काठमाडाैं। मेक्सिको र चीनमाथि ठूला अमेरिकी शुल्कहरू लागू भएपछि संयुक्त राज्य अमेरिका र यसका सबैभन्दा ठूला आर्थिक साझेदारहरूबीच बढ्दो व्यापार युद्ध गहिरिएको छ। अमेरिकी शुल्कहरू लागू भएपछि बेइजिङ र अटावाले तुरुन्तै प्रतिकार गरेका छन्।

विश्लेषकहरूले सन् १९४० को दशकपछि सबैभन्दा ठूलो आयात शुल्कहरू लगाएको भन्दै गरेको प्रतिक्रियामा एसिया र युरोपका बजारहरूमा गिरावट आएको छ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले फेब्रुअरीमा प्रमुख व्यापारिक साझेदारहरू क्यानाडा र मेक्सिकोमाथि गैरकानूनी आप्रवासन र लागुऔषध तस्करीलाई रोक्न असफल भएको आरोप लगाउँदै एकमुष्ट २५ प्रतिशत शुल्क घोषणा गरेका थिए।

यी शुल्कले दुवै मुलुकबाट नौ खर्ब १८ अर्ब डलरभन्दा बढीका अमेरिकी आयातमा असर पार्नेछ र सवारी साधन र निर्माण सामग्री जस्ता स्वचालित क्षेत्रका लागि आपूर्ति शृङ्खलालाई बाधा पुर्‍याउने छन्।

क्यानाडाले आफ्नै प्रतिशोधात्मक २५ प्रतिशत शुल्कका साथ प्रतिक्रिया दियो भने मेक्सिकोका राष्ट्रपति क्लाउडिया सेनबामले अमेरिकी कदमका लागि कुनै औचित्य नभएको बताए र आफ्नै शुल्कका साथ प्रतिकार गर्ने वाचा गरे।

ट्रम्पले सोमबार विभिन्न चिनियाँ वस्तुहरूमा पहिलेदेखि नै लागू भएका शुल्कहरूमाथि लगाइएको १० प्रतिशत शुल्कलाई २० प्रतिशत बढाउने आदेशमा हस्ताक्षर गरे।

बेइजिङले ‘अमेरिकाद्वारा एकतर्फी शुल्क लगाउने’ कार्यलाई निन्दा गर्दै संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट विभिन्न कृषि आयातमा १० र १५ प्रतिशत शुल्क लगाउने घोषणा गर्‍यो।

विशेषज्ञहरूले बढेका आयात लागतले उपभोक्ताका लागि मूल्य बढाउन सक्ने र यसले मुद्रास्फीति कम गर्ने प्रयासलाई जटिल बनाउने चेतावनी दिएका छन्। त्यसमा किराना पसलहरू पनि समावेश छन्।

मेक्सिकोले अमेरिकी तरकारी आयातको ६३ प्रतिशत र फल तथा बदाम आयातको करिब आधा हिस्सा अमेरिकी कृषि विभागअनुसार सन् २०२३ मा आपूर्ति गरेको थियो।

आवास लागत पनि प्रभावित हुन सक्छ। होमबिल्डरहरूलाई चाहिने दुई प्रमुख सामग्री नरम काठ र जिप्समको ७० प्रतिशतभन्दा बढी आयात क्यानाडा र मेक्सिकोबाट आएको नेसनल एसोसिएसन अफ होम बिल्डर्सले जनाएको छ।

मेक्सिकोको ओटे मेसा सीमा पार गर्ने ट्रक चालकहरूले मङ्गलबार बिहान अमेरिका प्रवेश गर्न पर्खँदा नै असर महसुस गरिरहेको एएफपीलाई बताएका छन्।

मेक्सिकोको सीमावर्ती सहर तिजुआनाका धेरै कम्पनीले चिनियाँ सामानहरू निर्यात गर्ने भएकाले काम घट्दै गएको चालक एन्जेल सर्भान्तेसले बताए। “चीनविरुद्ध पनि शुल्क लागू भएकाले (ढुवानी) कम्पनीहरूका लागि काम घट्दै छ”, उनले भने।

अन्त्यसम्म लड्ने

ओटावाले ३० अर्ब डलर मूल्यका सामानमा लगाएको २५ प्रतिशत कर मङ्गलबार मध्यरातदेखि लागू भएको छ। “क्यानाडाले यो अन्यायपूर्ण निर्णयलाई बिना जवाफ छाड्ने छैन”, क्यानाडाका एक खर्ब ५० अर्ब डलरभन्दा बढी सामानहरूमा केही हप्ताभित्र शुल्क लगाउने उल्लेख गर्दै प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले भने।

चीनको कर आगामी हप्ता लागू हुनेछ र यसले अमेरिकी सोयाबिनदेखि कुखुरासम्मको आयातमा दशौं अर्ब डलरका आयातलाई प्रभावित गर्नेछ। चीनले अमेरिकी काठको सबै आयात स्थगित गरेको छ र तीन अमेरिकी निर्यातकहरूबाट सोयाबिन ढुवानी रोकेको छ।

बेइजिङको विदेश मन्त्रालयले अमेरिकी व्यापार युद्धलाई ‘अन्त्यसम्म’ लड्ने प्रतिज्ञा गरेको छ।

युरोपेली संघका व्यापार प्रवक्ता ओलोफ गिलले क्यानाडा र मेक्सिकोमाथि लगाइएको करले ट्रान्सअटलान्टिक ‘आर्थिक स्थिरता’ लाई खतरामा पार्ने र विश्व व्यापारमा बाधा पुर्‍याउने जोखिम रहेको चेतावनी दिँदै वासिङ्टनलाई मार्ग परिवर्तन गर्न आग्रह गरे।

ट्रम्पले लाभ लिन खोज्नुहुन्छ

विश्लेषकहरूका अनुसार फेन्टानिल जस्ता औषधिहरूमा ट्रम्पका महसुलहरू सामाजिक–आर्थिक समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्ने एक उपाय हो – जबकि कानूनी औचित्य प्रदान गर्दै चाँडै अगाडि बढ्न सकिन्छ र वासिङटनले पनि लाभ र व्यापार सम्बन्धहरू पुनरसन्तुलन गर्न खोज्दैछ । तर क्यानाडा, मेक्सिको र चीनमा कर लगाउन आपत्कालीन आर्थिक शक्तिको प्रयोग गर्नु एउटा नयाँ कदम हो।

विदेशी प्रतिशोधको हिसाब गर्नुअघि क्यानाडा, मेक्सिको र चीनमा शुल्क यस पटक प्रत्येकले अमेरिकी आर्थिक उत्पादनमा शून्य दशमलव एक प्रतिशतले कटौती गर्ने कर फाउन्डेसनले अनुमान गरेको छ।

“हामी सन् २०२६ को सुरुआतसम्म सन् १९३६ देखिको सबैभन्दा उच्च प्रभावकारी महसुल दरमा पुग्न सक्छौँ”, केपिएमजीका मुख्य अर्थशास्त्री डायन स्वोन्कले महसुलहरू लागू हुनुअघि चेतावनी दिए।

उपभोक्ता र उत्पादकहरू दुवैले अतिरिक्त शुल्कको लागत बेहोर्नुपर्ने भन्दै उहाँले यसबाट माग कम गर्न र व्यवसायहरूले लागत नियन्त्रणमा राख्न खोज्दा रोजगारी खतरामा पर्नसक्ने बताए।