काठमाडौं । जनवरी ३० मा भएको चण्डीगढ मेयरको चुनावमा बीजेपीको जितपछि आम आदमी पार्टी र कांग्रेस अदालतमा पुगेका थिए।

आम आदमी पार्टी र कांग्रेसले निर्वाचन गराउने अधिकारीले यो निर्वाचनमा धाँधली गरेको र संख्यात्मक शक्ति नभए पनि बीजेपीको जित घोषणा गरेको आरोप लगाएका थिए ।

संख्या आम आदमी पार्टी र कांग्रेसको पक्षमा थियो तर उनीहरूको आठ मत अवैध घोषित गरियो। आप र कांग्रेसले बदर घोषणालाई धाँधली भएको बताएका छन् ।

आम आदमी पार्टी र कांग्रेस पहिले पञ्जाब हरियाणा उच्च अदालत पुगेका थिए, जहाँबाट राहत नपाएपछि सर्वोच्च अदालत पुगेका थिए।

सर्वोच्च अदालतले सोमबार यस मुद्दामा सुनुवाइ गर्दै कडा टिप्पणी गरेको छ ।

भारतका प्रधानन्यायाधीश डीवाई चन्द्रचूडले भने, ‘यो लोकतन्त्रको उपहास हो । त्यहाँ जे भयो त्यसले हामी स्तब्ध छौं। यसरी लोकतन्त्रको हत्या हुन दिनु हुन्न ।’

सर्वोच्च अदालतले निर्वाचन सञ्चालन गर्ने अधिकारी अनिल मसिहलाई पनि कडा आलोचना गरेको छ ।

समाचार एजेन्सी पीटीआईका अनुसार सर्वोच्च अदालतले चुनावी धाँधलीको मामिलामा चण्डीगढ प्रशासन र नगर निगमलाई नोटिस पनि जारी गरेको छ।

चुनावको दिनको भिडियो पनि सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भएको छ ।

निर्वाचन प्रक्रियाका क्रममा सार्वजनिक भएका भिडियोमा निर्वाचन अधिकृतले मतपत्रमा हस्ताक्षर वा केही लेखेको देख्न सकिन्छ ।

विपक्षी दलहरूले मतपत्रमा पीठासीन अधिकारीले चिन्ह लगाएको आरोप लगाउँदै आएका छन्, जसलाई पछि अवैध घोषित गरिएको थियो ।

यी मतपत्र अवैध घोषित हुनुको कारणबारे निर्वाचन प्रक्रियामा केही बताइएको थिएन । यी भिडियोहरूमा सर्वोच्च अदालतले भिडियो रेकर्डिङ र मतपत्र सुरक्षित गर्न भनेको छ।

भिडियो हेरेपछि प्रधानन्यायाधीश डिवाई चन्द्रचुडले निर्वाचन अधिकारीबारे भने, ‘मतपत्रमा छेडछाड भएको प्रष्ट देखिन्छ । के यसरी चुनाव हुन्छ ? यो मान्छेलाई कारबाही हुनुपर्छ। उनी किन क्यामेरातिर हेरिरहेका छन् अनि किन भगौडा जस्तै भागे ?’

चन्द्रचुडले भने, ‘निर्वाचन अधिकारीले मतपत्रमा फेरबदल गरेको देखियो । के यो रिटर्निङ अफिसरको व्यवहार हो? उनी क्यामेरा हेर्छन् र मतपत्रमा छेडछाड गर्छन्। उनलेले ट्रेमा तल क्रस चिन्ह भएको मतपत्र राख्छन्। उनले मतपत्रलाई क्रस लगाएर बिगार्छन् र क्यामेरातिर हेर्छन्। उनलाई भन्नुहोस् कि सर्वोच्च अदालतले उनलाई हेरिरहेको छ। यसरी लोकतन्त्रको हत्या हुन दिन्नौं । मुलुकमा स्थायित्व ल्याउने सबैभन्दा महत्वपूर्ण शक्ति निर्वाचन प्रक्रियाको शुद्धता हो ।’

यो मुद्दाको सुनुवाइ गर्ने इजलासमा चन्द्रचुडका अलावा न्यायाधीश जेबी पर्दिवाला र न्यायाधीश मनोज मिश्र रहेका छन् ।

