काठमाडाैं। बाटेको धुप बनाउने यो दिगो परम्परालाई पुनर्जीवित गर्न MOHEE नामक युवाहरुको समूहले शनिबार बखुन्डोलमा ‘लर्न विथ आमा’ नामक कार्यशाला आयोजना गरेको छ।

कार्यक्रममा सहभागी युवाहरुले महिला आमाहरुबाट धुप बनाउने पुरातन प्रविधि सिकेका थिए।

कार्यक्रम आयोजक अनिल रञ्जितले पत्रकारहरूसँग कुरा गरे, “हाम्रा सांस्कृतिक अभ्यासहरू हामीसँग भएको सबैभन्दा दिगो विरासत हो। यसले हाम्रो पहिचान र अस्तित्वलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ, र हामीले यो कुरा कहिल्यै बिर्सनु हुँदैन।”

MOHEE ले नेपालको परम्परालाई समर्थन गर्न नियमित रूपमा यस्तै कार्यक्रमहरू आयोजना गर्दै आएको छ। प्रतिनिधि सृजन थापाले भने, “गत महिना मात्रै हामीले दुना टपरी बनाउने कार्यशाला आयोजना गरेका थियौं ।

कार्यक्रममा मानव शास्त्री सिमोन पौडेलले भने, ‘हिन्दू वैदिक कालमा प्राचीन उपचार पद्धतिमा जडिबुटीको धुवाँलाई प्रमुख औषधीय तत्व मानिन्थ्यो । “कसैले मुखबाट औषधि लिन सकेनन् वा पेटबाट औषधि सोस्न सक्दैनन् भने जडीबुटीलाई जलाएर धुवाँलाई औषधिको रूपमा दिइन्थ्यो।”

परम्परागत नेपाली धूप, जसलाई “बाटको धुप” भनिन्छ। नेपालको हिमाली जंगलबाट संकलन गरिएका प्राकृतिक जडिबुटी र रूखहरूबाट बनाइन्छ। यी पूर्णतया प्राकृतिक छन्।

बाहिरी आवरण नेपाली लोकता कागजको हो, जुन हानिकारक रसायनबाट मुक्त छ। यी परम्परागत नेपाली धुप स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक छन्।

परापूर्वकालदेखि यी बाटेको धुप घरेलु महिलाले नियमित रूपमा बनाउँदै आएका छन्। तर, अहिले बाटेको धुप बनाउने चलन बिस्तारै लोप हुँदै गएको पाइन्छ।

नेपालले २०२३ मा २१ करोड नेपाली रुपैयाँमा ३ हजार १ सय टन अगरबत्ती आयात गरेको थियो। यी आयातित धूप उत्पादनहरूमध्ये धेरैमा सिंथेटिक रसायनहरू, पेट्रोलियम डेरिभेटिभहरू र हानिकारक अत्तरहरू हुन्छन्। यसले क्यान्सर र दम जस्ता स्वास्थ्यका लागि गम्भीर रोगहरू निम्त्याउन सक्छ।