काठमाडौं । अन्तरिक्षमा जीवनलाई लिएर वैज्ञानिकहरु माझ धेरै प्रश्नहरु उठिरहेका हुन्छन् तर अब एउटा नयाँ प्रश्न उठेको छ कि के अन्तरिक्षमा मानव बच्चाको जन्म सम्भव छ?  यो प्रश्न निकै महत्त्वपूर्ण मानिएको छ किनकी यदि भविष्यमा मानव समाज अन्य ग्रहहरूमा बसोबास गर्छ भने त्यहाँ पनि मानवले जन्म लिन सक्छ कि सक्दैन भनेर जान्न महत्त्वपूर्ण हुनेछ ।

वैज्ञानिकहरूले अन्तरिक्षमा गर्भावस्थाको बारेमा धेरै अनुसन्धान गरेका छन् तर अहिलेसम्म यो प्रश्नको स्पष्ट र सन्तोषजनक जवाफ फेला पारेका छैनन् । सबैभन्दा ठूलो मुद्दा यो हो कि अन्तरिक्षमा शून्य गुरुत्वाकर्षण र विकिरणले मानव शरीरलाई असर गर्न सक्छ । विशेष गरी जब यो भ्रूणको विकासको कुरा आउँछ। शून्य गुरुत्वाकर्षणमा शरीरको सामान्य कार्यहरू प्रभावित हुन्छन् र विकिरणको जोखिम धेरै उच्च हुन्छ।

हो, महिला अन्तरिक्ष यात्रीहरू अन्तरिक्षमा गर्भवती हुन सक्छन् तर यसको मतलब यो होइन कि उनीहरुको गर्भमा हुर्किरहेको बच्चा पूर्णतया सुरक्षित हुनेछन भन्ने यसै भन्न सकिन्न । अन्तरिक्ष वातावरणले भ्रूणको विकासमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ। शून्य गुरुत्वाकर्षण र विकिरणको अवस्थामा भ्रूण सामान्य रूपमा विकसित हुन सक्दैन। यसबाहेक अन्तरिक्षमा गर्भवती हुँदा महिलाको स्वास्थ्यमा पनि असर पर्न सक्छ। यसले बच्चाको मृत्यु वा जन्ममा जटिलताहरू निम्त्याउन सक्नेछ ।

अन्तरिक्षमा शून्य गुरुत्वाकर्षणको अवस्थाले शरीरका धेरै अंगहरू प्रभावित हुन्छन्, विशेष गरी हड्डीहरू। अन्तरिक्ष यात्रीहरूको हड्डी कमजोर हुन्छ र हड्डीको घनत्व ६ महिना भित्र १२ प्रतिशतले घट्छ। यदि महिला अन्तरिक्ष यात्रीको गर्भावस्थामा अन्तरिक्षमा बच्चाको जन्म भयो भने त्यसैले शून्य गुरुत्वाकर्षण र विकिरणको कारण बच्चाको शरीरमा केहि असामान्यता देखिन सक्छ। उदाहरणका लागि, उसको टाउको आकारमा ठूलो हुन सक्छ वा छाला पारदर्शी हुन पनि सक्छन्।

यद्दपी, यस प्रश्नको उत्तर जान्न वैज्ञानिकहरूले केही प्रयोगहरू गरेका छन्। उनले मुसाको सुकेको शुक्रकीटलाई फ्रिजमा राखेर अन्तरिक्षमा पठाएका थिए र ६ वर्ष पछि पृथ्वीमा फर्काएर निषेचित गरे । जसबाट १६८ मुसा जन्मिएका थिए तर यो प्रयोगमा विकिरणले मुसामा कुनै गम्भीर असर नगरेको देखियो । तर, यसले मानव जन्मको सन्दर्भमा कुनै सकारात्मक संकेत दिएको छैन ।

हाल, वैज्ञानिकहरूले यस प्रश्नको कुनै स्पष्ट जवाफ छैन। यदि भविष्यमा अन्य ग्रहहरूमा मानव बसोबास भयो भने अन्तरिक्षमा मानव बच्चाको जन्म ठूलो प्रश्न बन्नेछ। यदि यो सम्भव छ भने विकिरण र शून्य गुरुत्वाकर्षणले यसलाई कसरी असर गर्छ भन्ने अझै एक रहस्यको रूपमा नै रहेको छ। यो अन्तरिक्षमा जीवन दिगो हुन सक्छ भनेर सुनिश्चित गर्न थप अनुसन्धान आवश्यक छ।