चण्डीगढ मेयर चुनावमा आम आदमी पार्टीका उम्मेदवार कुलदीप कुमारको तर्फबाट सर्वोच्च अदालतमा यो याचिका दायर गरिएको हो।

सर्वोच्च अदालतले निर्वाचन अधिकृतलाई फेब्रुअरी १९ मा हुने सुनुवाइमा उपस्थित भई आचरण स्पष्ट गर्न आदेश दिएको छ ।

प्रधानन्यायाधीशका तर्फबाट सोलिसिटर जनरल तुषार मेहता सर्वोच्च अदालतमा हाजिर भएका छन् ।

अदालतले फेब्रुअरी ७ मा हुने चण्डीगढ नगरपालिकाको बैठकमा पनि रोक लगाएको छ । यसै दिन बजेट पनि पेस हुने भएको थियो ।

जनवरी ३० मा चुनावी नतिजा आउँदा आम आदमी पार्टी र कांग्रेस उच्च अदालत पुगेका थिए ।

तर उच्च अदालतले राहत दिन अस्वीकार गरेको थियो । उच्च अदालतले चण्डीगढ प्रशासन सहित सम्बन्धित अधिकारीहरूलाई तीन हप्ताभित्र जवाफ पेश गर्न भनेको थियो।

उच्च अदालतले आप र कांग्रेसको पुनः निर्वाचनको माग पनि खारेज गरेको थियो ।

सर्वोच्च अदालतले मेयर निर्वाचन प्रक्रियासँग सम्बन्धित कागजात र भिडियो उच्च अदालतमा पेश गर्न आदेश दिएको छ ।

ट्रिब्यून रिपोर्टका अनुसार सर्वोच्च अदालतले निर्वाचन प्रक्रियाको पवित्रता कायम राख्न उच्च अदालतले अन्तरिम आदेश दिनुपर्ने अवस्था रहेको तर उच्च अदालतले त्यो आदेश दिन नसकेको बताएको छ ।

चण्डीगढको मेयर चुनावमा सर्वोच्च अदालतको टिप्पणीपछि कांग्रेस नेतृ प्रियंका गान्धीले भाजपालाई निशाना बनाएकी छन्।

प्रियंका गान्धीले लेखेकी छिन्, “यो टिप्पणीले चण्डीगढको मेयरको चुनावमा कसरी लोकतन्त्रको हत्या भयो भन्ने देखाउँछ। जनताको आवाजलाई दबाउन भाजपाले लोकतन्त्रलाई कुल्चिरहेको छ, यो अब देशका जनताको अगाडि छ। जनतासँग मात्रै उचित जवाफ छ।”

चण्डीगढ मेयरको चुनावमा कांग्रेस र आम आदमी पार्टी एकसाथ लडेका थिए । यसअन्तर्गत मेयरमा आम आदमी पार्टीका उम्मेदवार र उपमेयरमा कांग्रेसका उम्मेदवारहरु प्रतिस्पर्धामा थिए ।

चुनावअघि नै यी दुवै दलले यसलाई भारत गठबन्धनको पहिलो चुनावी प्रतिस्पर्धा भनेका थिए ।

चुनावी नतिजा बीजेपीको पक्षमा आएपछि दिल्लीका मुख्यमन्त्री अरविन्द केजरीवाल, पञ्जाबका मुख्यमन्त्री भगवन्त मानलगायत कांग्रेसका धेरै नेताहरूले चुनावमा धाँधली भएको आरोप लगाएका थिए।

राहुल गान्धीले जनवरी ३० मा ट्वीट गरेका थिए, “मेयर चुनावमा सारा संसारको अगाडि लोकतन्त्रलाई मार्ने बीजेपीले दिल्लीमा सत्तामा रहन के गर्छ, त्यो कल्पनाभन्दा बाहिर छ। वर्षौंअघि आजकै दिन गोडसेले गान्धीजीको हत्या गरेका थिए र आज गोडसेवादीहरूले उहाँको आदर्श र संवैधानिक मूल्यको बलिदान दिएका छन् ।”

