काठमाडौं । चीनका विवादित वैज्ञानिक हे जियानकुईले आफूले मानिसमा बुढ्यौली रोक्न सक्ने दाबी गरेका छन् । उनले मानव भ्रूण परिवर्तन गरेर यो प्रयोग गर्न सुझाव दिएका छन्, जसले विवाद खडा गरेको छ ।

जियानकुईले सन् २०१८ मा आफूले पहिलो जीन परिमार्जित बच्चा बनाएको खुलासा गरेका थिए । उनको विवादास्पद प्रयोग पछि, उनलाई गैरकानूनी चिकित्सा अभ्यास अपनाएकोमा दोषी पाइएपछि तीन वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो। गत वर्ष जेलबाट छुटेपछि उनले बेइजिङमा अनुसन्धान प्रयोगशाला खोल्ने घोषणा गरेका थिए, जसले स्वास्थ्य विज्ञहरू आश्चर्यचकित भएका थिए।

त्यसयता उनी जीन थेरापीबाट दुर्लभ रोगको उपचारमा अनुसन्धान गरिरहेका छन् । तर, उनको यो नयाँ अनुसन्धान प्रस्तावले फेरि एकपटक विवाद खडा गरेको छ । जियानकुईले पहिले पनि यस्तै काम गर्थे र अहिले फेरि त्यही काम गर्न थालेको स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् ।

जियानकुईले यसअघि गरेको अनुसन्धानको निकै आलोचना भएको छ । उनको अनुसन्धानलाई स्वास्थ्य विज्ञहरूले अनैतिक र खतरनाक मानेका छन् जसले मानव डीएनएलाई पुस्तासम्म असर गर्न सक्छ।

जियानकुईले आफ्नो अनुसन्धानको प्रस्ताव ट्विटरमा साझा गरेका छन् र भनेका छन् कि उनको अनुसन्धानले मुसाको भ्रूणलाई सम्पादित जीन र त्यसपछि जाइगोट अर्थात् मानव निषेचित अण्डालाई यो उत्परिवर्तनले अल्जाइमर रोगबाट सुरक्षा प्रदान गर्छ कि गर्दैन भनेर पत्ता लगाउनेछ।

चिनियाँ वैज्ञानिकले देशमा जनसङ्ख्याको भारलाई सङ्केत गर्दै द्रुत रूपमा बुढ्यौलीका मानिसहरूको बारेमा लेखेका छन्, ‘सामाजिक आर्थिक समस्या र चिकित्सा प्रणालीमा पर्ने दबाबका कारण वृद्धावस्थाको ठूलो महत्त्व छ। हाल, हामीसँग अल्जाइमरको लागि कुनै प्रभावकारी औषधि छैन।

यस प्रयोगमा महिलाको शरीरमा प्रत्यारोपण गर्नु उचित मानिने निषेचित अण्डाकोषहरू समावेश गरिएको बताइएको छ। प्रस्तावमा यसबारे जियानकुईले भने, ‘गर्भावस्थाका लागि मानव भ्रूण प्रत्यारोपण गरिने छैन र यो प्रयोग गर्नुअघि सरकारको अनुमति र नैतिक स्वीकृति आवश्यक हुनेछ।’

उनको यो प्रस्ताव वैज्ञानिक रुपमा निराधार रहेको स्वास्थ्य विज्ञहरुले बताएका छन् । जियानकुईको अनुसन्धानलाई उद्धृत गर्दै चिनियाँ सरकारले जीन सम्पादन र यससँग सम्बन्धित नैतिक पक्षहरूलाई नियमन गर्न कदम चालेको छ।

चिनियाँ मिडियामा रिपोर्टहरूले सुझाव दिन्छ कि जियानकुईलाई प्रजनन प्रविधि सेवाहरू प्रयोग गर्नबाट प्रतिबन्ध लगाइएको थियो र यसले मानव आनुवंशिकीमा धेरै कम काम गर्न सक्छ।

उनको अनुसन्धान प्रस्तावमा सिंगापुरको नानयाङ टेक्नोलोजिकल युनिभर्सिटीका एसोसिएट प्रोफेसर पिटर ड्रोगेले भने, ‘साँच्चै भन्नुपर्दा उनको सबै कुरा पागल हो। यो नैतिक रूपमा गलत मात्र होइन, रोग निको पार्नको लागि मानिसहरूको जीनहरू परिवर्तन गर्दा उनीहरूलाई उनीहरूको बाँकी जीवनको लागि असर पर्छ। त्यो पनि वंशाणुगत मात्र नभएर रोगको लागि यो सबै गर्ने चर्चा छ ।

उनी मूलतः मानव जातिलाई आनुवंशिक रूपमा परिमार्जन गर्न चाहन्छन् ताकि उनीहरूलाई अल्जाइमर नहोस्, उनले भने। मलाई अचम्म लागेको छ कि उनले फेरी यस्तै केहि गर्ने सोच बनाएका छन्।

यूकेको केन्ट विश्वविद्यालयको सेन्टर फर ग्लोबल साइन्स एण्ड इपिस्टेमोलोजिकल जस्टिसका संस्थापक निर्देशक जोय झाङले उनको अनुसन्धान प्रस्तावलाई पब्लिसिटी स्टन्ट जस्तो देखिएको बताइन् ।

उनी भन्छिन्, ‘यद्यपि, हामीले उनका यी सार्वजनिक दाबीहरूलाई सावधानीका साथ लिनु आवश्यक छ, किनकि यसले बिरामी र उनीहरूको परिवारलाई बहकाउन सक्छ। यसले चीनको प्रतिष्ठालाई धमिलो मात्रै होइन यस क्षेत्रमा भइरहेको विश्वव्यापी अनुसन्धान प्रयासलाई पनि कमजोर बनाउन सक्छ।

जियानकुईले यस अनुसन्धानका लागि अहिले वैज्ञानिकहरुबाट प्रतिक्रिया लिइरहेको र यस अनुसन्धानको लागि कुनै निश्चित समय सीमा नभएको बताए ।

उनले सीएनएनसँगको कुराकानीमा भने, ‘म अल्जाइमरसम्बन्धी प्रस्तावलाई पछि संशोधन गर्नेछु । सरकारले अनुमति नदिएसम्म म कुनै प्रयोग गर्दिन । साथै अमेरिका र युरोपका वैज्ञानिक र अन्तर्राष्ट्रिय आचार समितिको अनुमोदनपछि मात्र कुनै पनि प्रयोग गर्छु ।

उनले भने, ‘म जोड दिन चाहन्छु कि यो एक पूर्व क्लिनिकल अध्ययन हो। यस अध्ययनमा गर्भावस्थाको लागि कुनै भ्रूण प्रयोग गरिने छैन। अनुसन्धान खुला र पारदर्शी हुनेछ र प्रयोगको सबै नतिजा र सम्बन्धित मुद्दाहरू ट्विटरमा पोस्ट गरिनेछ।