काठमाडौं । रुस–युक्रेन युद्ध एक वर्ष बितिसक्दा पनि जारी छ । मिडिया रिपोर्टका अनुसार अब अमेरिकाले यो युद्ध अन्त्य गर्न ब्याकडोर डिप्लोमेसी अन्तर्गत रुससँग वार्ता सुरु गरेको छ ।

यो गोप्य वार्ता अप्रिलमा सुरु भएको थियो र अहिले पनि जारी छ। रुसका तर्फबाट परराष्ट्रमन्त्री सर्गेई लाभरोभले यस ब्याकडोर वार्तामा भाग लिइरहेका छन्। अमेरिकी गुप्तचर प्रमुखले युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीसँग वार्ता गरेका छन् ।

अर्कोतर्फ, अर्को मिडिया रिपोर्टले दावी गरेको छ कि जुन २४ मा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन वाग्नरको निजी सेनालाई मस्कोतर्फ अघि बढेको देखेर भागेर आफ्नो मनपर्ने ठाउँमा लुकेका थिए।

अमेरिकी मिडिया हाउस एनबीसीका अनुसार अमेरिकाले रुस र युक्रेनबीचको युद्ध अन्त्य गर्न अप्रिलमा उच्चस्तरीय ब्याक च्यानल कूटनीति सुरु गरेको थियो। कूटनीतिक संसारमा यसलाई ट्र्याक टु डिप्लोमेसी पनि भनिन्छ। पुटिनका निकटतम विदेशमन्त्री लाभरोभ न्यूयोर्क गएका थिए र पूर्व वरिष्ठ अमेरिकी कूटनीतिज्ञहरूसँग वार्ता गरेका थिए।

अमेरिकाको तर्फबाट वार्ता गर्ने पूर्व कूटनीतिज्ञको नाम रिचर्ड हास हो। उनी विदेश सम्बन्ध परिषद्का अध्यक्ष हुन् । तर, उनले छिट्टै यो पद छाड्ने भएका छन् । यिनीहरु बाहेक युरोपेली मामिला विज्ञ चार्ल्स कुप्चान र रुस मामिलाका विज्ञ थोमस ग्राहम पनि वार्तामा थिए । दुवै ह्वाइट हाउस र विदेश मन्त्रालयबाट अवकाश लिएका छन्। एक रिपोर्ट अनुसार वार्ता अझै जारी छ।

रिपोर्टका अनुसार अप्रिलमा भएको बैठकमा केही जटिल विषयमा छलफल भएको थियो । उदाहरणका लागि, रूसले कब्जा गरेको युक्रेनको भागहरू के हुनेछ ? के तिनीहरूलाई मुक्त क्षेत्र घोषणा गरिनेछ ? के दुई देशले युद्धबन्दीलाई एकअर्कालाई हस्तान्तरण गर्नेछन् ? के पुटिन र जेलेन्स्कीले यस विषयमा प्रत्यक्ष वार्ता गरेर निष्कर्षमा पुग्न सक्छन् ?

यो रिपोर्टमा एउटा कुरा अचम्मको छ । यसका अनुसार बाइडेन प्रशासनलाई यो गोप्य कूटनीतिबारे जानकारी छ, तर सुरु गर्नमा उसको हात छैन। हो, यो पक्कै हो कि वार्ताका पूर्व कूटनीतिज्ञहरूले ह्वाइट हाउसको राष्ट्रिय सुरक्षा परिषदलाई यस बारे विस्तृत जानकारी दिएका छन्।

लाभरोभसँगै रुसका केही विशेष व्यक्ति पनि रहेको बताइएको छ । यसमा ठूला थिंक ट्याङ्कहरू र चयन गरिएका पूर्व कूटनीतिज्ञहरू थिए। यी ती व्यक्तिहरू हुन् जसले राष्ट्रपति पुटिनलाई विदेश सम्बन्धमा पनि सल्लाह दिन्छन्। तर, प्रतिवेदनमा उनीहरुको नाम भने उल्लेख गरिएको छैन ।

केही दिनअघि अमेरिकी गुप्तचर सीआईए प्रमुख विलियम बर्न्स युक्रेन गएको सीएनएनले दाबी गरेको थियो । त्यहाँ उनले राष्ट्रपति जेलेन्स्कीसँग लामो कुराकानी गरे। यस क्रममा युक्रेनको गुप्तचर सेवाका सबै शीर्ष अधिकारीहरू पनि उपस्थित थिए।

यसपछि बर्न्सले रुसी समकक्षी सर्गेई नेरेश्किनसँग कुरा गरे । यस क्रममा बर्न्सले उनलाई रुसमा वाग्नर विद्रोहसँग अमेरिकाको कुनै सरोकार नभएको बताए ।

‘न्यूजवीक’ पत्रिकाको रिपोर्ट अनुसार – जुन २४ मा रुसमा वाग्नर समूहले विद्रोह गरे र यसका सेनाहरू मस्कोतर्फ अघि बढिरहेका बेला पुटिनले राष्ट्रपतिको दरबारबाट निस्केका थिए। यो दाबी रुसका पूर्व कार्यकारी मिखाइल खोडोरकोभस्कीले गरेका हुन् ।

प्रतिवेदनले मिखाइललाई उद्धृत गर्दै पुटिन चार्टर्ड विमानमा भाल्देईको निवासमा गएको दाबी गरेको छ। यो उडान ट्र्याकरहरूमा रेकर्ड गर्न सकिएन। यसअघि पुटिन यस भल्देईको बंकरमा लुकेर बसेको दाबी गरिएको थियो । कतिपय रिपोर्टका अनुसार पुटिन मात्रै होइन उनका केही नजिकका व्यक्तिहरू पनि मस्कोबाट भागेका छन् ।