काठमाडौं । विगत केही वर्षदेखि सीमामा तनाव बढे पनि भारत र चीनबीचको व्यापारमा कीर्तिमानी वृद्धि भएको थियो । तर अहिले वर्षौंपछि द्विपक्षीय व्यापारमा ह्रास आएको छ । दुई देशबीचको व्यापारमा ०.९ प्रतिशतले गिरावट आएको छ ।

पीटीआई रिपोर्टका अनुसार द्विपक्षीय व्यापारमा यो गिरावट चीनको कुल वैदेशिक व्यापारमा करिब पाँच प्रतिशतले गिरावट आएको बेला भएको हो। चीनको वैदेशिक व्यापारमा गिरावट आउनुको कारण कोभिडपछिको सुस्त अर्थतन्त्रलाई मानिएको छ ।

चीनको भन्सार विभागले बिहीबार जारी गरेको तथ्याङ्कअनुसार यस वर्षको पहिलो ६ महिनामा चीनको भारततर्फको निर्यात ५६.५३ अर्ब डलर रहेको छ, जुन गत वर्षको ५७.५१ अर्ब डलरको तुलनामा ०.९ प्रतिशतले घटेको छ।

त्यस्तै, भारतको चीनतर्फको निर्यात गत वर्षको ९ अर्ब ५७ करोड डलरको तुलनामा ९ अर्ब ४९ अर्ब डलर रहेको छ । गत वर्षको ६७.०८ अर्ब डलरको तुलनामा सन् २०२३ को पहिलो ६ महिनामा व्यापार घाटा पनि उल्लेख्य रूपमा घटेर ४७.०४ बिलियन डलरमा झरेको छ । यदि कुनै देशले निर्यातभन्दा बढी आयात गर्छ भने त्यसले व्यापार घाटा बेहोर्नुपर्ने हुन्छ ।

सन् २०२२ भारत–चीन व्यापारका लागि निकै राम्रो वर्ष थियो । किनभने मे २०२२ मा पूर्वी लद्दाखमा दुई देशबीचको सैन्य गतिरोधपछि सम्बन्धमा तनाव भए पनि दुई देशबीच १३५.९८ अर्ब डलरको कीर्तिमानी व्यापार भएको थियो।

त्यतिबेला भारत–चीन व्यापारमा ८.४ प्रतिशतले वृद्धि भएको थियो । सन् २०२१ मा द्विपक्षीय व्यापार १२५ अर्ब डलर थियो। सन् २०२२ मा द्विपक्षीय सम्बन्धमा उतारचढाव आए पनि चीनसँग भारतको व्यापार घाटा पहिलो पटक १०० अर्ब डलर नाघेको थियो । सन् २०२१ मा चीनसँग भारतको व्यापार घाटा ६९.३८ बिलियन डलर थियो, जुन २०२२ मा बढेर १०१.०२ बिलियन डलर पुगेको छ।

चीनको कुल व्यापार एक वर्ष अघिको तुलनामा करिब ५ प्रतिशतले घटेपछि यस वर्षको पहिलो ६ महिनामा भारत–चीन व्यापारमा सुस्तता आएको थियो । चीनको निर्यात ३.२ प्रतिशतले घटेको छ भने आयात ६.७ प्रतिशतले घटेको छ ।

एक वर्ष पहिले, जुनमा, चीनको निर्यातमा पनि ठूलो गिरावट आएको थियो किनभने यसको अर्थतन्त्र कोविड पछि सुधारिएको थियो। त्यसपछि मुद्रास्फीति नियन्त्रण गर्न, चीनको केन्द्रीय बैंकहरूले ब्याज दर बढाए, जसले माग घट्यो।

चिनियाँ भन्सार विभागले बिहीबार सार्वजनिक गरेको तथ्यांकले चीनको विश्वव्यापी आयात ६.८ प्रतिशतले घटेर २१४.७ अर्ब डलर पुगेको देखाएको छ। विश्लेषकहरू भन्छन् कि चीनको व्यापारको बारेमा निराशाजनक तथ्याङ्कहरूले महामारी पछि चीनको आर्थिक सुधारको तीव्र गति सुस्त भएको देखाउँछ।

साउथ चाइना मर्निङ पोस्टसँग कुरा गर्दै पिनपोइन्ट एसेट म्यानेजमेन्टका प्रमुख अर्थशास्त्री झाङ झिवेईले भने, “यी तथ्याङ्कहरू कमजोरीको सङ्केत हुन्, जसले आगामी दिनमा चीनको निर्यातमा थप दबाब दिने सम्भावना छ। चीन आफ्नो आन्तरिक मागमा निर्भर छ। यस्तो अवस्थामा सरकारबाट खासै प्रोत्साहन नपाएपछि आगामी केही महिनाभित्रै आन्तरिक माग पुनः उठ्ने हो कि होइन भन्ने ठूलो प्रश्न हो ।”

चीनको सबैभन्दा ठूलो व्यापार साझेदार भएको दक्षिणपूर्वी एसियाली राष्ट्रहरूको सङ्घ (आसियान देशहरू) का देशहरूमा चीनको निर्यात १६.८६ प्रतिशतले घटेको छ।

युरोपेली संघतर्फको निर्यात प्रत्येक वर्ष घट्दै गएको छ भने यो आधा वर्षमा १२.९२ प्रतिशतले घटेको छ । अमेरिकामा चीनको निर्यात अघिल्लो वर्षको तुलनामा २३.७ प्रतिशतले घटेर ४२.७ बिलियन डलरमा झरेको छ ।

तथ्यांकअनुसार अमेरिकासँगको चीनको व्यापार नाफा ३०.६ प्रतिशतले घटेर २८.७ अर्ब डलर पुगेको छ । तर, जुन महिनामा गत वर्षको सोही महिनाको तुलनामा चीनबाट रुसतर्फको निर्यात ९०.९३ प्रतिशतले बढेको छ ।

तथ्याङ्क सार्वजनिक गर्दै चिनियाँ भन्सार विभागका प्रवक्ता लु डालियाङले भने कि चीनले वर्षको अन्तिम महिनाहरूमा वैदेशिक व्यापारलाई ट्रयाकमा ल्याउन दबाबको सामना गर्नेछ।

रुस–युक्रेन युद्धको सन्दर्भमा उनले भने, ‘विश्वका विकसित अर्थतन्त्रले मुद्रास्फीतिको चपेटामा परेका छन् । भूराजनीतिक द्वन्द्वहरू अझै भइरहेका छन् र विश्वव्यापी मागमा तत्काल वृद्धि हुने सम्भावना छैन।’

लुले महामारीपछि चीनको अर्थतन्त्रको पुनर्निर्माण भइरहेको र केही समयमै वैदेशिक व्यापार सकारात्मक दिशामा अघि बढ्ने बताए ।