काठमाडौं । नाइजरमा भएको उथलपुथलको प्रतिध्वनि सारा विश्वमा, विशेषगरी शक्तिशाली देशहरूमा पुगेको छ । हुन त अफ्रिका पहिलेदेखि नै निरन्तर अस्थिर छ तर अहिलेको मामिला फरक छ।

हालै सेनाले राष्ट्रपति मोहम्मद बजुमलाई सत्ताबाट हटाएपछि सत्ता कब्जामा लिएको थियो। अहिले देशमा सैनिक शासन छ । यहाँ अमेरिका र युरोपेली युनियन दुवैले सेनाविरुद्ध राष्ट्रपतिलाई सहयोग गर्ने कुरा गरेका छन् । रूसले भने सरकारविरुद्ध सेनालाई साथ दिने भएको छ ।

सेनाले देशको सिमाना सिल गरेको र कसैलाई हस्तक्षेप नगर्न धम्की दिएपछि अहिले यी दुवै प्रस्ताव रोकिएका छन् । नाइजरका राष्ट्रपति मोहम्मद बजुम यो विद्रोहको एउटा कारण हुन्। गत निर्वाचनदेखि नै बजुमलाई स्वदेशी होइन, बाहिरी भएको आरोप लाग्दै आएको थियो ।

वास्तवमा, उनी अरब अल्पसंख्यक समूहका हुन् जसको मध्य पूर्वसँग सम्बन्ध छ। उनीहरू अफ्रिकामा बसोबास गरेको हुन सक्छ, तर स्थानीय मानिसहरूले उनलाई कहिल्यै स्वीकार गरेनन्।

देशबाट निकालिएका आतंकवादी समूहहरू अहिले यहाँ शरण लिइरहेका छन्। नाइजर सहित अधिकांश अफ्रिकी देशहरू प्रायः बाँकी संसारबाट काटिएका छन्, र यदि यहाँ केहि भयो भने, कसैले वास्ता गर्दैन।

यो अलकायदा र इस्लामिक स्टेट जस्ता आतंककारीहरुको आश्रयस्थल बनेको थियो । यहाँ बोको हरामको काम पनि चलिरहेको थियो । निर्वाचित सरकारले यसलाई नियन्त्रण गर्न सकेन । यो देखेर सेनाले आफ्नो हातमा कमाण्ड लियो ।

यद्यपि पश्चिम अफ्रिकासँग कुनै विशेष अर्थ छैन, तर नाइजरको मामला फरक छ। यहाँ युरेनियमको ठूलो भण्डार छ। विश्व आणविक संघका अनुसार यो देश युरेनियम उत्पादनको हिसाबले सातौं नम्बरमा छ ।

यहाँबाट अमेरिका, युरोपेली संघ र रुसमा युरेनियम आयात हुने क्रम जारी छ । सन् २०१९ मा अमेरिका, फ्रान्स, स्पेन, जापान र चीनमा करिब २.५ हजार टन युरेनियम निर्यात गरेको थियो ।

अहिले सेनाले देशका सीमा नाका बन्द गरेकाले त्यहाँबाट हुने निकासीमा प्रत्यक्ष असर पर्नेछ । यसको मतलब युरेनियम यी देशहरूमा पुग्न सक्नेछैन। यही एउटै कुराले जताततै त्रास फैलाएको छ ।

यो एक रेडियोधर्मी तत्व हो, जुन प्रायः आणविक शक्तिको तयारीमा प्रयोग हुने गरेको थियो। यहीँबाट विद्युत् प्राप्त हुन्छ । यसबाहेक युरेनियमको प्रयोग परमाणु हतियार बनाउन, चिकित्सा क्षेत्रमा र सेनामा अनुसन्धानमा पनि हुन्छ।

युरेनियमको आपूर्ति रोकिए पहिलो असर विद्युतमा पर्नेछ । विद्युत उत्पादन बन्द भएपछि काम ठप्प हुन्छ । काम जारी राख्न देशहरू जीवाश्म ईन्धनहरू जस्तै काठ, कोइलामा फर्कन थाल्छन्। यसले ग्लोबल वार्मिङ बढाउनेछ।

यसको सबैभन्दा ठूलो असर देशबीचको सम्बन्धमा पर्नेछ । कतिपय देशले युरेनियम आपूर्ति बन्द गरेर केहीलाई निरन्तरता दिए भने अरु देशले धेरै पैसा तिरेर वा दबाब सिर्जना गरेर युरेनियम लिन चाहन्छन् । यसले गर्दा भूराजनीतिक तनाव धेरै गुणा बढ्न सक्छ ।