काठमाडौं । बेलारुसका राष्ट्रपति अलेक्जेन्डर लुकाशेन्कोले रुसले आफ्नो देशमा आणविक हतियार तैनाथ गर्न थालेको बताएका छन् । रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले यसै वर्षको मार्च महिनामा बेलारुसमा सामरिक आणविक हतियार तैनाथ गर्ने घोषणा गरेका थिए ।

तर, रुसको तर्फबाट यसबारे अहिलेसम्म कुनै प्रतिक्रिया आएको छैन । रुस भ्रमणमा गएका लुकासेन्कोले बेलारुसमा आणविक हतियारको तैनाथी सुरु भएको बताए ।

लुकासेन्को र उनको सरकारलाई पुटिनको कट्टर समर्थक मानिन्छ। चाखलाग्दो कुरा के छ भने, बेलारुसले युक्रेन र रूस दुवैसँग सीमाहरू साझा गर्दछ। रुस र लुकाशेन्कोबीच भएको सम्झौता अनुसार रुसले बेलारुसको जमिनलाई लन्चप्याडको रुपमा प्रयोग गर्नेछ ।

आणविक हतियारलाई दुई भागमा विभाजन गरिएको छ । एउटा स्ट्राटेजिक र अर्को टेक्टिकल । स्ट्राटेजिक आणविक हतियार लामो दूरीको लागि प्रयोग गरिन्छ। यो थप विनाश निम्त्याउन गरिएको हो। अर्कोतर्फ, टेक्टिकल आणविक हतियारहरू छोटो दूरीको लागि र कम विनाशको लागि हो।

अलेक्जेन्डर लुकाशेन्को र रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई असल साथी मानिन्छ । पुटिनजस्तै लुकासेन्को पनि सोभियत संघको विघटनबाट रिसाए । लुकासेन्को सोभियत संघको विघटनको विरुद्धमा मतदान गर्ने एकमात्र सदस्य थिए।

सोभियत संघको विघटनपछि बेलारुस पनि छुट्टै राष्ट्र बनेको थियो । सन् १९९४ को राष्ट्रपति चुनावमा लुकासेन्कोले बेलारुसलाई खाडलबाट बाहिर निकाल्ने वाचा गरेका थिए। यस चुनावमा लुकासेन्कोले ८० प्रतिशतभन्दा बढी मत पाएका थिए । लुकाशेन्को सन् १९९४ देखि बेलारुसका राष्ट्रपति रहेका छन् । 2020 मा, लुकाशेन्को लगातार छैटौं पटक बेलारुसको राष्ट्रपति निर्वाचित भए।

जब सोभियत संघ एक थियो, यसको आणविक हतियार सदस्य राष्ट्रहरूमा राखिएको थियो। सन् १९९१ मा सोभियत संघ टुटेपछि युक्रेन, बेलारुस र काजाकिस्तानलगायतका बाँकी सदस्य राष्ट्रले सबै आणविक हतियार रुसलाई हस्तान्तरण गरेका थिए ।

त्यसयता रुसले आफ्नो सीमाबाहिर कहिल्यै आणविक हतियार तैनाथ गरेको छैन। पुटिनले शनिबार बेलारुसमा हतियार तैनाथ गर्ने निर्णय आणविक अप्रसार सन्धिको उल्लङ्घन नभएको बताए ।

सोभियत संघले पनि आणविक अप्रसार सन्धिमा हस्ताक्षर गरेको थियो । यो सन्धिले आणविक धनी राष्ट्रले गैर-आणविक राष्ट्रलाई न त आणविक हतियार दिन सक्छ न त त्यसलाई बनाउने प्रविधि हस्तान्तरण गर्न सक्छ। तर, आणविक धनी राष्ट्रले परमाणु हतियार गैर-आणविक धनी देशमा तैनाथ गर्न सक्छ, तर त्यसको नियन्त्रण आफैंसँग राख्नुपर्छ।

अमेरिकाले युरोपमा रणनीतिक आणविक हतियारहरू तैनाथ गरेको हुन सक्छ, तर तिनीहरूमाथि पूर्ण नियन्त्रण छ। त्यस्तै बेलारुसमा सामरिक आणविक हतियार तैनाथ गरेपछि त्यसको नियन्त्रण रुससँग मात्रै हुनेछ ।

रुससँग कतिवटा रणनीतिक आणविक हतियार छन् ? यसको कुनै आंकडा छैन। तर, रुससँग त्यस्ता दुई हजार हतियार हुन सक्ने अमेरिकाको विश्वास छ । जबकि अमेरिकासँग त्यस्ता हतियार जम्मा २ सय छ ।

यी हतियारहरू मिसाइल, टार्पेडो र बम मार्फत खसाल्न सकिन्छ। यो हावा, पानी र जमीन मा प्रयोग गरिन्छ। यति मात्र होइन, कुनै खास क्षेत्रमा लगेर त्यहाँ विस्फोट गराउन सकिन्छ ।

अमेरिकाले धेरै युरोपेली देशहरूमा आफ्नो रणनीतिक आणविक हतियारहरू तैनाथ गरेको छ। यी हतियारहरू इटाली, जर्मनी, टर्की, बेल्जियम र नेदरल्याण्डमा छन्। समाचार एजेन्सीका अनुसार यी हतियारहरूको तौल ०.३ देखि १७० किलोग्रामसम्म रहेको छ।