काठमाडौं। लिबरल पार्टीका नेता मार्क कार्नीले क्यानडाको प्रधानमन्त्रीको शपथ लिएका छन्।

कार्नीले क्यानडामा दुवै आधिकारिक भाषाहरू अंग्रेजी र फ्रान्सेली भाषामा शपथ लिएका छन्। उनले क्यानडाका राजा चार्ल्स तृतीय, साथै उनका उत्तराधिकारी र उत्तराधिकारीहरूप्रति निष्ठा राख्दै शपथ लिन्छन्।

कार्नीसहित उनको क्याबिनेटका मन्त्रीहरुले पनि शपथ लिएका छन्। कार्नीले पूर्व प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोको स्थान लिएका छन्। उनले कुल १३१,६७४ मत अर्थात ८५.९ प्रतिशत मत प्राप्त गर्दै पार्टी नेताको चुनाव जितेका थिए।

को हुन् कार्नी ?

मार्क कार्नीको जन्म मार्च १६, १९६५ मा क्यानडाको उत्तर-पश्चिममा रहेको फोर्ट स्मिथमा भएको थियो। यद्यपि, उनको सुरुवाती जीवन अल्बर्टाको एडमन्टनमा बित्यो। मार्कका आमाबाबु दुवै स्कूल शिक्षक थिए। उनी सुरुदेखि नै पढाइमा धेरै राम्रो थिए। मार्क कार्नीले २००४ मा क्यानाडाली वित्त विभागमा पनि काम गरेका थिए। अर्थशास्त्रको क्षेत्रमा प्रतिभा देखाएपछि उनलाई २००७ मा बैंक अफ क्यानडाको गभर्नर बनाइएको थियो।

भनिन्छ, २००७ को अन्त्यतिर जब विश्वभर आर्थिक उथलपुथल सुरु भयो, मार्क कार्नीले आसन्न खतराहरू महसुस गरिसकेका थिए। यसकारण उनले क्यानडाको मौद्रिक नीतिलाई कडा बनाउन थाले। लेहमन ब्रदर्सको दिवालियापन पछि विश्व मन्दीमा डुबेको बेला २००८ मा कार्नीले क्यानडाको केन्द्रीय बैंकको नेतृत्व गरेका थिए। उनको व्यवस्थापन कौशललाई क्यानडामा यति उच्च सम्मान गरिएको थियो कि उनी २०१३ मा बैंक अफ इङ्गल्याण्डको गभर्नर नबन्दासम्म क्यानडाको गभर्नर नै रहेका थिए।

मार्क कार्नीको एउटा उपलब्धि भनेको बैंक अफ इङ्गल्याण्डको ३०० वर्षभन्दा बढीको इतिहासमा उनी पहिलो गैर-ब्रिटिश गभर्नर हुनु हो। यद्यपि, उनले यो पद त्यस्तो समयमा पाएका थिए जब बेलायतमा ब्रेक्जिट अर्थात् बेलायतको अर्थतन्त्रलाई युरोपेली संघबाट अलग गर्ने माग व्यापक रूपमा उठिरहेको थियो। बेलायतमा बदलिँदो राजनीतिक समीकरणका बीचमा कार्नीले ब्रेक्जिटको बाटो मात्र खुला गरेनन्, बेलायती अर्थतन्त्रलाई मन्दीको डंकबाट पनि बचाएका थिए। यसका लागि कार्नीले बैंक अफ इङ्गल्याण्डका धेरै नीतिहरू परिवर्तन गरेका थिए।

मार्च २०२० मा, बैंक अफ इङ्गल्याण्डमा कार्नीको कार्यकाल समाप्त हुन लागेको बेला, विश्व अर्को संकटमा पर्यो। यो कोरोनाभाइरस महामारी थियो, जसका कारण धेरै देशहरूले प्रतिबन्धहरू घोषणा गरे र आर्थिक गतिविधिहरू रोकिए। यद्यपि, कार्नीले पद छोड्नु अघि बैंक अफ इङ्गल्याण्डको प्रमुखको रूपमा आफ्नो अन्तिम निर्णय लिए र बैंकको ब्याजदर ०.५ प्रतिशतले घटाए। यो सानो कदमको उद्देश्य बेलायतलाई महामारीको कारणले भएको आर्थिक कमजोरीबाट जोगाउनु थियो।

मार्क कार्नीले अर्थशास्त्रको क्षेत्रमा ठूलो उपलब्धि हासिल गरे। यद्यपि, उनी राजनीतिको क्षेत्रमा अपरिचित छैनन्। कार्नी आफैंका अनुसार २०१२ मा क्यानडाका प्रधानमन्त्री स्टीफन हार्परले उनलाई अर्थमन्त्री बनाउने प्रस्ताव गरेका थिए। यद्यपि, कार्नीले यसलाई अस्वीकार गरे। सन् २०१३ मा लिबरल पार्टीको नेतृत्वको चुनाव हुँदा पनि कार्नीको नाम चर्चामा आएको थियो तर उनले यसलाई पनि अस्वीकार गरेका थिए।

गत वर्ष सेप्टेम्बरमा, जब क्यानडाको ट्रुडो सरकार आफ्नो आर्थिक नीतिहरूले घेरिएको थियो, प्रधानमन्त्रीले कार्नीलाई लिबरल पार्टीको आर्थिक विकास कार्यदलको प्रमुख बनाए। त्यसपछि, जब क्यानाडाली अर्थमन्त्री क्रिस्टिया फ्रिल्याण्डले ट्रुडो मन्त्रिपरिषद्बाट राजीनामा दिइन्, कार्नीले उक्त पद लिने अनुमान गरिएको थियो।
क्यानडा अहिले धेरै मोर्चामा संकटको सामना गरिरहेको बेला मार्कले क्यानडाको जिम्मेवारी सम्हाल्नेछन्।

क्यानडाले सामना गरिरहेको सबैभन्दा ठूलो संकट अमेरिकाबाट हो। राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले हाल क्यानडालाई अमेरिकाको ५१औं राज्य बनाउने, लागूपदार्थ र अवैध आप्रवासनको विषय उठाउँदै २५ प्रतिशत कर लगाउने घोषणासमेत गरेका छन्।