटमै मृत्यु हुने बताए ।

नाइट्रोजन ग्यासको न कुनै रंग छ न कुनै गन्ध। हामीले लिने सासमा पनि ७८% नाइट्रोजन ग्यास हुन्छ। तर हामीले अक्सिजन पनि सँगै लिएर जाने भएकाले यो खतरनाक होइन ।

तर अक्सिजन नहुँदा यो खतरनाक हुन्छ। यदि अक्सिजनको आपूर्ति बन्द भयो र हावामा १००% नाइट्रोजन छ भने, जो कोहीको मृत्यु हुन सक्छ। स्मिथ यसरी मर्नेछन्। उनले अक्सिजन पाउने छैनन् ।

स्मिथका वकिलहरूले अदालतमा सरकारले प्रयोग गरिरहेको मास्क एयर टाइट नभएको र यसबाट अक्सिजन चुहने खतरा रहेको तर्क गरेका छन् । उनीहरूले स्मिथको मृत्यु सम्भव छैन र उनी कोमामा जान सक्छन् भन्ने तर्क गरेका छन् ।

अमेरिकामा अहिलेसम्म विषको सुई लगाएर मृत्युदण्ड दिइँदै आएको छ । तर अहिले मृत्युदण्ड दिने नयाँ तरिकाको खोजी भइरहेको छ । २०१८ मा अलाबामासँगै मिसिसिपी र ओक्लाहोमाले पनि नाइट्रोजनद्वारा मृत्युदण्डलाई अनुमोदन गरे।

नोभेम्बर २०२२ मा, स्मिथलाई विषालु सुई दिएर मृत्युदण्ड दिने प्रयास गरियो। तर डाक्टरहरुले उनको नसा पत्ता लगाउन सकेनन् । यही कारणले उनको मृत्युदण्ड स्थगित भएको हो । स्मिथका वकिलहरूले उनलाई चार घण्टासम्म बाँधेर राखिएको दाबी गरेका थिए ।

संयुक्त राष्ट्रसंघको मानवअधिकार परिषद्ले मृत्युदण्डका लागि यस्तो कार्यविधि अपनाएकोमा आपत्ति जनाएको छ । संयुक्त राष्ट्र संघले यसलाई अमानवीय र क्रूर भनेको छ।