काठमाडौं । अमेरिकाको सबैभन्दा प्रसिद्ध पनडुब्बी मध्येको एक युएसएस हार्डरको भग्नावशेष ८० वर्षपछि दक्षिण चीन सागरमा फेला परेको छ । यो दोस्रो विश्वयुद्धमा २९ अगस्ट १९४४ मा शत्रुको आक्रमणमा डुबेको थियो । विमानमा ७९ जना चालक दलका सदस्य थिए जसको मृत्यु भएको थियो ।

फिलिपिन्सको लुजोन टापुबाट ३ हजार फिट तल पनडुब्बीको भग्नावशेष फेला परेको छ । अमेरिकाको नौसेना इतिहास हेरिटेज कमाण्डले यो जानकारी दिएको हो। आक्रमणको ८० वर्ष भइसक्दा पनि पनडुब्बीको अधिकांश भाग जोडिएकै अवस्थामा रहेको उसले बताएको छ ।

अमेरिकी मिडिया सीएनएनका अनुसार डुब्नुअघि अमेरिकाले यो पनडुब्बीलाई जापानी सेनाको कब्जाबाट फिलिपिन्सलाई फिर्ता लिन प्रयोग गरिरहेको थियो । यो त्यही अमेरिकी पनडुब्बी थियो जसले दोस्रो विश्वयुद्धमा सबैभन्दा बढी जापानी युद्धपोत डुबाएको थियो ।

आफ्नो अन्तिम मिसनमा युएसएस हार्डरले ३ जापानी युद्धपोतहरू डुबाएको थियो। यसपछि अर्को ४ दिनभित्रै उसले अन्य दुई युद्धपोतलाई निकै हदसम्म नष्ट गरिदिएको थियो । यस पछि, जापानी सेना आफ्नो युद्ध योजना परिवर्तन गर्न बाध्य भयो। यो उनीहरूको हारको प्रमुख कारण थियो ।

२४ अगस्ट १९४४ मा, हार्डरले जापानी एस्कर्ट जहाज सीडी-२२ सँगको लडाईमा ३ वटा टारपेडोहरू प्रहार गरेको थियो । तर, उनीहरुले लक्ष्य गुमाए । यसपछि जापानी जहाजले यो पनडुब्बीलाई डुबायो । सीएनएनका अनुसार युद्धको समयमा आफ्नो पहिलो चार गस्तीमा, यो पनडुब्बीले १४ जापानी युद्धपोत र व्यापारी जहाजहरू नष्ट गरेको थियो।

केहि महिनाको खोजी पछि, युएसएस हार्डर जनवरी २, १९४५ मा हराएको घोषणा गरियो। यसपछि जनवरी २० मा यसलाई अमेरिकी नौसेनाको दर्ताबाट पनि हटाइयो। वास्तवमा, फिलिपिन्स दोस्रो विश्वयुद्धमा अमेरिका र जापान बीचको युद्धको मुख्य बिन्दु थियो।

‘हराएको ५२ प्रोजेक्ट’ अन्तर्गत युएसएस हार्डर फेला परेको छ । यो परियोजना टिबुरोन सब्सिया कम्पनीका सीईओ टिम टेलरले सुरु गरेका हुन्। उनहरूको लक्ष्य युद्धको समयमा डुबेका ५२ अमेरिकी पनडुब्बीहरू फेला पार्नु हो। यो कम्पनीले हालसम्म दोस्रो विश्वयुद्धका ६ वटा पनडुब्बी पत्ता लगाएको छ ।

हार्डर पनडुब्बी पहिलो पटक २ डिसेम्बर १९४२ मा सेवामा ल्याइएको थियो। यस पनडुब्बीको कप्तान अमेरिकी कमाण्डर स्यामुएल डी. डेली थिए। हार्डरले दोस्रो विश्वयुद्धमा आफ्नो सेवाको लागि राष्ट्रपतिको एकाइ उद्धरण प्राप्त गरेको थियो । कमाण्डर डेलीलाई अमेरिकी सेनाको सर्वोच्च सम्मान ‘मेडल अफ अनर’ प्रदान गरिएको थियो।