काठमाडौं । विगत सात वर्षदेखि पुरुष गर्भनिरोधकमा अनुसन्धान गरिरहेको इन्डियन काउन्सिल अफ मेडिकल रिसर्च (आइसीएमआर) ले ठूलो सफलता हासिल गरेको छ । वास्तवमा, आइसीएमआरले पुरुष गर्भनिरोधक रिसग सुरक्षित र प्रभावकारी भएको पाएको छ। रिसग एक गैर-हर्मोनल इन्जेक्टेबल गर्भनिरोधक हो जुन गर्भावस्था रोक्न सफल हुन्छ।

रिपोर्टका अनुसार यस अनुसन्धानमा ३०३ पुरुष सहभागी थिए । यो पुरुषका लागि पहिलो सफल गर्भनिरोधक सुई हो जसले पार्टनरको गर्भावस्थालाई लामो समयसम्म रोक्न सक्छ ।

इन्टरनेशनल ओपन एक्सेस जर्नल एन्ड्रोलोजीमा प्रकाशित ओपन-लेबल र नन रेन्डमाइज्ड फेज-३ अध्ययनको नतिजा अनुसार यसमा २५ देखि ४० वर्ष बीचका ३०३ जना स्वस्थ, यौन सक्रिय र विवाहित व्यक्तिहरूलाई परिवार नियोजन क्लिनिकहरूबाट छनोट गरी सहभागी गराइएको थियो। यस अनुसन्धानमा संलग्न यी मानिसहरूलाई ६० मिलिग्राम रिसग दिइएको थियो।

रिसगले गर्भावस्था रोक्न ९९.०२ प्रतिशत सफल भएको पत्ता लागेको छ, त्यो पनि कुनै साइड इफेक्ट बिना। रिसगले ९७.३% पजोस्पर्मिया हासिल गर्‍यो, जुन एक चिकित्सा शब्द हो जसले स्खलन भएको वीर्यमा शुक्राणु नभएको संकेत गर्छ। अनुसन्धानमा भाग लिनेहरुका श्रीमतीहरुको पनि अनुगमन गरी उनीहरुमा कुनै प्रतिकूल असर नपरेको पत्ता लागेको थियो ।

२०२२ मा आइसीएमआर बाट अवकाश लिएका र अध्ययनका लागि २० वर्षभन्दा बढी समय लगाएका र अध्ययनका लेखक डा आरएस शर्मा भन्छन्, ‘अन्ततः यस अनुसन्धानबाट हामीले रिसगबारे दुईवटा मुख्य चिन्ताहरू हटाउन सफल भएका छौं। पहिलो गर्भनिरोधक कति समयसम्म प्रभावकारी रहन्छ र दोस्रो गर्भनिरोधक लिने मानिसहरूका लागि कति सुरक्षित छ भन्ने हो।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले गरेको अध्ययनले रिसगको सुई लगाएपछि कतिपय पुरुषमा ज्वरो आउने, सुन्निने र पिसाब नलीमा इन्फेक्सन हुने जस्ता साइड इफेक्ट देखिए पनि केही हप्तादेखि तीन महिनाभित्र निको हुने गरेको पाइएको छ ।

रिसग आईआईटी खड़गपुरका डा. सुजोय कुमार गुहा द्वारा विकसित गरिएको हो। डा. सुजोयले सन् १९७९ मा गर्भनिरोधक जर्नलमा रिसगबारे पहिलो वैज्ञानिक पेपर प्रकाशित गरेका थिए। यो गर्भनिरोधकको चरण-३ परीक्षण पूरा गर्न लगभग ४० वर्ष लाग्यो। अस्पतालमा आधारित अनुसन्धान पाँच केन्द्र जयपुर, नयाँ दिल्ली, उधमपुर, खड़गपुर र लुधियानामा गरिएको थियो।

रिसग डाइ-मिथाइल सल्फोक्साइड मार्फत शुक्राणु नलीमा स्टाइरेन मेलिक एनहाइड्राइड नामक पोलिमेरिक एजेन्ट इन्जेक्सनमा आधारित छ। शुक्राणु कोशिकाहरू शुक्राणु नलीबाट मात्रै अण्डकोषबाट लिंगमा पुग्छन्।

रिसग दुई शुक्राणु नलीमा इन्जेक्सन गरिन्छ । यी नलीले शुक्राणुलाई अण्डकोषबाट लिंगमा लैजान्न् छ। सबैभन्दा पहिले, अण्डकोषलाई सुई लगाउनु पर्ने ठाउँमा एनेस्थेसिया दिइन्छ। त्यसपछि रिसगलाई क्रमशः पहिलो र त्यसपछि दोस्रो शुक्राणु नलीमा इन्जेक्सन गरिन्छ।

एकपटक इन्जेक्सन गरेपछि पोलिमर शुक्राणु नलीको भित्तामा टाँसिन्छ। जब पोलिमर शुक्राणु नकारात्मक रूपमा चार्ज गरिएको शुक्राणुको सम्पर्कमा आउँछ, यसले तिनीहरूको पुच्छर भाँच्दछ, तिनीहरूलाई निषेचन गर्न असमर्थ बनाउँछ।

अहिलेसम्म पुरुषले गर्भनिरोधकका लागि कण्डम मात्र प्रयोग गर्दथे । यसबाहेक पुरुषसँग गर्भधारण रोक्ने कुनै उपाय थिएन । गर्भनिरोधक चक्कीहरू अहिले महिलाहरूले गर्भावस्था रोक्नको लागि सेवन गर्छन् जसले उनीहरूको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्छ। वास्तवमा यसले महिलाको हर्मोनल सन्तुलनमा बाधा पुर्‍याउँछ। बैज्ञानिकहरु विश्वास गर्छन् कि मेल गर्भनिरोधकको परिचयले महिलाको स्वास्थ्य र जीवनमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ किनभने गर्भनिरोधकको सम्पूर्ण जिम्मेवारी महिलाहरुमा रहने छैन।