काठमाडौं । साउदी अरेबियाको अर्थतन्त्रले बारम्बार अवरोधहरू सामना गरिरहेको छ र यसलाई अगाडि बढाउन राज्यका सबै प्रयासहरू उल्टो भइरहेका छन्।

सन् २०२३ को चौथो त्रैमासिकमा इस्लामिक देशको अर्थतन्त्र गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा ३.७ प्रतिशतले घटेको छ ।

बुधबार यस गिरावटको जानकारी दिँदै सरकारी तथ्याङ्क प्राधिकरणले यसको कारण साउदीको तेल राजस्वमा आएको गिरावट भएको बताएको छ ।

प्रारम्भिक अनुमानका आधारमा तथ्याङ्क प्राधिकरणले भन्यो, ‘वार्षिक स्तरमा तेल राजस्वमा १६.४ प्रतिशतले कमी आएकोले जीडीपीमा गिरावट आएको हो भने गैर-तेल र सरकारी राजस्व क्रमशः ४.३ प्रतिशत र ३.१ प्रतिशतले बढेको हो।’

प्राधिकरणले साउदीको कुल जीडीपी सन् २०२२ को तुलनामा सन् २०२३ मा ०.९६ प्रतिशतले घटेको जनाएको छ । साउदीको अर्थ मन्त्रालयले डिसेम्बरमा सन् २०२३ मा देशको वास्तविक जीडीपी ०.०३ प्रतिशतले बढ्ने अनुमान गहरेको थियो । मन्त्रालयले सन् २०२४ को लागि वास्तविक जीडीपीमा ४.४ प्रतिशत वृद्धि हुने अनुमान गरेको छ ।

सन् २०२२ मा रुसले युक्रेनमा आक्रमण गर्दा तेलको मूल्य द्रुत गतिमा बढ्ने विश्वास गरिएको थियो र त्यस्तै भयो । केही महिनादेखि तेलको मूल्य तीव्र गतिमा बढेको छ । साउदी सरकारको ९० प्रतिशत सेयर रहेको साउदीको सबैभन्दा ठूलो सरकारी तेल कम्पनीले सन् २०२२ मा कीर्तिमानी नाफा कमाएको थियो ।

तर सन् २०२३ सम्ममा तेलको मूल्य घट्न थाल्यो । यसैलाई मध्यनजर गर्दै विश्वको सबैभन्दा ठूलो कच्चा तेल निर्यातक साउदी र ओपेक प्लस (तेल उत्पादक देशहरूको समूह) देशहरूले तेल उत्पादनमा कटौती गर्न थालेका छन्।

साउदीले १२ करोड ब्यारेल कच्चा तेल उत्पादन गर्न सक्ने भए पनि अहिले करिब ९ मिलियन ब्यारेल मात्रै तेल उत्पादन गरिरहेको छ । तर, साउदी अरबको यो प्रयास असफल भएको छ किनभने अमेरिका, ब्राजिल जस्ता गैर-ओपेक राष्ट्रहरूले तेल उत्पादन बढाएपछि तेलको मूल्य स्थिर भएको छ।

साउदीले पनि तेल उत्पादन घटाएको छ र तेलको मूल्य पनि स्थिर रहेको कारण तेलको राजस्व घट्दै गएको छ ।

यसै साता मंगलबार अराम्कोले ऊर्जा मन्त्रालयबाट प्राप्त निर्देशनलाई ध्यानमा राख्दै सन् २०२७ सम्ममा तेल उत्पादन प्रतिदिन १ करोड ३० लाख ब्यारेल पुर्‍याउने लक्ष्य त्यागेको घोषणा गरेको छ । आगामी वर्षहरूमा बजारमा तेलको मागलाई लिएर अनिश्चितता भएकाले साउदी अरबले यस्तो निर्णय गरेको विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

पृथ्वीमा हुने क्षतिलाई कम गर्नका लागि परम्परागत ऊर्जाबाट हरित ऊर्जातर्फ विश्व द्रुत गतिमा मोडिरहेको छ । आगामी वर्षहरूमा तेलको माग घट्ने कुरा साउदी अरेबियालाई राम्ररी थाहा छ, त्यसैले उसले आफ्नो तेलमा आधारित अर्थतन्त्रलाई विविधीकरण गर्ने प्रयासलाई तीब्र बनाएको छ।

यो उद्देश्य पूरा गर्न साउदी अरबका दूरदर्शी शासक क्राउन प्रिन्स मोहम्मद बिन सलमानले २०१७ मा महत्वाकांक्षी परियोजना ‘भिजन २०२३’ सुरु गरेका थिए । यसको उद्देश्य साउदीको तेलमा आधारित अर्थतन्त्रलाई विविधीकरण गर्नु र राज्यलाई मध्यपूर्वमा पर्यटन केन्द्रको रूपमा विकास गर्नु हो। मोहम्मद बिन सलमान यस परियोजना मार्फत साउदी अरेबियालाई व्यापार र खेलकुद हब बनाउन लागेका छन्।