काठमाडौं । पृथ्वीको सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा जटिल मरुभूमिको उमेर पहिलो पटक प्रकट गरिएको छ।

स्टार डुन्स वा पिरामिड ड्युन्स तिनीहरूको अद्वितीय आकार र सयौं मिटरको उचाइबाट नामकरण गरिएको थियो।

यस्ता मरुभूमि अफ्रिका, एसिया र उत्तरी अमेरिकाका साथै मंगल ग्रहमा पनि पाइन्छ तर आजभन्दा पहिले विज्ञहरूले यी मरुभूमिहरू कहिले बनेका हुन् भन्ने पत्ता लगाउन सकेका थिएनन् ।

अब वैज्ञानिकहरूले मोरक्कोको लाला लालिया नामको मरुभूमि १३ हजार वर्षअघि बनेको पत्ता लगाएका छन् ।

स्टार ड्युन्स दिशा परिवर्तन गर्ने विपरीत हावाबाट बन्छ । यो अनुसन्धान प्रकाशित गर्ने युनिभर्सिटी अफ एबरिस्टविथका प्रोफेसर ज्योफ डुलरले भने कि यी मरुभूमिहरूको उमेर पत्ता लगाउनाले वैज्ञानिकहरूलाई ती हावाहरू बुझ्न र त्यस अवधिको मौसमको बारेमा जान्न मद्दत गर्नेछ।

लाला लालिया दक्षिण-पूर्वी मोरक्कोमा स्थित छ। यहाँ १०० मिटर अग्लो र ७०० मिटर चौडा बालुवाका टिब्बा छन्। यो मरुभूमि बनेपछि करिब ८ हजार वर्षसम्म विस्तार हुन नसकेको र पछिल्ला केही हजार वर्षमा तीव्र गतिमा विस्तार हुन थाल्यो ।

वैज्ञानिकहरूले प्रयोग गरेको विधिले बालुवाका कणहरू अन्तिम पटक दिनको उज्यालोमा कहिले देखा परेको थियो भन्ने पत्ता लगाएको थियो।

बालुवाको नमूनाहरू अँध्यारोमा लिइयो र त्यसपछि पुरानो फोटोग्राफी कार्यशाला जस्तै प्रयोगशालामा मधुरो प्रकाशमा अध्ययन गरियो।