काठमाडौं। बच्चाको जन्म पछि महिलाको शरीरमा धेरै परिवर्तनहरू हुन्छन्। साथै, बच्चालाई स्तनपान गराउनु पर्ने भएकाले उनलाई धेरै पोषण चाहिन्छ। यस्तो अवस्थामा शरीरमा पोषणको कमी पनि कपाल झर्ने कारण बन्न पुग्छ । यसको सामना गर्न, कपाललाई उचित पोषण दिन महत्त्वपूर्ण छ। जसले गर्दा कपालको फोलिकल्स बलियो हुन्छ र कपाल फुट्न रोकिन्छ । यी घरेलु उपायहरूले कपाल झर्नबाट जोगाउन धेरै हदसम्म मद्दत गर्छ।

गर्भावस्थापछि कपाल किन झर्छ ? :

कपाल हाम्रो जीवनभर एक प्रकारले झर्छ, यसलाई तीन भागमा विभाजित गरिन्छ । एनाजेन, क्याटेजेन र टेलोजेन। एनाजेनको समयमा कपाल बढ्छ र टेलोजेनको समयमा कपाल झर्छ।टेलोजेन यी दुई बीचको चरण हो, जसमा कपाल एक चरणबाट अर्को चरणमा प्रवेश गर्दछ।

गर्भावस्थाको समयमा, हर्मोनल परिवर्तनहरूले एनजेन चरण सामान्य भन्दा लामो समयसम्म रहन्छ, जसले कपाल झर्ने कम गर्छ र कपाल बाक्लो देखिन्छ। डिलीवरीपछि, कपालको वृद्धि चक्र सामान्य हुन थाल्छ र कपाल झर्न सुरु हुन्छ ।

के गर्भावस्था पछि कपाल झर्नु सामान्य हो ?:

यदि यो तपाइँको पहिलो गर्भावस्था हो भने, कपाल झर्ने बारे चिन्ता नगर्नुहोस्। गर्भावस्थापछि कपाल झर्नु सामान्य हो। सामान्यतया,९० –९५ प्रतिशत कपाल एनाजेन प्रक्रियामा हुन्छ र १० प्रतिशत टेलोजनमा झर्छ। जसका कारण हरेक दिन १०० –१५० कपाल झर्छ । तर यस समयमा तपाईको औसत ३० प्रतिशत कपाल टेलोजन प्रक्रियामा हुन्छ, जसका कारण तपाईलाई धेरै कपाल झरेको महसुस हुन्छ, तर यी कपालहरु गर्भावस्थाको समयमा नझरेका कपालहरु मात्र झरेको हुन्छ ।

गर्भावस्थापछि कपाल झर्ने लक्षणहरूः

गर्भावस्थापछि कपाल झर्ने कुनै खास लक्षण हुँदैन। सामान्यतया, सबैले प्रति दिन १००–१५० कपाल झर्ने गर्दछ, तर प्रसवपछि, एक महिलाले सामान्य भन्दा धेरै कपाल झर्छ, जुन स्याम्पु गर्दा, कम्बिंग गर्दा वा हात हल्लाउँदा क्लम्पको रूपमा निस्कन्छ। अब हामी तपाईलाई गर्भावस्थापछि छिटो कपाल बढ्नको लागि उपचार र हेरचाह बताउनेछौं।

प्रसवपछि कपाल झर्नेको हेरचाह र उपचार :

गर्भावस्थापछि कपाल भर्ने समस्या स्वतः निको हुन्छ। तर कहिलेकाहीँ यस्तो नहुन पनि सक्छ । तपाईंको कपाल सामान्य रूपमा बढ्न सक्दैन। यस्तो अवस्थामा, निम्न उपायहरूले तपाईंलाई मद्दत गर्न सक्छ।

कपालमा उपयुक्त हुने कुनै पनि तेल लिनुहोस्। यसलाई हल्का मनतातो बनाउनुहोस् र आफ्नो टाउकोमा मालिस गर्नुहोस्। यसले टाउकोमा रक्तसञ्चार सुधार गर्छ, जसका कारण कपाल जरादेखि बलियो हुन्छ र कपाल झर्न कम हुन्छ। राम्रो रक्त परिसंचरणले कपालको वृद्धिमा पनि मद्दत गर्नेछ।

कपालमा कुनै पनि प्रकारका रासायनिक उत्पादनहरू प्रयोग नगर्नुहोस्। साथै कपाल कलर, स्ट्रेटनिङ, रिबन्डिङ आदि जस्ता कुनै पनि स्टाइलिङ नगर्नुहोस्। यसले कपाल सुख्खा बनाउँछ।

