काठमाडौं। सामान्यतया, मानव शरीरले उत्पादन गर्ने पिसाबको मात्रा रातमा घट्ने गर्दछ। यसले अधिकांश मानिसहरूलाई पिसाब नगरी ६ देखि ८ घण्टा सुत्न सक्छन्। तर कतिपय मानिसहरु निद्राबाट ब्युझिएर राति पिसाब फेर्ने गर्छन् । यसले निद्राको चक्रलाई बाधा पुर्‍याउन सक्छ।

राति एक पटकभन्दा बढी पिसाब गर्न उठ्नुलाई चिकित्सकीय भाषामा नोक्टुरिया भनिन्छ । यसलाई नोक्टुरिया युरिनरी फ्रिक्वेन्सी पनि भनिन्छ।सामान्यतया यो समस्या ६० वर्षपछि मानिसमा देखिन्छ । तर कहिलेकाहीँ यो लक्षणले अन्य समस्याका कारण पनि मानिसहरूलाई सताउन थाल्छ। यसका विभिन्न कारण हुन सक्छन्।

तपाईलाई राति एक पटक पिसाब गर्न उठ्नु सामान्य कुरा हो तर यदि तपाई बारम्बार पिसाब फेर्नुहुन्छ भने यो कुनै न कुनै रोगको संकेत हुन सक्छ ।

धेरैलाई राति पटक पटक पिसाब लाग्दा उनीहरुको निद्रामा गडबड मात्र हुँदैन, चिडचिडापन, तनाव लगायतका धेरै गम्भीर रोगहरु पनि बिस्तारै शरीरमा प्रवेश गर्न थाल्छन् । यो जुनसुकै उमेरमा हुनसक्ने भए पनि ५० वर्षभन्दा माथिका मानिसमा यो समस्या बढी देखिन्छ ।

अमेरिकाको नेशनल हेल्थ सर्भिसको एक रिपोर्टमा बारम्बार पिसाब फेर्न समस्या मूत्रमार्गमा बढ्दो ट्युमरले पनि हुनसक्ने बताएको छ ।

वास्तवमा, नोक्टुरिया प्रोस्टेट क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने विकिरणको साइड इफेक्ट पनि हुन सक्छ। विज्ञहरुका अनुसार राति दुई पटकभन्दा बढी शौचालय जानुले धेरै ठूला रोगको संकेत गर्छ । यस्तो अवस्थामा, ढिलाइ नगर्नुहोस् र निश्चित रूपमा चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्।

राति बारम्बार पिसाब लाग्नुको पछिको कारण यस्तो पनि हुनसक्छ:

मूत्राशय क्षमता कमः पिसाब थैलीको क्षमता घट्यो भने राति बारम्बार पिसाब लाग्ने समस्या हुन थाल्छ । धेरै पटक पिसाब थैली सुन्निने, पिसाब फेर्न बाधा हुने आदि कारणले राति पिसाबथैली खाली गर्न पटक पटक हिड्नु पर्ने हुन्छ ।

यूटीई अर्थात् युरिनरी ट्र्याक्ट इन्फेक्सन महिलामा धेरै सामान्य छ। यो सामान्यतया सार्वजनिक शौचालय प्रयोग संग बढ्छ। युटीईका कारण बारम्बार पिसाब लाग्ने समस्या हुन थाल्छ । पिसाब फेर्दा दुख्ने, उच्च ज्वरो आउने आदि लक्षण देखिन्छन् ।

प्रोस्टेट वृद्धिः राति बारम्बार शौचालय जानु पनि प्रोस्टेट क्यान्सरको लक्षण हुन सक्छ। प्रोस्टेट पुरुषमा मूत्रमार्ग नजिकै पाइने ग्रन्थी हो। प्रोस्टेटमा ट्युमरका कारण युरिन नली प्रभावित हुन्छ, यसको लक्षण लामो समयपछि देखिने गर्छ । पुरुषहरु धेरै वर्षसम्म यस्तो अवस्थामा रहन्छन्, यदि तपाईलाई पनि यस्तो भइरहेको छ भने चिकित्सकसँग परामर्श लिनुहोस् ।

रजोनिवृत्ति समस्याः धेरै पटक, जब महिलाहरू रजोनिवृत्तिबाट जान्छ, तिनीहरूको शरीरमा एस्ट्रोजन उत्पादन कम हुन्छ जसको कारण मूत्रनलीमा परिवर्तन हुन थाल्छ। यसबाहेक, यो समस्या बच्चा जन्माउने र कम्मरमा कमजोरीका कारण पनि हुन्छ।

हृदय रोगको संकेतः जब तपाईको मुटुले राम्रोसँग पम्प गर्न सक्दैन, यसले शरीरमा विशेष गरी खुट्टाको जोर्नी वरिपरि तरल पदार्थ जम्मा हुन्छ। यसका कारण सूजन पनि देख्न सकिन्छ। यस्तो अवस्थामा राती सुत्दा शरीरबाट अतिरिक्त तरल पिसाबथैलीमा जान थाल्छ र छिटो भरिन थाल्छ । यसले तपाईंलाई ब्यूँझाउँछ। मुटु र मृगौला समस्याहरू राति मिर्गौलामा धेरै तरल पदार्थ जम्मा हुन्छ, जसका कारण बारम्बार शौचालय जाने गर्छ ।

मधुमेह इन्सिपिडसः यसमा बारम्बार तिर्खा लाग्छ, जसका कारण बारम्बार शौचालय जानुपर्छ ।

गर्भावस्थाः गर्भावस्थामा पाठेघर ठूलो हुन थाल्छ, जसका कारण पिसाबथैलीमा दबाब बढ्छ र बारम्बार शौचालय जानुपर्छ ।

उच्च रक्तचापः उच्च रक्तचापको औषधिले मिर्गौलामा अतिरिक्त तरल पदार्थ निकाल्न दबाब सिर्जना गर्छ, जसका कारण बारम्बार शौचालय जानुपर्छ । यसले पनि नोक्चुरिया निम्त्याउँछ