काठमाडौँ। कोलेस्ट्रोल हर्मोन एक मैन जस्तो पदार्थ हो जसलाई साइटोप्लाज्म भनिन्छ। कोलेस्ट्रोल स्वस्थ कोशिकाहरूको उत्पादनको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। कोलेस्ट्रोलको मद्दतले शरीरका कोशिका र अंगहरूले राम्रोसँग काम गर्छ।

यद्यपि, कोलेस्ट्रोल हर्मोन, भिटामिन र पाचनको लागि आवश्यक फ्लूइड उत्पादनमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। तर शरीरमा कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढी हुँदा धेरै समस्याको सामना पनि गर्नु पर्ने हुन्छ।

यदि शरीरमा कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढी भयो भने धमनीमा बोसो जम्मा हुन थाल्छ। उक्त बोसो वृद्धि हुँदै जाँदा धमनीमा रगत प्रवाह गर्न निकै कठिन हुन्छ। जसका कारण हृदयाघात र स्ट्रोक जस्ता समस्याको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ ।

कोलेस्ट्रोल मुख्यतया दुई प्रकारका हुन्छन्–  राम्रो कोलेस्ट्रोल र खराब कोलेस्ट्रोल। राम्रो कोलेस्ट्रोललाई धेरै राम्रो मानिन्छ, जुन हाम्रो शरीरलाई धेरै चाहिन्छ। हाम्रो शरीरको लागि खराब कोलेस्ट्रोल धेरै खतरनाक मानिन्छ। किनभने यो रक्त कोशिकाहरूमा जम्मा हुन थाल्छ, जसका कारण रगतको प्रवाह कम हुन्छ वा रोकिन्छ, यसले गर्दा तपाईंले हृदय रोग वा स्ट्रोकको समस्या सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ। खराब कोलेस्ट्रोलले रगत र अक्सिजनलाई मुटुमा पुर्‍याउने रक्तकोषहरूलाई रोक्छ।

शरीरमा कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढ्ने कुनै संकेत देखिँदैन, त्यसैले यसलाई साइलेन्ट किलर पनि भनिन्छ। यस्तो अवस्थामा, यो महत्त्वपूर्ण छ कि यदि तपाइँ आफ्नो शरीरमा केहि फरक महसुस गर्नुहुन्छ भने, तपाइँ ती संकेतहरूलाई बेवास्ता नगर्नुहोस्। यसको सबैभन्दा ठूलो लक्षण खुट्टा दुख्नु हो।

उच्च कोलेस्ट्रोलको समयमै उपचार गरिएन भने धमनीमा प्लाक जम्मा हुन्छ। धमनीमा जम्मा हुने प्लाक कोलेस्ट्रोल र बोसोयुक्त चीजहरू मिलेर बनेको हुन्छ। धमनीहरूमा प्लाक जम्मा हुँदा यो धेरै खुम्चिन्छ। धमनी साँघुरो भएकाले शरीरमा रगतको प्रवाह राम्रोसँग हुन नसक्दा शरीरका धेरै भागमा यस्ता लक्षण देखिन्छन्। विशेष गरी यसको लक्षण खुट्टामा देखिन्छ। यसलाई परिधीय धमनी रोग भनिन्छ।

खुट्टाको मांसपेशीहरू बाउंडिनु परिधीय धमनी रोगको पहिलो लक्षण हो। परिधीय धमनी रोगमा, खुट्टाको मांसपेशिहरुमा अचानक बाउंडिने हुन्छ, जसका कारण धेरै दुखाइको सामना गर्नु पर्छ। यो समस्या तब हुन्छ जब तपाईको शरीर आराम मोडमा हुन्छ र तपाई अचानक केहि काम गर्न उठ्नुहुन्छ।

वास्तवमा, खुट्टा दुख्ने समस्या पनि तब हुन्छ जब तपाईं आराम गरेपछि अचानक सक्रिय हुनुहुनेछ वा लामो निद्रा पछि उठ्नुहुन्छ। यो समस्या सामान्यतया रगत प्रवाहमा समस्याको कारण हुन्छ र यसको मुख्य कारण धमनीमा प्लाक जम्मा हुनु हो।

खुट्टा दुख्ने र दुख्ने समस्या धेरै कारणले हुन सक्छ। तर कुनै काम गर्दा अचानक खुट्टामा क्र्याम्प आयो वा लामो समय आराम गरेपछि उठ्ने क्रममा पेट दुख्ने समस्याको सामना गर्नुपर्‍यो भने यो परिधीय धमनी रोगको लक्षण हुन सक्छ।

पेरिफेरल धमनी रोगका कारण पनि इन्टेन्टेन्ट क्लाउडिकेशनको समस्या देखापर्छ, जसका कारण खुट्टा झमझम  हुनु, खुट्टा सुन्निने, खुट्टा कमजोर हुने वा खुट्टा भारी हुने जस्ता समस्याको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ।

खुट्टा दुख्ने समस्या, विशेष गरी खुट्टाको पछाडिबाट, तिघ्रा र कम्मरको नजिक हुन्छ। यो समस्यालाई समयमै रोक्न सकिएन भने दुखाइ झन् खतरनाक हुनसक्छ । कहिलेकाहीँ यो कम शारीरिक गतिविधि को कारण हो।

धमनी रोगका लक्षणहरु

खुट्टामा क्र्याम्पका साथसाथै, बाह्य धमनी रोगका अन्य धेरै लक्षणहरू छन् जस्तै खुट्टा र पैतालाहरू पोल्ने र दुख्नु। यो विशेष गरी तव हुन्छ जब तपाईं राती सीधा सुत्नु हुन्छ।

परिधीय धमनी रोगका अन्य लक्षणहरूमा खुट्टाको छाला चिसो हुनु, बारम्बार संक्रमण हुनु, खुट्टा र तलुवामा घाउ हुनु र निको नहुनु समावेश छ।

उच्च कोलेस्ट्रोल र परिधीय धमनी रोगको प्रारम्भिक लक्षण पत्ता लगाउन गाह्रो छ। यो रोग पत्ता लगाउनको लागि समय-समयमा आफ्नो रगत परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ। उच्च कोलेस्ट्रोलको समस्या देखिएमा तुरुन्तै चिकित्सकलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।

आहारमार्फत कोलेस्ट्रोल स्तर कसरी घटाउने?

कोलेस्ट्रोलको स्तर घटाउन कलेजो, रातो मासु, अण्डाको पहेँलो भाग, फुल फ्याट डेयरी उत्पादनको सेवन नगर्नुहोस्। यसका साथै आफ्नो आहारमा अनाज, दाल, सिमी जस्ता चीजहरू समावेश गर्नुहोस्। साथै, आहारमा हरियो तरकारी, स्याउ, केरा, सुन्तला र नाशपाती जस्ता फलफूलहरू समावेश गर्नुहोस्। यदि तपाई मांसाहारी हुनुहुन्छ भने तपाईले माछा खान सक्नुहुन्छ, जसमा ओमेगा ३ फ्याटी एसिड हुन्छ । यस बाहेक मदिरा र नुनको अत्याधिक सेवन नगर्नुहोस्।