काठमाडौं । हाम्रो संसारमा धेरै प्रकारका जीवहरूले सन्तान जन्माउन यौन सम्पर्क राख्छन् । कुकुर, बिरालो, चरा, मौरी र हामी मानिस पनि यसै वर्गमा पर्छौं । तर के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ – कुन जनावरले पहिलो पटक यौनसम्पर्क राखेको थियो होला ?

यो प्राणी समुद्री स्पन्ज हुन्। यिनीहरूले समुद्रमा शुक्रकीट र अण्डा छोडेर पानी भित्र नयाँ स्पन्ज लार्भा बनाएका थिए । यद्यपि, वैज्ञानिकहरूले यो रहस्यको वास्तविक मिति खोजिरहेका छन्। तर हालसम्म प्राप्त जानकारी अनुसार स्पन्ज एक मात्र यस्तो जनावर हो जसले पहिलो पटक यौन सम्बन्ध राखेको थियो।

लाइभ साइन्समा प्रकाशित रिपोर्ट अनुसार हवाई विश्वविद्यालयका वैज्ञानिकहरूले यो पत्ता लगाएका छन्। लगभग ८०० मिलियन वर्ष पहिले स्पंजहरूले यौन सम्बन्ध राख्दैनथे । यौनसम्पर्क गरेपछि एउटा पार्टनरले अर्को पार्टनरलाई मार्ने गर्थे । युनिभर्सिटी अफ आयोवाका जीवविज्ञानका एसोसिएट प्रोफेसर जोन लङ्ग्सडनले भने – ‘पहिलो पटक यौनसम्पर्क गर्ने जीवहरूले यसअघि पनि यौनसम्पर्क गर्दै आएका थिए होलान् । हामीले केवल पत्ता लगाउनुपर्छ । जुन सहज छैन ।’

जोन लङ्ग्सडनले भने – ‘हामीले यसको अनुसन्धान गर्न मायोसिस जाँच गरेका थियौं। अर्थात्, कोशिकाहरू टुक्रिएर बन्ने प्रजनन कोशिकाहरूलाई युकेरियोट भनिन्छ। यो कोशिका भित्र पाइने न्यूक्लियस हो। बिरुवा, जनावर वा फंगस जस्तै। त्यसपछि पहिलो युकेरियोट्स कहिले उत्पन्न भयो ? भन्ने प्रश्न उठ्यो ।

युकेरियोट्सले मात्रै बताउन सक्छ कि कुन जनावरले पहिलो पटक यौनसम्पर्क गरेको थियो। उत्तर हो – करिब २०० करोड वर्ष पहिले । यो त्यो समय थियो जब एक सामान्य ब्याक्टेरियाले यसरी आपसमा केही आनुवंशिक जानकारी आदानप्रदान गर्न थाले। तर यसलाई यौन सम्पर्क भन्न मिल्दैन । किनभने यो शारीरिक होइन।

मानिस वा धेरै जनावरहरूले जस्तै शारीरिक यौन सम्पर्क पहिलो पटक कहिले भयो ? त्यसको अनुसन्धान सुरु भयो । घनिष्ठ यौन प्रजननको प्रारम्भिक प्रमाण डेभोनियन कालमा अस्तित्वमा रहेका प्लाकोडर्म माछाहरूबाट आउँछ। यो लगभग ४१९ मिलियन वर्ष पहिले देखि ३५९ मिलियन वर्ष पहिले भएको थियो।

भाले माइक्रोब्याचियस डिकी माछामा विशेष क्लस्परहरू थिए। जसले लिंग जस्तै काम गर्दथे । यसले पोथी माछालाई भित्री रूपमा उर्वर गर्न मद्दत गर्यो। महिला शरीरमा क्लास्परलाई समर्थन गर्न अंगहरू थिए। यी माछाहरू समुन्द्रमा सेक्स गर्दा डुब्ने गर्थे । यसपछि सन्तान हुँदा पनि भाले र पोथी माछाहरू एकै किसिमले डुब्ने गर्थे ।

यदि एउटै जीवले मात्र बच्चा जन्माउँछ अर्थात एसेक्सुअल प्रजनन् हुन्छ भने त्यो प्राणीको मात्र जीन बच्चा भित्र आउँछ। तर जब भाले र पोथीले यो काम सँगै गर्छन्, दुवैको जीन बच्चामा आउँछ। जसले बच्चालाई भविष्यको वातावरणमा बाँच्नको लागि बल र क्षमता प्रदान गर्दछ। शार्कहरू एसेक्सुअल हुन्छन्। जेली फिशले आफ्नो क्लोन बनाउँछ। तर यौन प्रजनन गरेर बच्चा जन्माउवदा वातावरणमा हुने परिवर्तनबाट पनि बच्न सकिन्छ।