काठमाडौं । सबैले बच्चाहरूलाई माया गर्छन्। बच्चा सानो हुँदा आमाबाबुदेखि परिवारका अन्य सदस्यहरूले उसलाई स्नेह दिन्छन्। उसको आवश्यकताको ख्याल राख्छ । बच्चाको अनुरोध पूरा गर्ने प्रयास गरिन्छ।

कहिले काहि बच्चालाई माया गर्ने बहानामा धेरै लाड भने हुँदैन । बच्चालाई लाडमा पार्नुमा कुनै गलत कुरा होइन तर कतिपय मानिसहरूले बच्चालाई अत्यधिक लाड गर्छन्। यसलाई ओभर प्याम्परिङ वा हेड ओभर हिल पनि भन्न सकिन्छ। विशेष गरी यदि बच्चा एक्लो बच्चा हो भने उसलाई धेरै नै ओभर व्याम्परिङ गरिन्छ। यसो गर्दा बच्चा बिग्रने सम्भावना बढ्छ ।

आमाबाबु र परिवारका सदस्यहरूको व्यवहारले बच्चाको स्वभावलाई असर गर्छ। बच्चा अति लिप्त हुन थाल्छ र जिद्दी वा रिसाउन थाल्छ। जिद्दी हुनु उमेरको कुरा पनि हुन सक्छ, तर जब बच्चा हदभन्दा बढी जिद्दी हुन थाल्छ, तब अभिभावक सचेत हुनुपर्छ। उमेरसँगै बच्चाको जिद्दी बढ्दै गयो भने भविष्यमा समस्याको सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ । तसर्थ, यदि तपाईंको बच्चा धेरै जिद्दी छ भने, तपाईंले उसको व्यवहार सुधार गर्न केही उपायहरु अपनाउन सक्नुहुनेछ ।

बहस नगर्नुहोस्– जिद्दी बच्चाहरुका लागि सुनुवाइ नभएपछि झगडा गर्न थाल्छन् । यदि आमाबाबुले उनीहरूको जिद्दी र तर्कलाई त्यसरी नै जवाफ दिनुभयो भने, बच्चा थप जिद्दी हुनेछ। यदि उसको जिद्द पूरा भएन भने, उसले तपाईले भनेको सबै कुरा बेवास्ता गर्न थाल्छ। त्यसैले जिद्दी बच्चाको अगाडि जिद्दी नगर्नुहोस्, बरु धैर्यपूर्वक उनको कुरा सुन्नुहोस्। तपाईंको धैर्यले तिनीहरूको क्रोध र जिद्दीलाई नरम पार्न सक्छ।

प्रतिक्रिया नदिनुहोस् – यदि बच्चाले राम्रो व्यवहार गर्छ भने, उनको प्रशंसा गर्नुहोस्। तर जब उसले जिद्दी गर्छ वा केहि गलत गर्छ भने प्रतिक्रिया नगर्नुहोस्। तपाईंको मौनताले तिनीहरूका लागि कराउन वा गाली गर्नुभन्दा बढी सजायको रूपमा काम गर्न सक्छ। तिनीहरूसंग कहिल्यै जबरजस्ती नगर्नुहोस् र बच्चालाई तपाईंको दृष्टिकोणमा सहमत नबनाउनुहोस्। बरु, जब बच्चाले जिद्दी गर्छ, उसलाई नचलाउनुहोस्। जब तिनीहरूको रिस शान्त हुन्छ, शान्तपूर्वक के गलत र के सही हो व्याख्या गर्नुहोस्।

विकल्प दिनुहोस्– बच्चालाई विकल्प दिनुहोस्। बच्चालाई आदेश नदिनुहोस्, किनकि सानो बच्चाले केहि गर्न सोध्दा धेरै प्रश्नहरू सोध्छन्। केटाकेटीहरूले अक्सर त्यो काम गर्दा, तिनीहरूलाई यो गर्न निषेध गरिएको छ। त्यसैले बच्चाहरूलाई विकल्प दिनुहोस्। उदाहरणका लागि, यदि उसले कुनै कुरामा जिद्दी गर्छ भने, त्यसको सट्टामा उसको अगाडि अर्को विकल्प राख्नुहोस्। जसले गर्दा उसले आफ्नो जिद्द बिर्सन्छ। यसो गर्दा बच्चाको जिद्दीपन हराउँदै जानेछ ।

नियम बनाउनुहोस् – बच्चालाई जतिसुकै माया गर, तर उसको हरेक व्यवहारका लागि केही नीति र नियमहरू तोक्नुपर्छ। घरमा बच्चाका लागि तपाईंले केही नियमहरू बनाउनुहोस्। उनीहरूलाई बुझाउनुहोस् कि नियमहरू तोड्दा उनीहरूलाई हानि हुनेछ। नियमहरू तय भएमा बच्चा अनुशासित हुन्छ र जिद्दी केही हदसम्म कम हुन्छ। यद्यपि, अनुशासन र नियमहरू धेरै कठोर भने नगर्नुहोस्।