काठमाडौं । सूर्यको अध्ययन गर्न अन्तरिक्षमा पठाइएको भारतको पहिलो सौर्य मिसन ‘आदित्य-एल १’ आज (शनिबार) अपराह्न ४ बजे आफ्नो तोकिएको कक्षमा पुग्नेछ।

इसरोका अध्यक्ष एस सोमनाथले केही दिन अघि एएनआईलाई भनेका थिए – आदित्य-एल १ जनवरी ६ मा आफ्नो गन्तव्य एल १ बिन्दुमा पुग्नेछ। हामी उसलाई त्यहाँसम्म पुर्‍याउने अन्तिम प्रयास गर्नेछौं।

यो चार महिना अघि सेप्टेम्बर २, २०२३ मा भारतीय समय अनुसार बिहान ११.५० बजे श्रीहरिकोटा आन्ध्र प्रदेशको सतीश धवन अन्तरिक्ष केन्द्रबाट प्रक्षेपण गरिएको थियो।

लेग्रेन्ज बिन्दु अन्तरिक्षमा एक स्थान हो जहाँ सूर्य र पृथ्वीको गुरुत्वाकर्षण बल सन्तुलित छ। एक प्रकारको तटस्थ बिन्दु यहाँ विकसित हुन्छ, जहाँ अन्तरिक्ष यानको इन्धन कम खपत हुन्छ।

यो दूरी पृथ्वी र चन्द्रमा बीचको दूरीको चार गुणा हो, तर सूर्य र पृथ्वी बीचको दूरीको एक प्रतिशत मात्र छ। पृथ्वी देखि सूर्यको दूरी 151 मिलियन किलोमिटर छ।

यस ठाउँको नाम फ्रान्सेली गणितज्ञ जोसेफ लुइस लाग्रान्जको नामबाट राखिएको हो जसले १८ औं शताब्दीमा यो बिन्दु पत्ता लगाएका थिए।

पीटीआईले इसरो प्रमुख एस सोमनाथलाई उद्धृत गर्दै भनेको छ – एक पटक मिसन एल १ बिन्दुमा पुगेपछि, यो यस बिन्दुको वरिपरि घुम्नेछ र एल १ मा अड्किनेछ।

यो अन्तरिक्षमा स्थापित भारतको पहिलो वेधशाला हो। यसले सूर्य, पृथ्वीको सबैभन्दा नजिकको तारा, र सौर्य वायु जस्ता अन्तरिक्ष मौसमका विशेषताहरू अध्ययन गर्नेछ।

इसरोका अधिकारीहरूका अनुसार एल १ बिन्दुमा उपग्रह हुनुको एउटा फाइदा यो हो कि सूर्यलाई बिना ग्रहण लगातार देख्न सकिन्छ।

यो उपग्रहले सूर्यको सबैभन्दा बाहिरी सतह फोटोस्फियर र क्रोमोस्फियरको अध्ययन गर्नेछ। यसले विद्युत चुम्बकीय र कण फिल्ड डिटेक्टरहरू मार्फत ऊर्जा र अन्तरिक्ष आन्दोलनहरूको निगरानी गर्नेछ।

तर, सूर्यको अध्ययन गर्ने यो पहिलो मिसन भने होइन। यसअघि अमेरिकाको नासा, रुस र युरोपको अन्तरिक्ष एजेन्सीले पनि सोलार मिसन पठाइसकेका छन् ।