काठमाडौं। महिनावारी हाम्रो महिलाको जीवनको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भाग हो। बढ्दो उमेरसँगै पिरियड्स चक्र सुरु हुन्छ। त्यसैगरी ४५ देखि ५० वर्षको उमेरमा महिनावारीको चक्र समाप्त हुन्छ । यो अवस्थालाई रजोनिवृत्ति भनिन्छ।

रजोनिवृत्तिले महिलाहरूमा धेरै शारीरिक र मानसिक परिवर्तनहरू ल्याउँछ। रजोनिवृत्ति अघि महिलाहरूले अनुभव गर्ने अवधिलाई सरल भाषामा पेरिमेनोपज भनिन्छ।

पोषणविद् तथा स्वास्थ्य विज्ञ भन्छन् जब महिलालाई उमेर नपुग्दै महिनावारीसँग सम्बन्धित समस्या आउन थाल्छ, त्यसलाई पेरिमेनोपज भनिन्छ । पेरिमेनोपजसँग सम्बन्धित सबै जानकारी यस लेखमा थप जानकारी गरौं।

पेरिमेनोपज भनेको के हो :
पेरिमेनोपज भनेको महिलाको शरिरको प्रजनन वर्षको अन्त्य हुने समय हो । पेरिमेनोपजको अवधि ५ देखि १० वर्षको बीचमा हुन्छ। पेरिमेनोपजको समयमा, कहिलेकाहीँ महिलाहरूलाई महिनावारी हुन सक्छ, कहिलेकाहीँ उनीहरूलाई नहुन सक्छ।

प्रायजसो अवस्थामा, पेरिमेनोपजको समयमा, महिलाहरूको महिनावारी २ देखि ३ दिनसम्म रहन्छ। यो अवधिमा महिलाको पाठेघरको कार्य सुस्त हुन थाल्छ । पेरिमेनोपजको समयमा, महिलाको शरीरमा एस्ट्रोजेन सहित धेरै हार्मोनको उत्पादन कम हुन्छ। जसका कारण महिलाको प्रजनन क्षमतामा ह्रास आउँछ ।

पेरिमेनोपजका लक्षणहरूः
पेरिमेनोपजका लक्षणहरू महिलापिच्छे फरक–फरक हुन सक्छन्। कतिपय अवस्थामा, महिलाहरूले पेरिमेनोपजको लक्षणहरू आफैंमा याद गर्दैनन् र डाक्टरको मद्दत लिनुपर्छ। सामान्यतया, पेरिमेनोपजको समयमा महिलाहरूले निम्न लक्षणहरू हुने गर्दछ।

-ध्यान केन्द्रित गर्न समस्या हुन।

-मूड स्विङ्स।

-सेक्स गर्न चाहँदैनन्।

-टाउको दुख्ने।

-अत्यधिक पसिना आउनु, मुटुको धड्कन बढ्नु।

-यौन अंगमा सुख्खापन।

-निद्रामा समस्या वा अत्यधिक निद्रा।

-मांसपेशीको दुखाइ।

-ब्रेन फॉगको कारणले चीजहरू सम्झन गाह्रो हुनु।

पेरिमेनोपजका कारण: विज्ञहरू भन्छन् कि पेरिमेनोपज हरेक महिलाको जीवनको एक हिस्सा हो। यसबाट आत्तिनु पर्दैन । पेरिमेनोपजको समयमा, अण्डाशयबाट अण्डाहरू निस्कने गति सुस्त हुन्छ र कहिलेकाहीँ पूर्ण रूपमा रोकिन्छ। जसका कारण महिलाहरुले धेरै किसिमका समस्याहरुको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ ।

पेरिमेनोपज कसरी उपचार गरिन्छः
विज्ञहरुका अनुसार पेरिमेनोपज भनेको औषधिबाट निको हुने रोग होइन । याे एक अवस्था हाे। पेरिमेनोपजको समयमा हुने समस्याहरू रोक्न हार्मोन थेरापीको सहारा लिन सकिन्छ। जीवनशैली र खानपानमा परिवर्तन गरेर यसलाई निको पार्न सकिन्छ ।

पेरिमेनोपजको बेला महिलाहरूले के गर्नुपर्छः
–‘पेरिमेनोपजको बेला महिलाले रजोनिवृत्तिको बेला आउने समस्याबाट बच्न आफ्नो जीवनशैली र खानपानमा परिवर्तन गर्नुपर्छ ।

–पेरिमेनोपजको समयमा महिलाहरूले तौल घटाउन र पातलो शरीरको पछि दौडनुको सट्टा आफ्नो तौल सन्तुलित गर्ने बारे सोच्नु पर्छ। ३५ वर्ष पुगेपछि महिलाले हप्तामा कम्तीमा ३ घण्टा योगा, कार्डियो र दौडजस्ता व्यायाम गर्नुपर्ने विज्ञहरू बताउँछन् ।

–पेरिमेनोपजको समयमा मानसिक समस्या र तनावबाट बच्नुपर्छ। यस समयमा महिलाहरूले आफ्नो नियमित कामबाट विश्राम लिनुपर्छ र आफूलाई बढी समय दिनुपर्छ।

– यो अवधिमा धेरै महिलाको तौल बढ्छ र यसलाई कायम राख्न डाइटिङ गर्न थाल्छन् । विज्ञ भन्छन् ‘पेरिमेनोपजको बेला महिलाले आफ्नो खानपानमा विशेष ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ । यस्तो बेला बदाम र बदामलाई आफ्नो दैनिक आहारको हिस्सा बनाउनुहोस्।

यस बाहेक महिनावारी हुनुभन्दा १० दिन अगाडि कालो किसमिस र केसरको पानी खानुहोस् । यदि तपाई सधैं दुखी वा सुस्त महसुस गर्नुहुन्छ भने, कालो किशमिश मिसाएर दही खानुहोस्। यसो गर्दा तपाईलाई राम्रो महसुस हुनेछ।