भाजपाका राष्ट्रिय अध्यक्ष जेपी नड्डाले चुनावी नतिजापछि सामाजिक सञ्जालमा पार्टीलाई बधाई दिँदै लेखेका छन्, ‘मेयरको चुनाव जितेकोमा भाजपाको चण्डीगढ इकाईलाई बधाई छ। चण्डीगढमा प्रधानमन्त्री मोदीको नेतृत्वमा कीर्तिमानी विकास भएको छ। भारत गठबन्धनले आफ्नो युद्ध लडे र अझै पनि भाजपासँग हारे। यसले उनीहरूको अंकगणित र रसायनले काम गरिरहेको छैन भनेर देखाउँछ।

चण्डीगढ नगरपालिकामा भाजपाका १४ काउन्सिलर छन्।

सदनमा अकाली दलको एक मात्र पार्षद छन् । यसबाहेक चण्डीगढका सांसदलाई पनि यस चुनावमा मतदान गर्ने अधिकार छ। यो सांसद भाजपाकी किरण खेर हुन् ।

अर्थात् बीजेपीका १४ पार्षद, एक सांसद र शिरोमणि अकाली दलका एक पार्षदको मिलेर १६ मत छ ।

आम आदमी पार्टीका १३ पार्षद छन् भने कांग्रेससँग ७ जना पार्षद छन् । यसको मतलब भारत गठबन्धनले कुल २० मत पाएको थियो।

तर जब निर्वाचन अधिकृत अनिल मसिहले चण्डीगढ नगरपालिका चुनावको नतिजा घोषणा गरे, भाजपाका मनोज सोनकर विजयी भए। मनोजले १६ मत पाए । कांग्रेस–आपका उम्मेदवार कुलदीप टिटाले १२ मत पाए ।

यस निर्वाचनमा आठ मत बदर घोषित भएको थियो। तर, यी आठ मतको गणना किन बदरको रूपमा गरियो भन्नेबारे निर्वाचन प्रक्रियामा केही बताइएको छैन ।

चण्डीगढ नगरपालिकामा कुल ३५ सिट छन्। यो विवादको केन्द्रमा आएका निर्वाचन अधिकृत अनिल मसिहले समाचार एजेन्सी एएनआईसँग कुरा गरे ।

अनिल मसिहले भने, ‘मेयर निर्वाचन प्रक्रिया शान्तिपूर्ण रुपमा चलिरहेको थियो । सांसदको मतसहित करिब ३६ मत परेको थियो । जब हामीले मतपत्र जारी गर्दै थियौं, आम आदमी पार्टी र कांग्रेसका पार्षदहरूले मतपत्रमा कतै चिन्हहरू छन् भनेर चिन्तित थिए, त्यसैले तिनीहरूले लगभग ११ मतपत्रहरू परिवर्तन गर्न आग्रह गरे। मैले उनको आग्रहलाई सम्मान गरें। मैले उनीहरूको ११ वटा मतपत्र अलग राखें र उनीहरूलाई ११ वटा नयाँ मतपत्र जारी गरें । मतदान भएपछि मतगणना सुरु भएको थियो ।’

अनिल मसिहले भने, ‘मैले प्रक्रियाअनुसार नतिजा घोषणा गरेँ कि १६ भोट बीजेपी, १२ आम आदमी पार्टी र आठ मत बदर भएको थियो । घोषणा हुने बित्तिकै, मैले बीजेपीका पोलिंग एजेन्ट सौरभ जोशी र आम आदमी पार्टी-कांग्रेसका पोलिंग एजेन्ट योगेश धिङ्ग्रालाई अगाडि आएर यी सबै मतपत्रहरू जाँच गर्न अनुरोध गरें। तर कागज जाँच्नुको सट्टा यी कांग्रेस र आम आदमी पार्टीका मानिसहरू उफ्रिए। उनीहरु आएर मतपत्र खोसेर च्याते ।”

निर्वाचन अधिकृत अनिल मसिहले जवाफ दिएका थिए, ‘मतपत्रमा टिक मार्क वा चिन्ह हुनु हुँदैन। मतदान पछि हामीले ती चिन्हहरू फेला परेका आठ मतपत्रहरू अवैध घोषित गर्यौं।’