काठमाडौं । युरोपका शक्तिशाली देशहरूले महादेशको रक्षा गर्न नेटोमा अमेरिकालाई प्रतिस्थापन गर्ने योजना बनाइरहेका छन्। फाइनान्सियल टाइम्सका अनुसार बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी र नोर्डिक देशहरू (डेनमार्क, फिनल्याण्ड, आइसल्याण्ड, नर्वे) ले पनि ट्रम्पलाई नेटोको व्यवस्थापन हस्तान्तरणको प्रस्ताव राख्न सक्छन्।

यो स्थानान्तरणमा ५ देखि १० वर्ष लाग्न सक्छ। युरोपेली देशहरू जुनमा हुने वार्षिक नेटो शिखर सम्मेलन अघि अमेरिकासमक्ष यो योजना प्रस्तुत गर्न चाहन्छन्। ब्लूमबर्गका अनुसार अमेरिकाले एकतर्फी रूपमा नेटो छोडेमा युरोपले समस्या भोग्नु नपरोस् भनेर नेटोले युरोप र क्यानडालाई आफ्नो हतियार भण्डार ३०% बढाउन आग्रह गर्नेछ।

जर्मनी, फ्रान्स र बेलायत जस्ता युरोपेली देशहरूले आफ्नो रक्षा खर्च र सैन्य लगानी बढाउने घोषणा गरिसकेका छन्। ब्लूमबर्गका अनुसार युरोपले आफूलाई बलियो बनाउन चाहेको पाँच मुख्य क्षेत्रहरूमा वायु रक्षा प्रणाली, डीप फायर क्यापेबिलिटी, लजिस्टिक, सञ्चार प्रणाली र स्थल सैन्य अभ्यास समावेश छन्।

हाल अमेरिकाले नेटोको वार्षिक ३.५ अर्ब डलरको खर्चको १५.८% योगदान गर्दछ। अमेरिकाले युरोपभरि ८० हजार देखि १ लाख सेना तैनाथ गरेको छ। सरकारी अधिकारीहरूका अनुसार युरोपेली क्षमताहरूलाई अमेरिकी मापदण्डमा पुर्‍याउन लगभग ५ देखि १० वर्षको अतिरिक्त खर्च लाग्नेछ। यद्यपि, केही अधिकारीहरूले भने ट्रम्पले केवल बयान दिइरहेका छन् र नेटो गठबन्धनमा कुनै ठूलो परिवर्तन गर्ने उनको कुनै मनसाय छैन भन्ने विश्वास गरेका छन् ।

अमेरिका र सोभियत संघ (वर्तमान रूस) बीचको शीतयुद्ध (१९४७-९१) देखि युरोप आफ्नो सुरक्षाको लागि धेरै हदसम्म अमेरिकामा निर्भर छ। युरोपका धेरै देशहरूले आफ्नो कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको २% भन्दा कम रक्षामा खर्च गरिरहेका छन्। उनीहरूको सेना निकै कमजोर भएको छ र उनीहरूलाई सामान्य अवस्थामा फर्किन समय लाग्नेछ।

अर्कोतर्फ, ट्रम्पले नेटो गठबन्धनलाई समय र पैसाको बर्बादी मान्छन्। यदि अमेरिका नेटोबाट बाहिरियो भने युरोपेली देशहरूले आफ्नो योजना पूरा गर्न कम्तिमा ३% रक्षामा खर्च गर्नुपर्नेछ। उनीहरूले हाल अमेरिकाले प्रदान गर्ने गोला बारुद, यातायात, इन्धन भर्ने विमान, कमाण्ड र नियन्त्रण प्रणाली, उपग्रह र ड्रोनको अभाव पूरा गर्नुपर्नेछ।

बेलायत र फ्रान्स जस्ता नेटो सदस्य देशहरूसँग लगभग ५०० आणविक हतियार छन् भने रुससँग मात्र ६,००० परमाणु हतियार छन्। यदि अमेरिका नेटोबाट बाहिरियो भने, गठबन्धनले आफ्नो आणविक नीतिलाई पुन: आकार दिनुपर्नेछ। ट्रम्पले चालेका हालैका कदमहरूका कारण युरोपले संयुक्त राज्य अमेरिकामाथिको आफ्नो सुरक्षा निर्भरता कम गर्न चाहन्छ। ट्रम्पले बारम्बार अमेरिकालाई नेटोबाट अलग गर्ने कुरा गरेका छन्।

ह्वाइट हाउसमा ट्रम्प र जेलेन्स्कीबीचको बहसपछि युरोपेली आयोगकी अध्यक्ष उर्सुला भोन डेर स्वाइजरले मार्च ३ मा लन्डनमा युरोपेली देशहरूको शिखर सम्मेलनमा युरोपलाई हतियार प्रदान गर्ने तत्काल आवश्यकताको लागि आह्वान गरेकी थिइन् । उनले भनेकी थिइन् ‘हामीले रक्षा लगानी बढाउनु पर्छ। यो युरोपेली संघको सुरक्षाको लागि महत्त्वपूर्ण छ। हामी अहिले नै सबैभन्दा खराब अवस्थाको लागि तयार हुनुपर्छ।’

युरोपेली देशहरूले संयुक्त राज्य अमेरिकामाथिको आफ्नो सुरक्षा निर्भरता कम गर्न निरन्तर कदम चालिरहेका बेला संयुक्त युरोपेली सेनाको गठन सुरु हुन सक्छ। यो संयुक्त युरोपेली सेनाको निर्माणको सुरुवात हुन सक्ने विज्ञहरू विश्वास गर्छन् । सीएनएनका अनुसार युरोपको संयुक्त सेनामा २० लाख सैनिक हुनेछन्।

शीतयुद्धको सुरुवाती दिनदेखि नै साझा युरोपेली सेनाको निर्माणको बारेमा निरन्तर छलफल हुँदै आएको थियो। १९५३ देखि १९६१ सम्म अमेरिकाका राष्ट्रपति रहेका आइसेनहावरले पनि यसका लागि युरोपेली देशहरूलाई मनाएका थिए, तर त्यसपछि फ्रान्सेली संसदले यसमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो।

१९९० को दशकमा युरोपेली संघको गठन पछि फेरि साझा युरोपेली सेनाको विचार अगाडि सारियो, तर अमेरिकी विरोध र युरोपेली देशहरूको नेटोप्रतिको प्रतिबद्धताका कारण समर्थन प्राप्त भएन। फ्रान्सेली राष्ट्रपति ज्याक शिराक र बेलायती प्रधानमन्त्री टोनी ब्लेयरले डिसेम्बर १९९८ मा फ्रान्सको सेन्ट-मालोमा युरोपेली सेनाको निर्माणमा सहमति जनाएका थिए तर प्रस्ताव अगाडि बढ्न सकेन।