काठमाडौं। प्रायः यस्तो हुन्छ कि मानिसहरू नियमित रूपमा व्यायाम गर्छन्, तर पनि उनीहरूको तौल घट्नुको सट्टा बढ्दै जान्छ।

यो अवस्थाले धेरै मानिसहरूलाई निराश बनाउन सक्छ र उनीहरू सोच्न थाल्छन् कि उनीहरूको कडा परिश्रम खेर जाँदैछ।

तर तौल बढ्नु केवल व्यायामको कमीले मात्र होइन, यो अन्य धेरै कारकहरूमा पनि निर्भर गर्दछ।

यदि तपाईंले यी कारणहरू बुझ्नुभयो र सही कदम चाल्नुभयो भने, तपाईं आफ्नो तौल नियन्त्रण मात्र गर्न सक्नुहुन्न । आफ्नो फिटनेस लक्ष्यहरू पनि छिटो प्राप्त गर्न सक्नुहुन्छ।

व्यायाम गर्दा पनि तौल किन बढ्छ र यो समस्या समाधान गर्न के उपायहरू अपनाउन सकिन्छ, जानौं।

१. क्यालोरी बर्न गर्नुभन्दा बढी खाने
तौल बढ्नुको कारण जान्न महत्त्वपूर्ण छ। जब हामी व्यायाम गर्छौं, शरीरलाई ऊर्जाको आवश्यकता महसुस हुन्छ। धेरै मानिसहरू सोच्छन् कि व्यायाम गरेपछि उनीहरूले जे मन लाग्छ खान सक्छन् किनभने उनीहरूले क्यालोरीहरू बर्न गरेका हुनछन्। तर वास्तविकतामा, यदि तपाईंले बर्न गर्नु भन्दा बढी क्यालोरी खानुभयो भने, तपाईंको तौल बढ्नेछ।

उपायः

-आफ्नो खानपानमा ध्यान दिनुहोस् र सही मात्रामा पोषक तत्वहरू सेवन गर्नुहोस्।

-फलफूल, बदाम र उच्च प्रोटिनयुक्त खानेकुरा जस्ता स्वस्थकर खानेकुराहरू खानुहोस्।

-खानामा क्यालोरी गणना गर्नुहोस् र व्यायाम मार्फत जलाइएको क्यालोरीको ट्र्याक राख्नुहोस्।

२. शरीरमा पानीको मात्रा बढ्नु
पानीको मात्राले पनि तपाई तौल बढ्नुको प्रमुख कारण हुन सक्छ। शरीरमा पानी जम्मा हुँदा तौल बढ्ने गर्छ। यो समस्या प्रायः तब हुन्छ जब तपाईं धेरै पानी पिउनुहुन्छ वा कसरत पछि उच्च सोडियमयुक्त खाना खानुहुन्छ।

उपायः

-पानी पिउनु महत्त्वपूर्ण छ, तर यसलाई सही मात्रामा र सही समयमा पिउनुहोस्।

-शरीरबाट अतिरिक्त सोडियम हटाउन केरा र नरिवल पानी जस्ता पोटासियमयुक्त खानेकुराहरू सेवन गर्नुहोस्।

-प्रशोधित खानाहरूबाट बच्नुहोस्, किनकि तिनीहरूमा सोडियमको मात्रा बढी हुन्छ।

-शरीरमा पानीको सन्तुलन कायम राख्न नियमित रूपमा हल्का व्यायाम र स्ट्रेचिङ गर्नुहोस्।

३. निद्राको कमीः
तौल बढ्नुसँग निद्राको गहिरो सम्बन्ध हुन्छ। यदि तपाईं पर्याप्त निद्रा लिनुहुन्न भने, तपाईंको शरीरको मेटाबोलिज्म सुस्त हुन्छ, जसले तपाईंलाई क्यालोरी बर्न गर्नबाट रोक्छ। यसबाहेक, निद्राको कमीले भोक हर्मोन बढाउँछ, जसले गर्दा तीव्र तौल बढ्छ।

उपायः
-दैनिक कम्तिमा ७-८ घण्टा राम्रो निद्रा लिनुहोस्।

-सुत्नुअघि क्याफिन र स्क्रिन टाइमबाट बच्नुहोस्।

-नियमित सुत्ने र उठ्ने समय बनाउनुहोस्।

-योग र ध्यान जस्ता विधिहरू मार्फत आफ्नो मनलाई शान्त राख्नुहोस्, ताकि निद्राको गुणस्तर सुधार होस्।

४. प्रगतिको उचित ट्रयाक नराख्नुः
तौल घटाउने प्रक्रियामा सही प्रगति ट्र्याक गर्नु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। धेरै मानिसहरू ट्र्याक नगरी व्यायाम गरिरहन्छन्, तर उनीहरूलाई थाहा हुँदैन कि यसले उनीहरूको शरीरमा कति प्रभाव पारिरहेको छ। कहिलेकाहीँ तौल घट्दैन, तर मांसपेशीहरू बढ्छन्, जसले गर्दा तौल बढी देखिन्छ।

उपायः
आफ्नो आहार, व्यायाम र प्रगतिलाई डायरी वा एपमा रेकर्ड गर्नुहोस्।

तौलसँगै, कम्मर, तिघ्रा र हातको आकार जस्ता नापहरू पनि नोट गर्नुहोस्।

तौल मापनमा मात्र भर नपर्नुहोस्, तर शरीरको फिटनेस र मांसपेशीको बल पनि ट्र्याक गर्नुहोस्।

हप्तामा एक पटक प्रगति जाँच गर्नु राम्रो हुन्छ।

५. धेरै तनाव लिनेः

तौल बढ्नुको अर्को महत्त्वपूर्ण कारण तनाव हुन सक्छ। जब तपाईं तनावमा हुनुहुन्छ, शरीरमा कोर्टिसोल नामक तनाव हर्मोनको स्तर बढ्छ। यो हर्मोनले भोक बढाउँछ र तपाईंलाई बढी क्यालोरी र जंक फूड खान बाध्य बनाउँछ, जसले गर्दा तौल बढ्छ।

उपायः
-आफ्नो तनाव कम गर्न, योग, ध्यान र गहिरो श्वासप्रश्वास अभ्यास अपनाउनुहोस्।

-नियमित रूपमा हिँड्नुहोस् र आफ्नो लागि समय निकाल्नुहोस्।

-आराम गर्नुहोस् र आफ्नो दैनिक दिनचर्यामा आरामदायी गतिविधिहरू समावेश गर्नुहोस्।

-तनावलाई राम्रोसँग व्यवस्थापन गर्न सकारात्मक सोच र सजगताको अभ्यास गर्नुहोस्।

-व्यायाम गर्दा पनि, कहिलेकाहीं तौल बढ्नु चिन्ताको विषय हुन सक्छ, तर आत्तिनु पर्दैन। तपाईंले सही खाना खाएर, राम्रोसँग सुतेर, आफ्नो शरीरको संकेत बुझेर र आफ्नो प्रगति राम्ररी ट्र्याक गरेर तौल घटाउन सक्नुहुन्छ।