आफ्नो कपाललाई कडासँग बाँध्नु हुँदैन। यस कारण, तिनीहरू जरादेखि कमजोर हुन र झर्न सक्छ।

कपाललाई पोषण प्रदान गर्ने फलाम, क्याल्सियम, प्रोटिन, जिंक, भिटामिन डी, भिटामिन सी र भिटामिन ए ९५० लाई आफ्नो आहारमा समावेश गर्नुहोस्।
यदि तपाईंले आफ्नो आहारबाट पर्याप्त पोषण प्राप्त गरिरहनुभएको छैन भने, तपाईंले भिटामिन र खनिज पूरकहरू लिने बारे आफ्नो डाक्टरसँग कुरा गर्न सक्नुहुन्छ।

कपाल अनुसार स्याम्पु र कन्डिसनर प्रयोग गर्नुहोस्। ध्यान राख्नुहोस् कि तिनीहरूले तपाईंको कपाल सुख्खा बनाउनु हुँदैन। यो पनि ध्यान दिनुहोस् कि तिनीहरूले तपाइँको कपाल बाक्लो बनाउन मद्दत गर्दछ।

कपाल झर्ने वा अन्य कुनै कुरामा तनाव नगर्नुहोस्। तनावले पनि कपाल झर्छ । यस्तो अवस्थामा योग गर्नाले तनावबाट मुक्ति मिल्छ। साथै, योगले रक्त परिसंचरण सुधार गर्दछ, जसले कपाललाई छिटो बढ्न मद्दत गर्दछ ।

कपाल झर्ने समस्या कम गर्ने केही घरेलु उपायहरूः

कपालको लागि अण्डाः
एउटा अण्डाको सेतो र पहेंलो भागहरू अलग गर्नुहोस्। यसको सेतो भागलाई कचौरामा राम्ररी फिट्नुहोस्। अब यसमा दुई चम्चा जैतुनको तेल हाल्नुहोस्।
यस मिश्रणलाई कपालको जरादेखि माथिल्लो छेउसम्म राम्ररी लगाउनुहोस्। मिश्रणलाई ३० मिनेटसम्म राखेपछि स्याम्पुले कपाल धुनुहोस्।

अण्डामा पाइने आइरनले कपाल झर्नबाट रोक्छ र बढ्न मद्दत गर्छ । यसका साथै अण्डाको प्रयोगले डन्ड्रफ र कपाल झर्नेबाट पनि राहत दिन्छ ।

झर्ने कपालको लागि दहीः

एक कपमा दही लिनुहोस्। दहीलाई जरादेखि कपालको माथिल्लो छेउसम्म लगाएर राम्ररी मसाज गर्नुहोस्। यसलाई कपालमा १० देखि १५ मिनेटसम्म छोड्नुहोस्। अन्तमा श्यम्पूले धुनुहोस्।

दही भिटामिन सी र भिटामिन ए भरपूर मात्रामा पाइन्छ । यी दुवै भिटामिनको कमीले कपाल झर्न सक्छ । यसको मतलब दहीले कपाल बढाउन मद्दत गर्छ र तिनीहरूलाई बाक्लो बनाउँछ।

झर्ने कपालको लागि मेथीको दानाः
आधा कप मेथीको दाना दुई कप पानीमा रातभर भिजाउनुहोस्।
बिहान मेथी दानालाई पानीमा छानेर त्यो पानी कपालको जरामा लगाउनुहोस् ।
१ घण्टापछि स्याम्पुले धुनुहोस् ।

कपाललाई बढ्नको लागि केही पोषक तत्व र गुणहरू चाहिन्छ, जस्तै भिटामिन बी र एन्टि९अक्सिडेन्ट गुणहरू। यी दुवै तत्व मेथीको दानामा पाइन्छ, जसका कारण कपाल बढाउन आयुर्वेदिक औषधिमा पनि यसको प्रयोग गरिन्छ।

अमला पाउडरः

एक कप अमलाको धूलो चार कप पानीमा हालेर एक हप्तासम्म राख्नुहोस् । एक हप्तापछि यो पानीले कपाल धुनुहोस् र सफा पानीले धुनुहोस्। यसले स्याम्पु, कन्डिसनर र कपाल डाईको रूपमा काम गर्नेछ। अमलाको गुणले शरीरलाई बलियो बनाउँछ र कपाल झर्नबाट रोक्छ।