काठमाडौं। आप्रवासी श्रमिकहरूको ठूलो समुदायको घर रहेको साउदी अरेबियाले श्रम प्रणालीअन्तर्गत काम गर्नुअघि काम छाडेमा कर्मचारीहरू तोकिएको बिदाको दिनको ज्याला पाउन हकदार हुने कुरामा जोड दिएको छ।

साउदी श्रम कानुनले उल्लेख गरेअनुसार कामदारलाई मुस्लिम इद अल अधा बिदासहित कम्तीमा १० दिन र बढीमा १५ दिनको तलब बिदा पाउने अधिकार रहेको जनाएको छ । हज बिदा प्राप्त गर्न कामदारले एउटै रोजगारदातामा कम्तीमा दुई वर्ष लगातार काम गरेको हुनुपर्छ, जसले कामको आवश्यकताअनुसार वार्षिक रूपमा यो बिदा दिने कामदारहरूको संख्या निर्धारण गर्न सक्छ।

त्यहाँको मानव संसाधन मन्त्रालयले पनि साउदी अरबमा कामदारलाई परिवारको सदस्यको मृत्यु भएमा पाँच दिनको तलब बिदा पाउने अधिकार रहेको बताएको छ । पूर्ण भुक्तान गरिएको बिदा कामदारको पति वा ‘उत्थान वा वंशज’ मध्ये कुनै एकको मृत्युको अवस्थामा प्राप्त गर्नुपर्छ। मन्त्रालयले स्पष्ट पारेको छ कि साउदी श्रम कानुनअन्तर्गत ‘उत्थान’ शब्दले आमा, बुबा, हजुरबुबा र हजुरआमालाई जनाउँछ भने ‘वंशज’ ले छोरा, छोरी र नातिनातिनालाई बुझाउँछ ।

साउदी श्रम कानुनको धारा ११३ मा कामदारलाई उसको ÷उनको विवाहको पाँच दिनका लागि पूर्ण तलब बिदा पाउने अधिकार छ भनेर उल्लेख गरिएको छ । हालका वर्षहरूमा, राज्यले आफ्नो रोजगार बजारलाई थप आकर्षक र प्रतिस्पर्धी बनाउन श्रम सुधारहरू ल्याएको छ । यस उद्देश्यका लागि साउदी सरकारले भर्खरै संवैधानिक अधिकारहरू संरक्षण गर्न पर्याप्त श्रम परिवर्तनहरूको होस्टलाई अनुमोदन गरेको छ ।

तदनुसार, गैर–निर्दिष्ट अवधिको रोजगार सम्झौता समाप्त गर्ने सूचना अब कामदारबाट आएमा ३० दिन र रोजगारदाताको तर्फबाट ६० दिन राखिएको छ । सुत्केरी बिदा पनि १० हप्ताबाट बढेर १२ हप्ता पुगेको छ । अर्को संशोधनले परीक्षणको आधारमा कामको अवधि अधिकतम १ सय ८० दिनमा राख्छ ।

घरेलु कामदारको तलब डिजिटल वालेटमार्फत दिइने

साउदीमा घरेलु कामदारहरूको रोजगारदाताहरूलाई उनीहरूको तलब आधिकारिक डिजिटल वालेटहरूमार्फत हस्तान्तरण योजना लागू भएको छ । साउदीले घरेलु श्रम मामिलाको इन्चार्ज मुसानेद प्लेटफर्मले १ जनवरीबाट सुरु भएको अनिवार्य योजनाको दोस्रो चरण चार जनाभन्दा बढी घरेलु कामदारको रोजगारदाताका लागि लागू भएको जनाएको छ ।

मुसानेदका अनुसार यो कदमले सम्झौता सम्बन्धमा पक्षहरूको अधिकारको संरक्षण गर्ने लक्ष्य राखेको छ । साउदी अरेबियामा नयाँ घरेलु कामदारका रोजगारदाताले नगद कारोबार घटाउने, घरेलु कामदारका लागि काम गर्ने वातावरण सुधार गर्ने र कामको प्रक्रियालाई सहज बनाउने उद्देश्यले आफ्नो पारिश्रमिक ई–वालेटमा जम्मा गर्नुपर्ने बाध्यता भएपछि यो प्रणाली गत जुलाईमा आंशिक रूपमा प्रभावकारी भएको थियो । छिटो, सजिलो र भरपर्दो रूपमा तलब भुक्तानी हुनेछ । तीन वा सोभन्दा बढी कामदार भएका रोजगारदाताहरूका लागि यो प्रणाली अर्को जुलाईदेखि लागू हुनेछ । दुई जना कामदार भएकाहरूका लागि यो १ अक्टोबरदेखि लागू हुनेछ ।

प्रणालीको पाँचौं र अन्तिम चरण जनवरी २०२६ मा लागू हुनेछ, जब यसले राज्यमा सबै घरेलु कामदारहरूलाई समावेश गर्नेछ । गत जुन, साउदी श्रम अधिकारीहरूले घर कामदारहरूको ज्याला इलेक्ट्रोनिक स्थानान्तरणका लागि नियमहरू घोषणा गरेको थियो ।

नियममा रोजगारदाताले ई–वालेट र मानव संसाधन मन्त्रालयबाट मान्यता प्राप्त बैंकबाट तलब हस्तान्तरण गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । साउदी अरबका घरेलु कामदारहरूमा घरमा काम गर्ने, ड्राइभर, घरेलु कामदार, क्लिनर, कुक, गार्ड, किसान, लिभ–इन नर्स, ट्युमर र नानीहरू समावेश छन् ।

राजधानी दैनिकबाट